ေဗာက္ေပ်ာက္ေအာင္

လူတိုင္း တခ်ိန္မဟုတ္ တခ်ိန္ ေဗာက္ထဖူးၾကပါတယ္။ ေဗာက္ဆိုတာ ဦးေရျပား ယားယံတဲ့ အျဖဴဖတ္ကေလးေတြကို ေခၚတာပါ။ အဂၤလိပ္လို dandruff လို႔ သံုးတယ္။ anti-dandruff shampoo ဆိုတာ ေဗာက္ေပ်ာက္ေခါင္းေလွ်ာ္ရည္ကို ေခၚတာျဖစ္တယ္။ အေနာက္ႏိုင္ငံေတြမွာ လူဦးေရရဲ႕ ထက္ဝကိခန္႔ဟာ ေဗာက္ထေနၾကတယ္။ အမ်ိဴးသားေတြဟာ အမ်ဳိးသမီးေတြထက္ ပိုျဖစိေလ့ရွိတယ္။ အထူးသျဖငိ့ အဆီျပန္တဲ့ အသားအေရပိုင္ရွင္ေတြပါ။ ေဟာ္မုန္း၊အစားအေသာက္နဲ႔ ရာသီဥတုအေျပာင္းအလဲေတြကလည္း ေဗာက္ထေစတဲ့အေၾကာင္းရင္းေတြထဲမွာပါတယ္။ 

ေယဘုယ်အားျဖင့္ ေဟာ္မုန္းအေျပာင္းအလဲမ်ားတဲ့ လူပ်္ဳေပါက္အရြယ္မွာစျဖစ္ၿပီး လူလတ္ပိုင္းေက်ာ္အရြယ္ထိ ျဖစ္ႏိုင္ပါတယ္။ အသက္ႀကီးလာတဲ့အခါ ျဖစ္ပြားမႈက သိသိသာသာေလွ်ာ့က်လာတယ္။ အဆီဂလင္းထုတ္လုပ္မႈ နည္းသြားလို႔ျဖစ္ပါတယ္။ အစားအေသာက္ကလည္း ေနာက္ကြယ္က ပံ့ပိုးေနတဲ့ အေၾကာင္းတရပ္ပါ။  အပူအစပ္၊  အခ်ိဳ၊ အငန္ ႀကိဳက္သူေတြဟာ သူမ်ားထက္ ပိုျဖစိႏိုင္ပါတယ္။  အရက္၊ဘီယာစတာေတြကလည္း ေဗာကိထေစႏိုင္တဲ့ အေၾကာင္းရာထဲပါတယ္။ ေအအိုင္ဒီအက္စ္ေရာဂါနဲ႔ တီဘီေရာဂါသည္ေတြမွာ ပံုမွန္ထက္ ခုခံအားက်ဆင္းလို႔ေဗာက္ထတတ္တယ္။

ေဗာက္ေပါက္သူအမ်ားစုကို ေလ့လာၾကည့္ရင္ ေဆာင္း႐ာသီမွာ ပိုမိုျဖစ္ပြားေလ့ရွိတယ္။ ေလထုစိုထိုငိးစနည္းပါးမႈက ဆံသားနဲ႔ ဦးေရျပားက ပိုမိုေျခာက္ေသြ႕ေစတယ္။ ရလာဒ္ကေတာ့ ဆဲလ္ေဟာင္းေတြကြာက်တာနဲ႔ ေဗာကိထလာတာပါ။  ေဆာင္းရာသီမွာျဖစ္တဲ့ ေဗာက္ဖတ္ေတြက အျဖဴေရာင္သာမ်ားတယ္။ အိပိေရးမဝတာနဲ႔ ခုခံအားနည္းတာကလည္း ေဗာက္ထႏိုင္တယ္။ psoriasis ဆိုရီေအးဆစ္အေရျပားေရာဂါ၊ ႏွင္းခူနာရွိသူေတြဟာ သူမ်ားထက္ ေဗာက္ထႏိုင္ေျခပိုမ်ားသူေတြ ျဖစ္ၾကတယ္။ ထပ္လက္ညိႈးထိုးရမွာက အေလ့အက်င့္ပါ။ ေန႔တိုငိးေခါင္းေလွ်ာ္တာလည္းေကာင္းတဲ့အေလ့က်င့္မ်ဳိးေတာ့ မဟုတ္ဘူး။ အေရျပားအဆီဂလင္းကို ပိုအလုပ္ေပးလို႔ ေဗာက္ပိုထလာတယ္။ အာဟာရခ်ဴိ့တဲ့မႈကလည္း အေၾကာင္းရာတရပ္အေနနဲ႔ ပါဝင္ေနျပန္တယ္။ သြပ္ဓာတ္၊ ဗီတာမင္ ဘီနဲ႔ အိုမီဂါသရီး ခ်ဳိ့တဲ့သူေတြဟာ သူမ်ားထက္ ေဗာက္ထႏိုင္ေခ်ပိုမ်ားပါတယ္။ 

