ခါးေၾကာညပ္ျခင္း

လူ႔ခႏၶာကုိယ္ ေက်ာရုိးဆစ္မဟာ ေခါင္းကေန တင္ပါးဆံုထိ အရုိးေပါင္း (၃၃) ခု ရွိပါတယ္။  ေက်ာရုိးဆစ္ကို အပိုင္းလု္က္ခြဲျကည့္ရင္ cervical, thoracic, lumbar, sacrum, coccyx ဆုိျပီး ငါးမ်ဳိးရွိပါတယ္။ ဒီထဲမွာ အရုိးေပါင္း (၂၄)ခုသာ လႈပ္ရွားနိုင္ပါတယ္။ တင္ပါးဆံုရုိး sacrum နဲ့ coccyx ေပါင္းစပ္ေနတယ္။ အရုိးေတြဟာ တခုနဲ့တခု ထပ္ေနၾကျပီး ေအာက္ဆံုးက ၾတိဂံပံုအရုိး sacrum ေပၚမွာ တည္ေဆာက္ထားတယ္။ အရုိးဖြဲ႕စည္းပံုအရ ဖိအားဒဏ္ကို အခံရဆံုးက ေအာက္ဆံုးက lumbar နဲ့ sacrum ရုိးေတြသာ ျဖစ္ပါတယ္။ ဒါ့ေၾကာင့္ အာရံုေၾကာညပ္တဲ့ေရာဂါအမ်ားစုဟာခါးမွာသာျဖစ္ႀကတယ္။

လူ႔ခႏၶာကိုယ္မွာ အႀကီးဆံုး အာရံုခံနာ့ဖ္ကို sciatic nerve လုိ႔ေခၚပါတယ္။ ခါးေအာက္ပိုင္း (L3 level) စထြက္လာတဲ့ ဒီအာရံုေၾကာဟာ တင္ပါးဆံုေနာက္ပိုင္းကေန ေျခဖဝါးထိ ရွည္လ်ားတယ္။

sciatic nerve ကုိ ဖိမိရာက ျဖစ္လာတဲ့ လကၡဏာေတြကို sciatica ေခၚပါတယ္။ ျမန္မာလို sciaticaကို ခါးေၾကာညႇပ္တယ္ ေခၚမလားဘဲ။  

sciatica အမ်ားစုဟာ lumbar disc herniation ခါး႐ိုးဆစ္ကၽြံရာကေနအျဖစ္မ်ားတယ္။ ခါး႐ိုးဆစ္က sciatic nerve အာရံုေၾကာကို သြားေထာက္ရာက လကၡဏာေတြ ေပၚေပါက္လာတယ္။ကိုယ္ဝန္ေဆာင္စဥ္ ကေလးဥိးေခါင္းက အာရံုေၾကာ သြားဖိမိလို႔လည္း ျဖစ္ႏိုင္ပါတယ္။ lumbago ခါးနာျခင္းကေနလည္း ျဖစိႏိုင္ပါတယ္။ ဒါ့ျပင္ အ႐ိုး၊ ႂကြက္သား၊ အဖုအက်ိတ္၊ ပိုးဝင္တာ၊ ေသြးယိုရာကေနလည္း ျဖစ္တတ္ပါတယ္။ ေဆးပညာအရ နာ့ဗ္ေၾကာ ထိခိုက္တာမွန္သမွ် radiculopathy လို႔ ေခၚပါတယ္။ 

sciatica ဟာ လူလတ္ပိုင္းေတြမွာ ျဖစ္ေလ့ ရွိတယ္။ အသက္ ၄၀-၅၀ အတြင္း အေတြ႕အမ်ားဆံုး ျဖစ္ပါတယ္။ ေလ့လာမႈစစ္တမ္းေတြအရ ကမာၻ႕လူဦးေရရဲ႕ ၄၃ ရာခိုင္နႈန္းထိ ျဖစ္ႏိုင္တယ္။အရပ္ရွည္သူဟာ သာမန္ထက္ ပိုုျဖစ္နိုင္ေခ်မ်ားတယ္။ ဒါတင္မက အေလးမသူ၊ အျမဲထုိင္ေနရသူ၊ ကားေမာင္းသူေတြဟာ သူမ်ားထက္ ပု္ျဖစ္နိုင္တယ္။ေဆးလိပ္ေသာက္ျခင္းကလည္း sciatica ျဖစ္ပြားမႈကို အားေပးတယ္လုိ့ ေလ့လာမႈတခုက ဆုိတယ္။

