လိုက္နာေရွာင္ၾကဥ္ ေပြးကင္းစင္

အရင္အပတ္က ဝဲအေၾကာင္း ေဆြးေႏြးခဲ့ျပီဆိုေတာ့ ဒီအပတ္ေပြးအေၾကာင္း ဆက္လက္သြားၾကတာေပ့ါ။ ေပြးနဲ႕ဝဲ တူညီမႈမရွိေၾကာင္း ေျပာျပခဲ့ျပီးပါျပီ။ေပြးဆိုတာလည္း အျဖစ္အမ်ားဆံုး အေရျပားေရာဂါေတြအနက္ တခုျဖစ္ပါတယ္။

ေပြးဆိုတာ ဘာ့ေၾကာင့္ျဖစ္လဲ။

ေပြးကို အဂၤလိပ္လို ringwormလို႕ ေခၚပါတယ္။အမွန္စင္စစ္ fungusမိႈပိုးတစ္မ်ိဳးေၾကာင့္ ျဖစ္ေစပါတယ္။ ဘယ္လိုမိႈအမ်ိဳးအစားေတြလဲဆိုေတာ့ microsporum,epidermophyton,trichophytonအစရွိတဲ့ မိႈပိုးေတြေၾကာင့္ပါ။ ေသဆံုးေနတဲ့ အေရျပားဆဲလ္ေတြေပၚမွာ ရွင္သန္ေနထိုင္တတ္ၾကတယ္။ ringwormကိုေဆးပညာအေခၚအေဝၚအရ tineaလို႕ ေခၚပါတယ္။ လက္တင္ဘာသာက ဆင္းသက္လာတယ္။ "ၾကီးထြားရွင္သန္ေနေသာ တုပ္ေကာင္"လို႕ အဓိပၸါယ္ရတယ္။ ယခင္က worm ေၾကာင့္ျဖစ္တယ္ ထင္ခဲ့တဲ့အတြက္ ringwormဆိုျပီး ယေန႕ထက္တိုင္ အမည္တြင္ေနတာ ျဖစ္ပါတယ္။ ျဖစ္တဲ့ေနရာေပၚလိုက္ျပီး အမ်ိဳးမ်ိဳးေခၚဆိုၾကတယ္။

ဦးေရျပားမွာျဖစ္ရင္ Tinea capitis၊ ခႏၶာကိုယ္ေပၚျဖစ္ရင္ Tinea corporis အစရွိသျဖင့္ ေခၚၾကပါတယ္။ အဲဒီေတာ့ Tineaဆိုတာ ေရာဂါပိုးကို ဆိုလိုတာ မဟုတ္ဘဲ ringwormရဲ႕ အမည္ကြဲတစ္ခုဆိုတာ သိရွိေလာက္ပါျပီ ထင္ပါတယ္။

ေပြးေရာဂါ ဘယ္လို ပ်ံ႕နွံ႕ကူးစက္လဲ။

ေပြးရွိသူရဲ႕ အသားအေရနဲ႕ တိုက္ရိုက္ထိေတြ႕ ဆက္ဆံမႈမွ ကူးစက္တတ္ပါတယ္။ အဝတ္အစား၊အသံုးအေဆာင္(ဘီး၊လက္ကိုင္ပဝါ) အစရွိသျဖင့္ မွ်ေဝသံုးစြဲသူေတြ ကူးစက္တတ္ပါတယ္။ ခုခံအားက်ဆင္းေနသူ၊စိတ္ဓာတ္က်ဆင္းတတ္သူေတြမွာ အျဖစ္မ်ားပါတယ္။ ေျခအိတ္ကို လဲလွယ္ျခင္းမရွိဘဲ အခ်ိန္ၾကာသံုးစြဲတတ္သူေတြ သတိထားသင့္ပါတယ္။ ေရကူးကန္ေတြကတဆင့္လည္း ကူးစက္နိုင္တယ္။ ေခြး၊ေၾကာင္ အစရွိတဲ့ အိမ္ေမြးတိရိစာၦန္ေတြကတဆင့္လည္း ကူးစက္တတ္လို႕ သတိထားသင့္တယ္။