ေဗာက္ထသူအမ်ားစုဟာ သူမ်ားထက္ ဆဲလ္လႊာကြာက်မႈ ပိုမ်ားလို႔ျဖစ္တယ္။  အေၾကာင္းအမ်ဳိးမ်ဳိးေၾကာင့္ျဖစ္ႏိုင္တယ္။ ဦးေရျပားေျခာက္ေသြ႕မႈ၊ seborrheic dermatitis အေရျပားေရာဂါ၊ မိႈပိုး စတာေတြနဲ႔ အဓိက ဆက္စပ္ေနတယ္။ seborrheic dermatitisဆိုတာ အဆိီထုတ္လုပ္မႈ မ်ားရာက ဦးေရျပားေရာင္ရမ္းတဲ့ေရာဂါတမ်ဳိးပါ။ ဒီအေရျပားေရာဂါက Malassezia တေစးမိႈပိုးတမ်ိဳးနဲ႔ ဆက္စပ္ေနတာ သိလာၾကတယ္။ ဒီမိႈပိုးက ဦးေရျပားက ထြက္တဲအဆီကို စားသံုးၿပီးရင္ ပိုမိုေပါက္ဖြားေလ့ရွိတယ္။ ေပါက္ဖြားလာတဲ့ မိႈေၾကာင့္ ဦးေရျပားက စတင္ေရာင္ရမ္းလာတယ္။ ေရာင္ရမ္းမႈေၾကာင့္ ဆဲလ္လႊာေတြ တျဖည္းျဖည္းပ်က္ဆီးလာၿပီး ဆဲလ္ေသေတြပိုထြက္လာတယ္။  အေပၚယံဆဲလ္ေသေတြနဲ႔ ဦးေရျပားကထြက္တဲ့ အဆီ ေရာစပ္တဲ့အခါ ေဗာက္ဖတ္ေလးေတြ ျဖစ္လာပါတယ္။ seborrheic dermatitis ေၾကာငိ့ျဖစ္တဲ့ ဦးေရျပားကေရာင္ေနမယ္။ ရဲေနမယ္။ ယားယံေနမယ္။ အျဖဴသု႔ိမဟုတ္ အဝါဖတ္ေလးေတြ ကပ္ညႇိေနတာာရွိတတိတယ္။ ဝါတာက sebum အဆီထုတ္လုပ္မႈ မ်ားလို႔ျဖစ္တယ္။

အေရျပားေျခာက္ေသြ႕သူေတြလည္း ေဗာက္ထႏိုင္ပါတယ္။ အေရျပားဆဲလ္ေတြ ေျခာက္ေသြ႕ပ်က္ဆီးကြာက်ရာကျဖစ္တယ္။ အေရျပားေျခာက္ေသြ႕ရာက ထြက္တဲ့ ေဗာက္ဖတ္မွန္သမွ် အျဖဴေရာင္သာ ရွိမယ္။ ခပ္ေသးေသးဖတ္ကေလးေတြ ဦးေရျပားနဲ႔ ပခံုးမွာ ကပ္ညႇိေနတတ္တယ္။ ယားယံမႈရွိႏိုင္ေပမယ့္ seborrheic dermatitis ေလာက္ မဆိုးပါ။ဆိုးေဆးနဲ႔ ဆံပင္သန္ေဆးေတြေၾကာင့္လည္း ေဗာကိထတာရွိႏိုင္တယ္။ ဓာတ္မတဲ့ရာက ျဖစ္တယ္။

