အဆီလႊာထဲေရာက္ေအာင္ ေဆးဘယ္လိုထိုးမလဲ

ဆရာဝန္ေတြေဆးထိုးတဲ့အခါ အေၾကာေဆး၊အသားေဆးစသည္ျဖင့္ ေနရာအမ်ိဳးမ်ိဳးမွာ ထိုးတတ္ၾကပါတယ္။ အေၾကာေဆးဆိုရင္  intravenous ေသြးျပန္ေၾကာထဲ ေရာက္ေအာင္ ေဆးထိုးေပးရတယ္။ အသားေဆးထိုးရင္လည္း intramuscular ၾကြက္သားထဲထိေရာက္ေအာင္ ထိုးမွ မွန္တယ္။ muscleၾကြက္သားထဲ တကယ္ေရာက္ရင္ အနည္းနဲ႕အမ်ား ေအာင့္တတ္တယ္။ တခါတရံထိုးနည္းမမွန္ရင္ ဒါမွမဟုတ္ အဆီျပင္သိပ္မ်ားသူေတြမွာ အသားေဆးက အဆီျပင္ထဲ ေရာက္သြားတတ္တယ္။ တကယ္အသားထဲေရာက္ရင္ resistance sensation ဆိုတာ သိရွိခံစားရတယ္။ဒီလိုေနရာေတြမွာ ေဆးထိုးေနက်သူေတြ ပိုကၽြမ္းမယ္။ တခ်ိဳ႕ေဆးေတြက်ေတာ့ subcutaneous အေရျပားေအာက္က အဆီျပင္ထဲထိေရာက္ေအာင္ ထိုးေပးရတယ္။ အထူးသျဖင့္ နာတာရွည္ေရာဂါသည္ေတြမွာ subcutaneous ထိုးေပးရတယ္။ အဆီျပင္ထဲထိုးတာလဲ လြယ္တယ္မထင္ပါနဲ႕။ပညာသားပါတယ္။ အခန္႕မသင့္ရင္ အေရျပားေအာက္ ဒါမွမဟုတ္ ပိုနက္ျပီးဝင္သြားရင္ အသားေဆးျဖစ္သြားနိုင္တယ္။

ဘာေၾကာင့္ အဆီလႊာထဲ ေဆးထိုးၾကသလဲ။

ခႏၶာေဗဒသေဘာအရ ေျပာရရင္ အဆီတစ္ရႈးေတြထဲမွာ ေသြးေၾကာ(သို႕)ေသြးစီးဆင္းမႈ အားနည္းတယ္။ သီအိုရီအရ ေသြးစီးဆင္းမႈ နည္းတာေၾကာင့္ ထိုးလိုက္တဲ့ေဆးကို စုပ္ယူမႈလဲ နည္းသြားေစတယ္။ အဆီျပင္ထဲေရာက္တဲ့ေဆးေတြကို ေသြးေၾကာေတြက ျဖည္းျဖည္းခ်င္းသာ စုပ္ယူမယ္။ ခႏၶာကိုယ္အတြက္ ေဆးပမာဏ နည္းနည္းခ်င္းသာလိုအပ္တဲ့ ေရာဂါေတြမွာ အသံုးက်တယ္။ ဥပမာ-insulin၊ epinephrine၊growth hormone၊ erythropoietin injection ထိုးေဆးေတြကို subcutaneous အဆီလႊာထဲ ထိုးေပးရတယ္။ subcutaneous ထိုးတဲ့အခါ  intradermal အေရျပားလႊာထဲေရာက္မွာကို ဂရုစိုက္သင့္တယ္။ အေရျပားဆိုတာ အဆီလႊာရဲ႕ အေပၚဖက္ကပ္ရပ္ရွိျပီး ခႏၶာကိုယ္တခုလံုးကို ဖံုးအုပ္ေပးထားတယ္။ ဒီနွစ္ခုမွာ ထိုးရတဲ့ ဒီဂရီလဲ ကြာျခားပါတယ္။ intradermal အေရျပားထဲေရာက္ေအာင္ ထိုးခ်င္ရင္ အေရျပားနဲ႕ ၁၅ဒီဂရီေစာင္းျပီး ထိုးသြင္းေပးရမယ္။ အဆီလႊာထဲေရာက္ခ်င္ရင္ ၄၅ဒီဂရီ(သို႕) ၉၀ဒီဂရီေစာင္းျပီး ထိုးမွ ထိုးနည္းမွန္တယ္။ပံုမွန္အားျဖင့္ subcutaneous ထိုးတဲ့အခါ အေရျပားရဲ႕ ၉၀ဒီဂရီ တည့္တည့္ထိုးၾကမယ္။ ကေလးငယ္ေတြ၊အဆီျပင္နည္းသူေတြမွာ ၄၅ဒီဂရီေစာင္းျပီး ထိုးေပးရတယ္။မထိုးခင္ အေရျပားကို လက္မနဲ႕ လက္ညိႈးဖိထားျပီး စြဲဆိတ္သလို စုျပီးကိုင္ထားရတယ္။ စြဲကိုင္မိလိုက္တဲ့အေရျပားဟာ တစ္လက္မေလာက္သာမိရင္  ၄၅ဒီဂရီေစာင္းျပီး ထိုးေပးရမယ္။