ေပြး(ringworm)ရဲ႕ လကၡဏာေတြက ဘာလဲ။

ေပြးျဖစ္ရင္ ခႏၶာကိုယ္မွာ အနီေရာင္ကြင္း အဝိုင္းငယ္ေလးေတြ ျဖစ္တတ္ပါတယ္။ အလယ္မွာရွိတဲ့ စက္ဝိုင္းပံုအကြက္ငယ္က သာမန္ထက္ အေရာင္ေဖ်ာ့ခ်င္ ေဖ်ာ့ေနတတ္တယ္။ အျပင္က အနီကြင္းေလးက သာမန္ထက္ ေဖာင္းျပီးၾကြေနတတ္တယ္။ ခႏၶာကိုယ္ေပၚ လက္စြပ္အနီကြင္း တင္ထားတာနဲ႕ ပံုစံတူတယ္။ အတိုင္းတာအားျဖင့္ နွစ္လက္မ မျပည့္ဘဲ သီးျခားစီ(သို႕) အစုလိုက္ ရွိေနတတ္တယ္။ အလြန္ယားယံတဲ့အတြက္ ကုတ္မိတတ္ၾကတယ္။ ကုတ္လိုက္မွ အယားေျပျပီး ေနသာထိုင္သာရွိတယ္။ ဒါေပမယ့္ ကုတ္ေလ ယားေလ၊ကုတ္ေလ ျပန္႕ေလဘဲ။ ဘာလို႕လဲဆိုေတာ့ ကုတ္မိတဲ့အခါ လက္သည္းၾကားထဲပိုးဝင္၊ တျခားေနရာဆက္ကုတ္မိတဲ့အခါ ပိုးကျပန္႕ျပီး တျဖည္းျဖည္း ပြားလာတယ္။ေႏြရာသီလို ပူျပင္းတဲ့ရာသီေတြမွာ ပိုမိုျဖစ္တတ္တယ္။ တခါတရံ အကုတ္လြန္တဲ့အခါ အေရျပားလန္၊ ထပ္ဆင့္ပိုးဝင္တာမ်ိဳး ျဖစ္တတ္တယ္။ အနားစြန္းေလးေတြမွာ အေရခြံလန္ရင္ အျဖဴဖတ္ေလးေတြ ေတြ႕ရတတ္ပါတယ္။ ျပည္ဖုေသးေလးေတြအေနနဲ႕လဲ ေတြ႕ရတတ္ျပန္တယ္။

ေပြးဆိုတာမ်ိဳးက လူမ်ိဳးဘာသာ၊အသက္အရြယ္၊က်ားမ မေရြး ျဖစ္တတ္တယ္။ အားကစားသမားေတြမွာ ပိုအျဖစ္မ်ားတယ္။ အသားအေရထိေတြ႕ဆက္ဆံရတဲ့ နပမ္းသမားေတြလည္း ဒီေရာဂါနဲ႕မကင္းလွဘူး။ အကယ္၍ အဆိုပါသူေတြမွာ ျဖစ္ခဲ့ရင္ ေရာဂါေပ်ာက္တဲ့အထိ အနားယူကုသျပီးမွ ဆက္လက္ကစားခြင့္ေပးတယ္။ ေရကူးကန္မွာ မၾကာခဏေရကူးတတ္သူေတြနဲ႕ အသံုးအေဆာင္ပစၥည္း(ေအာက္ခံေဘာင္းဘီ၊တဘက္) မွ်ေဝသံုးစြဲသူေတြ အျဖစ္မ်ားလို႕ ဂရုစိုက္ေစခ်င္ပါတယ္။