ေဗာက္ေပ်ာက္ေအာင္ ကုရေတာ့မယ္ဆိုရင္ အခ်က္ႏွစ္ခ်က္ကို အရင္ၾကည့္ရတယ္။ ပထမတခ်ကိက အသက္အရြယ္ပါ။ ဒုတိယအခ်က္က ေဗာက္ထတာ ဘယ္ေလာက္ၾကာၿပီလဲ။ ဘယ္ေလာက္ ဆိုးေနသလဲ၊ဒီအခ်က္ေတြေပၚအေျခခံၿပီး ကုမွ ေဗာက္ေပ်ာက္မွာ ျဖစ္ပါတယ္။ လူအမ်ားစုဟာ မိႈပိုးေၾကာင့္ ျဖစ္တယ္ယူဆၿပီး မိႈပိုးသတ္ေဆးေတြ တြင္တြင္ သံုးၾကတယ္။  သို႔ေသာ္ လက္ေတြ႕မွာေတာ့ မေပ်ာက္ကင္းၾကဘူး။ ဘာ့ေၾကာင့္လဲ။ ကုသနည္းမမွန္ကန္လို႔ပါ။တကယ္တမ္း ျဖစ္ေစတဲ့အေၾကာင္းရင္းကိုရွာၿပီး ကုမွသာ ေဗာက္ေပ်ာက္မွာ ျဖစ္ပါတယ္။ 

ေဗာက္အတြက္ အသံုးမ်ားတဲ့ ေခါင္းေလွ်ာ္ရည္ သံုးမ်ဳ္းရွိပါတယ္။ Ketoconazole , selenium sulphide နဲ႔ zinc pyrithione ေခါင္းေလွ်ာ္ရည္ေတြျဖစ္တယ္။ Ketoconazoleက မိႈပိုးသတ္တဲ့ ေဆးတမ်ဳိးပါ။ လိမ္းေဆး၊ေသာက္ေဆး၊ ေခါင္းေလွ်ာ္ရည္ စသည္ျဖင့္ ပံုစံအမ်ဳိးမ်ဳိးလာတယ္။ ေခါင္းေလွ်ာ္ရည္တမ်ဳိးတည္းနဲ႔ မရရင္ လိမ္းေဆးထပ္ထည့္ရဦးမယ္။ ဒါမွ မရေသးရင္ ေသာက္ေဆး လိုပါတယ္။ selenium sulphide က ဦးေရျပားအဆီထုတ္လုပ္မႈကို ေလွ်ာ့ခ်ေပးတဲ့ေဆးျဖစ္တယ္။ ေဗာက္အဝါဖတ္ေတြပါရင္ selenium sulphide ပါတဲ့ေခါင္းေလွ်ာ္ရည္က ပိုေကာင္းတယ္။ seleniumက အဆီထုတ္လုပ္မႈကို ေလွ်ာ့ခ်ႏိုင္တယ္။ ဆာလဖာကေတာ့ ဗက္တီးရီးယားနဲ႔ မိႈပိုးကို သတ္ႏိုင္တယ္။ ေနာက္ေဆးတမ်ဳိးကေတာ့ melassezia မိႈပိုးကို ႏိုင္တဲ့ zinc pyrithione ေခါင္းေလွ်ာ္ရည္ေတြ ျဖစ္ပါတယ္။ သတိျပဳရမွာက ေဗာက္ေပ်ာက္ေခါင္းေလွ်ာ္ရည္ေတြသံုးတဲ့အခါ ဦးေရျပားေပၚ အနည္းဆံုး ငါးမိနစ္ထားရမယ္။ ဒါမွအေရျပားက ေကာင္းေကာင္းစုပ္ယူႏိုင္မယ္။ အာနိသင္လည္း ရွိမယ္။ၿပီးမွ ေခါင္းေလွ်ာ္လိုက္ပါ။ ေခါင္းေလွ်ာ္တဲအခါ ဆံသားကို အတင္းပြတ္ဆြဲတာမ်ဳိး မလုပ္သင့္ဘူး။ စက္ဝိုင္းပံု ခပ္ေျဖးေျဖးသာ လိမ္းသင့္တယ္။ 