Subcutaneous အဆီလႊာထဲ ထိုးနည္း

-ထိုးရမယ့္ေနရာကို ေရွးဦးစြာ အရက္ျပန္ဆြတ္ထားတဲ့ဂြမ္းနဲ႕ သုတ္ပါ။ 

-အရက္ျပန္ေျခာက္ရင္ အေရျပားကို လက္ညိႈး၊လက္မသံုးျပီး စုကာ မတင္ထားပါ။

-အပ္ကို ၉၀ဒီဂရီ(သို႕)၄၅ဒီဂရီ ထားျပီး အဆံုးထိေရာက္ေအာင္ထိုးသြင္းပါ။

-အဆီလႊာထဲေရာက္ရင္ ေဆးကုန္သည္ထိ ျဖည္းညင္းစြာ ထိုးခ်ပါ။

-ေဆးထိုးတဲ႕ penနဲ႕ ထိုးသြင္းမယ္ဆိုရင္ အသံျမည္တဲ့အထိ ဖိခ်ဖို႕ လိုအပ္တယ္။

-အပ္မႏႈတ္ခင္ ၁၀စကၠန္႕ေလာက္ စိတ္ထဲက ေရတြက္ျပီးမွ အပ္ကို ျပန္ႏႈတ္ရမယ္။

Subcutaneous ထိုးတဲ့အခါ ေဆးစုပ္တာလဲ ပညာပါေသးတယ္။ ေဆးစုပ္ေနတုန္း ေလဗူေပါင္းေတြ သိပ္မ်ားေနရင္ ထိုးတဲ့အခါ ပိုမိုနာက်င္တတ္တယ္။ ဒါ့ေၾကာင့္ မထိုးခင္ ေလဗူေပါင္းမရွိေအာင္ လုပ္ေပးရတယ္။ ၾကားခံေလထု မရွိရဘူး။ ေလသိပ္မ်ားရင္ ပုလင္းထဲျပန္ထည့္ျပီးမွ တခါျပန္စုပ္ယူရတယ္။

Subcutaneous ထိုးတဲ့အခါ 1cc syringe ေဆးထိုးအပ္ေတြကို အသံုးမ်ားၾကတယ္။

1cc syringeေဆးထိုးအပ္မွာလည္း tuberculin syringeနဲ႕ insulin syringeဆိုျပီး နွစ္မ်ိဳးရွိတယ္။

tuberculin syringeက ပံုမွန္ေဆးထိုးအပ္ပံုစံမ်ိဳးပါပဲ။ 0.1ml တိုင္းမွာ အမွတ္တခုစီ မွတ္ထားတယ္။ အပ္ကပိုရွည္မယ္။