sciatica ရဲ႕ လကၡဏာေတြက ခါး၊တင္ပါး၊ေျေထာက္ေအာက္ပိုင္း တေလွ်ာက္ နာတာျဖစ္တယ္။ ခါးနာတာထက္ ေျခေထာက္၊တင္ပါးဆံုေအာက္ပုိင္း နာတာပုိျဖစ္တယ္။ တျပင္လံုးထက္ ေနရာတခုတည္းကြက္နာတာ ေတြ႕ရတယ္။အမ်ားစုဟာ ေျခေထာက္တစ္ဖက္တည္းမွာသာျဖစ္တယ္။ နာက်င္မႈက ေျခဖ်ားထဲထိ သြားနိုင္တယ္။ တင္ပါးေအာက္ပိုင္း ထံုျပင္းျပင္း သို႔မဟုတ္ စူးစူးႀကီးနာရင္ sciaticaေျကာင့္ ျဖစ္နိုင္တယ္။ ျဖစ္တဲ့ေျခထာက္က ထံုက်င္၊ အားယုတ္တာ၊ အားနည္းတာ၊ ေထာက္ရခက္တာမ်ဳိး ရွိႏိုင္တယ္။ တခါတရံမွျဖစ္တာ ရွိသလို ဆက္တိုက္ နာေနတာမ်ဳိးလည္း ရွိပါတယ္။ ပံုမွန္အားျဖင့္ လမ္းေလွ်ာက္ခ်ိန္နဲ့ ေျခေထာက္ခ်ိန္မ်ဳိးမွာ စူးကနဲ နာတတ္တယ္။ လကၡဏာေတြကအာရံုေၾကာကို သြားေထာက္တဲ့ ေနရာေပၚမူတည္ၿပီး ကြာျခားသြားတာျဖစ္ပါတယ္။ ပံုမွန္အားျဖင့္ တင္ပါးဆံု႐ိုးေအာက္ပိုင္းကေန ေျခေထာက္တေလွ်ာက္ ေျခဖဝါးထဲထိ နာတာမ်ဳိး ရွိတယ္။ 

sciatica အမ်ားစုဟာ လမ္းေလွ်ာက္တဲ့အခ်ိန္ ၊ခါးကုန္းလိုက္တဲ့ အခ်ိန္မ်ဳိးမွ ပိုဆိုးလာတတ္ ပါတယ္။ လွဲအိပ္လိုက္ရင္ေတာ့ သက္သာသြားႏိုင္တယ္။ ေျခေထာက္ကို ဆန့္ဆန့္ထားျပီး ေျမွာက္လိုက္ရင္ နာက်င္ေနမယ္။ တေနရာတည္းျဖစ္ရင္ nerve root တခုတည္း သတ္မွတ္တယ္။ နာက်င္တာကို သက္သာေအာင္ အရင္လုပ္ရတယ္။ ဒါမွမဟုတ္အာရံုေျကာေပၚေထာက္ေနတာကို သက္သာေအာင္ လုပ္ရမယ္။ နာက်င္မႈဟာ အေနအထားေျပာင္းလိုက္ရင္ သက္သာသြားတတ္တယ္။ 

sciatica ဟုတ္ မဟုတ္ လကိေတြ႕စမ္းသပ္ျကည့္နိုင္တယ္။ အိပ္ေနရင္း ေျခေထာက္တဖက္ကို ေျမွာက္ခုိင္းပါ။ သုိ့မဟုတ္ ေဆာင့္ေျကာင့္ ထုိင္ရာကေန ထခုိင္းၾကည့္ပါ။ လမ္းေလွ်ာက္တဲ့အခါ ဖေနာင့္ သုိ့္မဟုတ္ ေျခဖ်ားေပၚ အားျပဳျပီးေထာက္ခုိင္းျကည့္ပါ။ အထက္ပါအေျခေနေတြမွာ နာက်င္တာ ပုိဆုိးလာတယ္ဆုိရင္ sciatica ေႀကာင့္ ျဖစ္နိုင္တယ္။ sciatica မွာ လကၡဏာနဲ႕ကို ေတာ္ေတာ္ေလးသိသာတယ္။ လိုအပ္ရင္ ဓာတ္မွန္ X Rays ရုိက္ၾကည့္ပါ။ တခါတရံCT scan သုိ့မဟုတ္ MRI တမ်ဳိးမ်ဳိးရုိက္ျပီး သိရွိနိုင္တယ္။