ေဗာက္ေပ်ာက္ ေခါင္းေလွ်ာ္ရည္အခ်ိဳ႕မွာ coal tar နဲ႔ Salicylic acidေတြ ပါတာေတြလည္း ရွိပါေသးတယ္။ coal tar ဆိုတာ ကတၱရာေစးပါတဲ့ ဆိုးေဆးတမ်ဳိးျဖစ္တယ္။ သူ႔သဘာဝက မိႈပိုးကိုႏိုငိတယ္။ ျပသနာကေခါင္းမွာ ေရရွည္စြဲမသံုးသင့္ဘူး။ဆံသားကို ပ်က္ဆီးေစတယ္။ Salicylic acid ကေတာ့ အေရျပားဆဲလ္ေသေတြကို ဖယ္ရွားႏိုင္တယ္။ေဆာင္းရာသီလိုကာလမ်ိဳးမွာ Salicylic acid ပါတာမသံုးသင့္ဘူး။  ေဗာက္ဖတ္ပိုဆိုးလာႏိုင္တာ ေတြ႕ရတယ္။ လိမ္းေဆး သံုးတဲ့အခါ သက္သာသည္ထိ ေန႔စဥ္သံုးသင့္တယ္။ သက္သာသြားရင္ သံုးတဲ့ အႀကိမ္အေရအတြက္ ျပန္ေလွ်ာ့ဖို႔ လည္း လိုပါတယ္။ ေဗာက္ကုရာမွာ ဘယ္ေဆးကအေကာင္းဆံုးလည္း ေျပာမရပါဘူး။ လူနာေပၚအေျခခံၿပီးကုရတာမ်ဳိးျဖစ္ပါတယ္။

ေဗာက္အတြက္ သဘာဝေဆးနည္းႏွစ္မ်ဳိးရွိပါတယ္။ လက္ဖက္ဆီ(tea tree oil)နဲ႔ လက္ဖက္စိမ္း (green tea )ကို အသံုးျပဳတာျဖစ္တယ္။ လက္ဖက္ဆီထဲမွာ  Australian Tea Tree က ရတဲ့ အဆီက သိပ္ေကာင္းတယ္။ သဘာဝအားျဖင့္ကို မိႈပိုးနဲ႔ ဗကိတီးရီးယားပိုးေတြကို ႏွိမ္နင္းႏိုင္တယ္။ဝက္ျခံမွာသံုးတာနဲ႔ အမ်ဳိးစားတူတယ္။ ပါဝင္မႈျပင္းအားမ်ားတာေၾကာင့္ အေရျပားေျခာက္ေသြ႕တာ၊ ဓာတ္မတဲ့တာရွိႏိုင္တယ္။ ဒီလိုျဖစ္ရင္ ဆက္မသံုးပါနဲ႔။ သို႔ေသာ္ ရွန္ပူမွာအမ်ားစုမွာေတာ့ လက္ဖက္ဆီရဲ႕ ျပင္းအား(concentration)ကို သိသိသာသာ ေလွ်ာ့ခ်ထားပါတယ္။ လူတိုင္းသံုးစြဲႏိုင္ေအာင္ ထုတ္ထားတာမို႔ပါ။  ေနာက္နည္းတမ်ဳိးက ပိုလီဖီေနာ ႂကြယ္ဝတဲ့ လက္ဖက္စိမ္းပင္ျဖစ္ပါတယ္။ ေဂ်ာ္ဂ်ီယာေဆးေကာလိပ္အဆိုအရ လက္ဖက္စိမ္း(green tea)ဟာ ေဗာက္အတြက္သာမက ဆိုရီေအးဆစ္အေရျပားေရာဂါအတြက္ပါ အသံုးျပဳႏိုင္တယ္လို႔ ဆိုပါတယ္။ 