ေပြး၊ယားနာဆိုတာ ဘယ္ေနရာေတြမွာ အျဖစ္မ်ားလဲ။

ခႏၶာကိုယ္တစ္ခုလံုး ေနရာမေရြးျဖစ္တတ္တယ္ဆိုေပမယ့္ ပူေႏြးစိုစြတ္တဲ့ ေနရာေတြမွာ အျဖစ္မ်ားတယ္။ ျဖစ္တဲ့ေနရာေပၚလိုက္ျပီး အေခၚအေဝၚေတြ ေျပာင္းလဲသြားၾကပါတယ္။ ဦးေရျပားမွာ ေပြးေပါက္ရင္ Tinea capitisတဲ့။ ကေလးေတြမွာ အျဖစ္မ်ားသလို တခ်ိဳ႕က "ဒက္ေပါက္တယ္"လို႕  စတတ္ၾကတယ္။ မ်က္နွာေပၚမွာ ျဖစ္ရင္ Tinea faciei လို႕ေခၚပါတယ္။ မုတ္ဆိတ္ရိတ္တဲ့ေနရာေတြမွာ ျဖစ္ရင္ Tinea barbae၊ ရင္ဘတ္ ဗိုက္စတဲ့ေနရာေတြမွာ ျဖစ္ရင္ Tinea corporis၊ လက္ေခ်ာင္းေတြၾကားျဖစ္ရင္ Tinea manus၊ ေပါင္ျခံ၊ဂြၾကားေတြမွာျဖစ္ရင္ Tinea cruris၊ ေျခေထာက္(သို႕) ေျခေခ်ာင္းေတြၾကားျဖစ္ရင္ Tinea pedis၊ ေျခသည္း လက္သည္းေတြမွာျဖစ္ရင္ Tinea ungium စသည္ျဖင့္ အမ်ိဳးမ်ိဳးေခၚၾကပါတယ္။ ဒါေပမယ့္ အေခၚအေဝၚက အေရးမၾကီးလွပါဘူး။ ေပြးဟုတ္၊မဟုတ္ သိဖို႕သာ လိုအပ္တာပါ။ အေခၚအေဝၚေတြဘယ္လိုပဲကြဲကြဲ မိႈပိုးေၾကာင့္ ျဖစ္လို႕ မိႈပိုးသတ္ေဆး ေပးျပီး ကုသၾကပါတယ္။ 

ျဖစ္တဲ့ေနရာေပၚလိုက္ျပီး လကၡဏာေတြ ကြဲျပားတတ္ပါတယ္။ ဥပမာအားျဖင့္ မ်က္နွာမွာျဖစ္ရင္ ကြင္းပံုသိပ္မေပၚေတာ့ဘဲ လတစ္ျခမ္းပဲ့ ပံုစံ မထင္မရွား ရွိတတ္တယ္။ဦးေရျပားမွာ ေပြးေပါက္ရင္ အကြက္လိုက္ ျဖစ္တတ္တယ္။ လက္သည္း၊ေျခသည္းေတြမွာ ျဖစ္ရင္ ေျခာက္ကပ္ကပ္နဲ႕ ထူလျပစ္ၾကီးေတြ႕ရသလို အေရာင္အဆင္းကင္းမဲ့တယ္။ ေျခေခ်ာင္းေတြမွာ ျဖစ္တဲ့ Tinea pedisကို အားကစားသမားေတြမွာ အေတြ႕မ်ားလို႕ "Athlete's foot"လို႕လည္း ေခၚၾကတယ္။