sciatica ျဖစ္သူအမ်ားစုဟာ လပိုင္းအတြင္း ျပန္လည္သက္သာႏိုင္တယ္။ ကံဆိုးတဲ့သူေတြကေတာ့ နွစ္ခ်ီႀကာနိုင္တယ္။ အေၾကာညပ္တာအတြက္ အပူအေအး အဆင္ေျပသလို ကပ္လို႔ရတယ္။ နာက်င္မႈအတြက္ ေသာက္ေဆး၊လိမ္းေဆး သံုးႏိုင္တယ္။ ေသာက္ေဆးထဲမွာ အကုိက္အခဲေပ်ာက္ေဆးေတြေသာက္ရတယ္။ paracetamol, ibuprofen, aspirin, ketoprofen, naproxen စသည္ျဖင့္ ေရာဂါေပၚမူတည္ျပီး ေပးရတယ္။ တခါတရံ tizanidine လုိ အေၾကာေလွ်ာ့ေဆး(muscle relaxant)ေတြ ေသာက္ရနိုင္တယ္။ gabapentin, duloxetin စတဲ့ ေဆးဝါးေတြက အသံုးဝင္တယ္။ စတီးရြိဳက္ေသာက္ေဆး၊ ထိုးေဆး(epidural injection)ေတြက လကၡဏာကို သက္သာေစတယ္။ အရမ္းဆိုးတဲ့အေနအထားမွာ ခြဲစိတ္ကုသဖို႕ လိုတတ္ပါတယ္။ 

Transcutaneous nerve stimulators (TENS units) အာရံုေၾကာလံႈ႕ေဆာ္ေပးလိုက္ရင္ နာတာရွည္ခါးေၾကာညပ္တဲ့အေနထားမ်ဳိးမွာ အသံုးဝင္တယ္။ lumber disc herniationမွာ microdiscectomy နည္းကို သံုးနိုင္တယ္။ အေပါက္ေသးေသးေလးေဖာက္ျပီး ကၽြံတဲ့အဆစ္က ေနရာကို ဖယ္ထုတ္လိုက္ရံုပါပဲ။

sciatic nerve pain သက္သာေအာင္ ဘယ္လိုလုပ္မလဲ

ဘယ္ဖက္ေျခေထာက္ကို အနည္းငယ္ ေျမွာက္ပါ။ ညာဖက္ေျခက်င္းဝတ္ကို ဘယ္ဖက္ေပါင္ေပၚတင္ျပီး ေကြးထားပါ။ လက္နွစ္ဖက္နဲ့ ဘယ္ဖက္ ေပါင္ကို ကိုင္ထားပါ။ ဒီအေနအထားအတိုင္း ျပဳလုပ္ျခင္းျဖင့္ piriformis muscle အေၾကာကို ေျပေလွ်ာ့ေစတယ္။ piriformis muscle က sciatic nerve ကို သြားဖိတတ္တယ္။ တျခားတဖက္ကိုလည္းဒီပံုစံအတိုင္း ျပဳလုပ္ပါ။ ဒီေလ့က်င့္ခန္းက sciatica လကၡဏာကို သက္သာေစပါတယ္။

ခါးနာျခင္းအတြက္ အိမ္သံုးနည္း

ႏြားႏို႔        - တစ္ဖန္ခြက္(200ml)

ၾကက္သြန္ျဖဴ  - (၄)တက္

ႏြားႏို႔တစ္ဖန္ခြက္ကိုအိုးတစ္ခုထဲ ထည့္ၿပီး အပူေပးပါ ။ၾကက္သြန္ျဖဴကို က်ိတ္ၿပီး ႏြားနို႕ထဲ ထည့္ၿပီး ေမႊပါ။ အရည္ဆူပြက္လာတာနဲ႔ အသင့္ေသာက္သံုးႏိုင္ပါၿပီ။ ၾကက္သြန္ျဖဴက sciatica ခါးနာျခင္းကို သက္သာေစတယ္။sciatica nerve ေရာင္ရမ္းျခင္းကို ကာကြယ္ေပးတယ္။ ၾကက္သြန္ျဖဴနံ႕ကို မခံႏိုင္ရင္ ပ်ားရည္တစ္ဇြန္းထည့္ေသာက္လို႔ ရပါတယ္။ ဒီနည္းအတိုင္းလုပ္ရင္ ခါးနာ လကၡဏာ အခ်ိဳ႕ကို သက္သာေစနိုင္တာ ေတြ႕ရတယ္။ 

ေဒါက္တာ ေအးမင္းထူး

၂၃.၁.၁၈