ေဗာကိေပ်ာက္ဖို႔ သိပ္မလြယ္ကူလွပါဘူး။ သို႔ေသာ္ ဒီေရာဂါက ကုသဖို႔ အခက္ႀကီးထဲမွာလည္း မပါဝင္ဘူး။ စနစ္တက်ကုရင္ ေပ်ာက္ႏိုင္တဲ့ေရာဂါမ်ဳိးျဖစ္ပါတယ္။ သန္႔ရွင္းေရးကို အေလးထား ေျပာဆိုေနၾကတာလည္းရာနႈန္းျပည့္ေတာ့ မမွန္ေသးဘူး။ ေန႔စဥ္ေခါင္းေလွ်ာ္ရင္ ေဗာက္ကို ပိုဆိုးလာႏိုင္ေသးတယ္။ ေနာက္ၿပီး ျမင္သမွ် ရွန္ပူေတြအရမ္းကာေရာ သံုးေနတာလည္း မဟုတ္ေသးဘူး။ တခ်ဳိ့ရွန္ပူေတြမွာ စတီးရြိဳက္အျပင္းစားေတြ ပါေနတတ္တာမို႔႐ိုး႐ိုးေဗာက္မွာ သံုးရင္ ပိုဆိုးလာႏိုင္တယ္။ ဒီအခ်က္ေတြေတာ့ သတိျပဳေစခ်င္တယ္။

ေဗာက္သေဘာက မၾကာခဏျဖစ္တတ္ပါတယ္။ ေပ်ာက္ၿပီးရင္ ျပန္ေပၚလာတတ္တယ္။ ကုတဲ့အခါ ေဆးတမ်ဳိးတည္း အၿမဲသံုးစြဲျခင္းဟာ ေရရွည္အက်ဳိးသက္ေရာက္မႈကို ထိခိုက္ႏိုင္ပါတယ္။ ဒါ့ေၾကာင့္ အခ်ိန္ခါလိုက္ၿပီး လိုသလိုေျပာင္းသံုးရမယ္။ ဘယ္လိုသံုးမလဲဆိုတာ ေရာဂါတခုခ်င္းအေနထားေပၚသာမူတည္တယ္။ ကုတဲ့ဆရာဝန္ကလည္း ဒီအပိုင္းမွာ ကၽြမ္းက်င္ေနဖို႔လိုပါတယ္။ မိႈပိုးတခုတည္းလက္ညိႈးထိုးၿပီး မိႈပိုးသတ္ေဆး ထိုင္ေပးေနရံုနဲ႔ သက္သာမွာ မဟုတ္ပါ။ ေနာက္ထပ္ ထည့္သြင္းစဥ္းစားရမွာက အာဟာရဓာတ္ခ်ဳ့္တဲ့မႈပါ။ ဇင့္၊ ေဖာလစ္အက္ဆစ္နဲ႔ ဗီတာမင္ဘီ ဓာတ္ေတြလည္း လိုႏိုင္ပါေသးတယ္။ အစိုဓာတ္နည္းရင္ အိုမီဂါသရီးပါတာေတြ ထပ္ထည့္ရဦးမယ္။ ေဗာကိကို မကုဘဲထားရင္ ဆံပင္ကၽြတ္ႏိုင္တယ္။ ထိပ္ေျပာင္ႏိုင္တယ္။ ကုတ္ပါမ်ားရင္ ဦးေရျပား  ပိုးဝင္တာထိ ျဖစ္လာႏိုင္တယ္။ ဆရာဝန္နဲ႔ေသခ်ာကုဖို႔လိုပါတယ္။