ေပြးျဖစ္ရင္ ဘယ္လိုကုသၾကသလဲ။

မိႈပိုးသတ္နိုင္တဲ့လိမ္းေဆးေတြနဲ႕ ကုသၾကပါတယ္။ miconazole 2%, clotrimazole 1%, terbinafine 1% အစရွိတဲ့ လိမ္းေဆးေတြ လိမ္းေပးနိုင္တယ္။ တစ္ရက္ နွစ္ၾကိမ္ႏႈန္းနဲ႕ အနည္းဆံုးနွစ္ပတ္ၾကာေအာင္ လိမ္းေပးရတယ္။ တခါတရံ ဒီထက္ပိုၾကာေအာင္ လိမ္းေပးရတတ္တယ္။  ေရာဂါတံု႕ျပန္မႈေပၚမူတည္ျပီး ေဆးေပးရပါတယ္။ လိမ္းတဲ့အခါ ေသခ်ာသန္႕စင္ထားတဲ့ ဂြမ္းမ်ိဳးသံုးျပီး လိမ္းေပးသင့္တယ္။ ဦးေရျပား၊လက္သည္း၊ေျခသည္းေတြမွာျဖစ္ရင္ ေသာက္ေဆးေပးဖို႕ လိုအပ္ပါတယ္။ ketoconazole,itraconazole,fluconazole စသည္ျဖင့္ ေသာက္ေဆးအမ်ိဳးမ်ိဳးရွိၾကတယ္။ ေသာက္ေဆးေပးတဲ့အခါ အနည္းဆံုး သံုးလေပးဖို႕ လိုအပ္တယ္။ ေျခာက္လထိ ေသာက္ရတာမ်ိဳးလဲ ရွိတတ္တယ္။ အရင္က griseofulvin ဆိုတဲ့ ေဆးေတြအသံုးမ်ားခဲ့ၾကတယ္။ ေနာက္ပိုင္းမွာ ေဘးထြက္ဆိုးက်ိဳးမ်ားတဲ့အတြက္ အသံုးျပဳမႈနည္းသြားတယ္။ ဒီအရင္ အေစာပိုင္းကာလေတြက mercury,sulfur,iodine စတာေတြကို အသံုးျပဳခဲ့ဖူးတယ္။ ၁၉ရာစု ေနွာင္းပိုင္းေလာက္ထိ သံုးစြဲခဲ့တယ္ဆိုေပမယ့္ ဒီေန႕ေခတ္မွာ အသံုးမျပဳၾကေတာ့ပါ။ ေပြးေပါက္တယ္ဆိုရင္ တတ္ကၽြမ္းတဲ့ဆရာဝန္နဲ႕ ေသခ်ာတိုင္ပင္ကုသျခင္းကသာ အေကာင္းဆံုးပါ။ 

ေပြး၊ယားနာေတြ ကုသတဲ့အခါ တခ်ိဳ႕ေသာ သဘာဝေဆးဖက္ဝင္ အပင္ေတြကလည္း  အက်ိဳးရွိတတ္ၾကပါတယ္။

-ထပ္တရာပန္းနဲ႕ လက္ဖက္ညြန္႕ဟာ မိႈပိုးနိုင္ေစတဲ့ အစြမ္းရွိပါတယ္။

-ရွားေစာင္းလက္ပတ္ပင္အနွစ္၊ သစ္ေစးအေခါက္၊ မုန္႕ညွင္းနက္ေစ့ အနွစ္တို႕ဟာ မိႈပိုးေၾကာင့္ျဖစ္တဲ့ ေရာဂါေတြမွာ အသံုးျပဳနိုင္တယ္။

-တခ်ိဳ႕က သေဘာၤသီးကို အသံုးျပဳတတ္ၾကတယ္။

-ခါၾကက္ဥအနွစ္ကို အရည္ေဖ်ာ္ေသာက္ျခင္းက အက်ိဳးမ်ားေစမယ္ ဆိုသူက ဆိုတယ္။

-ဘယ္လိုဆိုဆို လတ္ဆတ္တဲ့ သစ္သီးေဖ်ာ္ရည္ေသာက္သံုးျခင္းက ေပြးကုသရာမွာ အက်ိဳးမ်ားတာေတာ့ အမွန္ပါ။