insulin syringeက size ပိုေသးသလို အပ္ကလည္း ပိုတိုတယ္။ တန္ဖိုးကို unit နဲ႕တြက္ခ်က္တယ္။ 10unitတိုင္း အမွတ္တခုစီတြက္ထားတယ္။ 10-100unitထိ သတ္မွတ္ထားတယ္။ 100unitဆိုတာ 1mlပမာဏနဲ႕ ညီမွ်တယ္။ 10unit ဟာ 0.1mlနဲ႕ ညီမွ်တယ္။ 10unitမွာမွ အစိတ္ေသး ၅ခု ထပ္စိတ္ထားေသးတယ္။ ဒါ့ေၾကာင့္ အစိတ္ေသးေလးတစ္ခုဟာ 0.02mlနဲ႕ တူညီတယ္။ insulineပမာဏတြက္တဲ့အခါ unitတန္ဖိုးနဲ႕တြက္ခ်က္ျပီးေပးရလို႕ insulin syringeမွာလည္း unitတန္ဖိုးသာ ေရးထားျခင္း ျဖစ္ပါတယ္။ insulin syringeက 29G ျဖစ္လို႕ အပ္လံုးေသးတယ္။ ပံုမွန္အားျဖင့္ subcutaneous ထိုးတဲ့အခါ 25G-31Gၾကား အရြယ္ရွိတ့ဲအပ္နဲ႕ ထိုးရတယ္။ အဆီလႊာထဲထိုးရင္ 1ml အမ်ားဆံုး 2mlထိသာ ထိုးေပးရမယ္။

Subcutaneous ထိုးတဲ့အတြက္ ေဘးထြက္ဆိုးက်ိဳး ဘာေတြျဖစ္နိုင္လဲ။

-bleeding ေသြးယိုတာ၊

-lumpအလံုးက်ိတ္ျဖစ္တာ၊

-swellingေရာင္ကိုင္းလာတာ၊

-bruise ဖူးေရာင္တာ၊

-rashအနီစက္ေပါက္တာ၊

ေဆးမတဲ့တာရွိရင္ ဖ်ားတာ၊ေခ်ာင္းဆိုး၊အသက္ရႈက်ပ္၊မ်က္နွာ၊ပါးစပ္၊ႏႈတ္ခမ္းေတြ ေရာင္ကိုင္းလာတာေတြ ျဖစ္နိုင္တယ္။

Subcutaneous ကို ဘယ္ေနရာေတြမွာ ထိုးရသလဲ။

၁။upper armလက္ေမာင္း အထက္ပိုင္း

၂။mid thighေပါင္အလယ္ပိုင္း

၃။abdomenဝမ္းဗိုက္ပိုင္း ခ်က္ပတ္ပတ္လည္

၄။lower backခါးေနရာ ေရွ႕၊ေနာက္

ဒီေနရာ ေလးခုမွာပဲ subcutaneous ထိုးေပးရတယ္။ သတိထားသင့္တာက ထိုးမယ့္ေနရာမွာ အခဲအက်ိတ္ရွိရင္၊ေရာင္တာရွိရင္၊ အနာ(သို႕) မီးေလာင္ကြက္နာေတြရွိရင္ မထိုးသင့္ဘူး။ ထိုးခ်င္ရင္ အနည္းဆံုး ၁လက္မ ခြာျပီး ထိုးေပးရမယ္။ 

ေဆးမတဲ့တာေတြ႔ရင္ ခ်က္ခ်င္းျပန္ႏႈတ္ပါ။ မေကာင္းတဲ့အခ်က္က ေဆးထိုးတာၾကာလာရင္ အဆီခဲ၊အဆီက်ိတ္ေတြျဖစ္လာတတ္ေသးတယ္။ တခ်ိဳ႕ဟာ သူ႕ဘာသာျပန္ေပ်ာက္သြားမယ္။ 

နာတာရွည္လူနာေတြ၊ဆီးခ်ိဳသမားေတြမွာ ေဆးထိုးနည္းကို တခါတည္းသင္ေပးလိုက္ရတယ္။ တခ်ိဳ႕ဆီးခ်ိဳလူနာေတြဟာ ဆရာဝန္၊ဆရာမထက္ကို insulin ထိုးတာ ပိုကၽြမ္းသြားၾကတယ္။ ေန႕စဥ္အလုပ္က အေတြ႕အၾကံဳရင့္ေအာင္ သင္ၾကားေပးနိုင္တယ္ မဟုတ္လား။

ေဒါက္တာ ေအးမင္းထူး

Health Care Journal(17.5.13)