ေမြးကင္းစကေလးေတြမွာျဖစ္တဲ့ cradle cap ဦးေရျပားေရာင္တာကလည္း အျဖစ္မ်ားတယ္။ အသက္(၁)ႏွစ္ေအာက္ အျဖစ္မ်ားတယ္။ seborrheic dermatitis အမ်ဳိးအစားထဲပါတယ္။ ေမြးကင္းစအရြယ္ ဦးေရျပားမွာ ခပ္ထူူထူ ခပ္ႀကီးႀကီးအဝါဖတ္ေတြ အကြက္လိုက္ျဖစ္တာမ်ဳိးကို ေခၚတာပါ။ ပံုမွန္အားျဖင့္ ကုဖု႔ိမလိုဘဲ အသက္(၆)လအတြင္းသူ႔ဘာသာ သက္သာတယ္။ စိုးရိမ္ေနတဲ့မိဘမ်ားအေနနဲ႔  baby mild shampoos သို႔မဟုတ္ baby oil ,olive oil ,coconut oil စသည္ျဖင့္ ဆီတမ်ဳ္းမ်ဳိးကို ေန႔စဥ္ အသံုးျပဳရံုနဲ႔လံုေလာက္ပါတယ္။ 

ေဗာက္ကို ကာကြယ္ဖို႔ အေရးႀကီးတဲ့ အခ်က္(၅)ခ်က္ရွိပါတယ္။ ဒီအခ်က္ေတြ ေသခ်ာလိုက္နာရမယ္။

(၁) တပတ္ကို ၂-၃ႀကိမ္သာ ေခါင္းေလွ်ာ္ပါ။ေန႔စဥ္မေလွ်ာ္ပါနဲ႔။ ေခါင္းေလွ်ာ္ေနစဥ္ ဦးေရျပားကို အတင္းကုပ္ျခစ္တာမ်ဳိး မလုပ္ရဘူး။

(၂) ေခါင္းေလွ်ာ္ၿပီးတဲ့အခါ hair gel ေတြ၊ spray ေတြ မသံုးပါနဲ႔။ အဆီဂလင္းနဲ႔ေပါင္းၿပီး ေဗာက္ကို ပိုဆိုးေစႏိုင္တယ္။ အလားတူ ဆိုးေဆးနဲ႔ ဆံပင္သန္ေဆးသံုးတဲ့အခါ သတိျပဳရမယ္။ 

(၃) ေန႔စဥ္ေခါင္းဖီးသင့္ပါတယ္။ ဘာ့ေၾကာင့္လဲဆိုေတာ့ ဦးေရျပားအေျခက ထြက္လာတဲ့ ဆဲလ္ေသေတြက္ု ဖယ္ရွားဖို႔ ျဖစ္ပါတယ္။

(၄) စိတ္ဖိစီးမႈက ေဗာက္ထေစတယ္။ ဒါ့ေၾကာင့္ စိတ္ဖိစီးမႈတတ္ႏိုင္သမွ် ေလွ်ာ့ခ်ပါ။  

(၅) ေဗာက္ထသူေတြအေနနဲ႔ မၾကာခဏ ေနေရာင္ျပသင့္တယ္။ ခရမ္းလြန္ေရာင္ျခည္မွာပါတဲ့ UVA အမ်ဳိးအစားကေဗာက္ကိုသက္သာေစတယ္။ အျပင္ထြက္တ္ုင္း ဦးထုပ္အၿမဲေဆာင္းတာ ပံုမွန္အားျဖင့္ မေကာင္းဘူး။ ထြက္လာတဲ့ေခၽြးနဲ႔ အစိုဓာတ္က မိႈပိုးေပါကိဖြားမႈကို အားေပးလို႔ျဖစ္ပါတယ္။

ေဒါက္တာ ေအးမင္းထူး

၈.၅.၁၇