မကူးစက္ေအာင္ ဘယ္လိုကာကြယ္မလဲ။

ေျခာက္ေသြ႕သန္႕ရွင္းေအာင္ထားျခင္းျဖင့္ ေရာဂါပိုးမျပန္႕ပြားေအာင္ ကာကြယ္နိုင္ပါတယ္။ ေပြးေပါက္တဲ့အခါ အလြန္ယားတဲ့အတြက္ ကုတ္တတ္ၾကပါတယ္။ ဒီလိုကုတ္ျခင္းဟာ ေရာဂါပ်ံ႕နွံ႕ေအာင္ အားေပးတဲ့အတြက္ ေရွာင္ၾကဥ္သင့္ပါတယ္။ ေျခသည္း၊လက္သည္းေတြ ေသခ်ာလွီးျဖတ္ထားသင့္တယ္။ အဝတ္အစား၊ အသံုးအေဆာင္ေတြ မွ်ေဝသံုးစြဲတာမ်ိဳး ေရွာင္ၾကဥ္သင့္ပါတယ္။ မိမိဝတ္ဆင္တဲ့ အတြင္းခံေဘာင္းဘီေတြကို တစ္ရက္တစ္ခါ လဲလွယ္ေပးျခင္းက အေကာင္းဆံုးျဖစ္ပါတယ္။ အဝတ္ေလွ်ာ္တဲ့အခါ ဆပ္ျပာ၊ ေရေႏြး စတာေတြနဲ႕ ေလွ်ာ္ဖြတ္ျခင္းက ေကာင္းတဲ့အေလ့အက်င့္ပါ။ ေပါ့ေပါ့ပါးပါး၊ ေလဝင္ေလထြက္ေကာင္းမြန္တဲ့ ခ်ည္သားေတြ ဝတ္ဆင္သင့္တယ္။ တကိုယ္ေရသန္႕ရွင္းေရးအတြက္ shower၊shampoo စတာေတြ သံုးစြဲေပးပါ။အိမ္ေမြးတိရိစာၦန္ေတြမွာ ေပြးျဖစ္တဲ့အခါ ေသာက္ေဆး တစ္ပတ္ နွစ္ၾကိမ္ကို တစ္လခန္႕ေပးျခင္းျဖင့္ ေပ်ာက္ကင္းနိုင္ပါတယ္။

မွတ္သားရန္အခ်က္မ်ား

-ေပြးေပါက္တယ္ဆိုတာ ရွက္စရာေရာဂါမ်ိဳး မဟုတ္ပါ။

-လူ၅ေယာက္မွာ ၁ေယာက္ဟာ ေပြးျဖစ္ခဲ့ဖူးပါတယ္။ သင္တစ္ေယာက္ထဲ မဟုတ္ပါ။

-ပူျပင္းတဲ့ ရာသီ(အထူးသျဖင့္ ေႏြရာသီ)မွာ ပိုမိုအျဖစ္မ်ားတယ္။

-မိမိဘာသာ ရမ္းသမ္းကုသျခင္းဟာ တခါတရံ ေရာဂါပိုမိုပ်ံ႕ပြားေစနိုင္လို႕ တတ္ကၽြမ္းတဲ့ဆရာဝန္နဲ႕ ေသခ်ာကုသေစခ်င္ပါတယ္။

-စနစ္တက် ကုသမႈခံယူရင္ တစ္လအတြင္း သက္သာေပ်ာက္ကင္းနိုင္ပါတယ္။

နိဂံုးခ်ဳပ္အေနနဲ႕ စာေရးသူေရးစပ္ထားတဲ့ ကဗ်ာေလးကို လိုက္နာက်င့္သံုးရင္း ေပြးေရာဂါမွ ကင္းေဝးေစရန္ ဆုမြန္ေကာင္းေတာင္းလ်က္...............

"ေျခာက္ေသြ႕သန္႕ရွင္း ေရာဂါကင္း

ကုတ္ေလ၊ယားေလ ပိုဆိုးေပ

လဲလွယ္ဝတ္ဆင္ ေျခအိတ္အျပင္

အက်ႌလဲပါ ေလွ်ာ္ဖြတ္ပါ

ဆပ္ျပာ၊ေရေႏြး မွန္မွန္ေဆး

ကာကြယ္ေရးတြက္ တို႕အားေပး

ျဖစ္တဲ့ေနရာ လိမ္းတဲ့အခါ

ေပ်ာက္ကင္းသက္သာ နွစ္ပတ္မွာ

လိုလွ်င္ေသာက္ေဆး သံုးလေပး

ေပြးေရာဂါမွ ကင္းေဝးေရး"

ေဒါက္တာ ေအးမင္းထူး

Health Care Journal(2.3.12)