ေခၽြးထြက္ရာကျဖစ္တဲ့ အရည္ၾကည္ဖုေလးမ်ား

တေလာက အမ်ိဳးသမီးတေယာက္ လက္ကိုဓါးရွျပီး ေဆးခန္းလာျပဖူးတယ္။ ဓားရွျပီး ေသြးထြက္မ်ားလို႕ ေဆးခန္းျပတာမ်ိဳး မဟုတ္ဘူး။ ျဖစ္တဲ့ေနရာကို ပလာစတာကပ္ျပီး သိပ္မႁကာခင္မွာပဲ အရမ္းယားတဲ့ အရည္ၾကည္ဖုေတြထြက္လာလို႕ လာျပတာပါ။ ေသခ်ာေမးၾကည့္ေတာ့ အရင္ဆံုုး ဓားရွတဲ့ လက္ဖဝါးကုိ ပလာစတာကပ္ပါတယ္။ပလာစတာကပ္ျပီး မၾကာပါဘူး။ အေရျပားက ယားယံလာတယ္။ ဒါလည္းမျဖဳတ္ေသးပဲ ၁၂နာရီေလာက္ ကပ္ထားမိပါတယ္။ ပိုဆိုးတာက ေရလည္း ကိုင္လိုက္မိျပန္တယ္။ ယားတာပိုဆိုးလာလို႕ ပလာစတာကို ခြာၾကည့္လိုက္တဲ့အခါ ကပ္တဲ့ေနရာမွာ အရည္ၾကည္ဖုေတြ အစုလိုက္၊အျပံဳလိုက္ၾကီး ထြက္လာတာ ေတြ႕ရတယ္။ အမွန္ေတာ့ ဒီလိုလက္ဖဝါး အေရျပားေရာဂါမ်ိဳးက အျဖစ္မနည္းပါဘူး။  ေဆးစာနဲ႕ေရးေတာ့ Pompholyxလို႕ ေခၚပါတယ္။ 

Pompholyxဆိုတာ အရည္ၾကည္ဖုေသးေသးေလးေတြ အစုလုိက္ျဖစ္တာကို ေခၚပါတယ္။  နာတာရွည္အေရျပားေရာဂါအျဖစ္ သတ္မွတ္ထားပါတယ္။အလားတူ ျပန္ေပၚလာတတ္လို႕ နွင္းခူအမ်ိဳးအစား အေရျပားေရာဂါထဲမွာ ထည့္သြင္းထားပါတယ္။ dyshidrotic eczema(သို႕) vesicular eczemaလို႕လည္း ေခၚပါတယ္။dyshidrotic dermatitis, pompholyx eczema, hand eczema, hand dermatitis, dyshidrosisစသည္ျဖင့္ အမ်ိဳးမ်ိဳး ေခၚၾကတယ္။ dyshidrotic ဆိုတာ "bad sweat"ေခၽြးပုပ္ေတြ ထြက္လာလို႕ျဖစ္ရတယ္။ လက္(သို့)ေျခေထာက္ ေနရာေတြမွာ အျဖစ္မ်ားတယ္။ လက္မွာျဖစ္ရင္ cheiropompholyxလို႕ ေခၚပါတယ္။ ေျခေထာက္မွာေတြ႕ရင္ pedopompholyxလို႕ေခၚတယ္။ ေတြ႕ရွိခ်က္ေတြအရ လူ၂၀မွာ တေယာက္ဟာ ဒီလိုအေရျပားေရာဂါမ်ိဳး ျဖစ္တတ္ပါတယ္။ အမ်ိဳးသမီးေတြမွာေတာ့ ပိုျဖစ္တာ ေတြ႕ရတယ္။ အသက္ေလးဆယ္ေက်ာ္ရင္ ျဖစ္နိုင္ဖို႕ အလားအလာ ေလွ်ာ့နည္းသြားတာ ေတြ႕ရတယ္။ 

ဘာေၾကာင့္ျဖစ္ေစလဲ

တေယာက္နဲ႕တေယာက္ ျဖစ္တဲ့အေၾကာင္းရင္းခံေတြ မတူၾကဘူး။ ေယဘုယ်အားျဖင့္ ဓာတ္မတဲ့မႈကို တံု႕ျပန္ရာက ျဖစ္ရတယ္။ ေခၽြးထြက္မ်ားတဲ့ေနရာမ်ိဳး(ဥပမာ ေျခဆီလက္ဆီထြက္တဲ့ေနရာ)မ်ိဳးေတြမုွာ ပိုျဖစ္တယ္။ ေရကိုင္မ်ားတာေၾကာင့္လည္း ျဖစ္နိုင္တယ္။ တခါတရံ ေလဝင္ေလထြက္မရွိပဲ အစိုဓာတ္မ်ားလာတဲ့အခါ ေတြ႕ရတယ္။ အမ်ားစုဟာ အပူခ်ိန္ေျပာင္းလဲမႈနဲ႕ သက္ဆိုင္တတ္တယ္။ အပူမ်ားျပီး ေခၽြးထြက္္လြန္တဲ့ေနရာေဒသမ်ိဳးမွာ ေတြ႕ရတယ္။ အာရွနဲ႕ အာဖရိကေဒသေတြမွာ အျဖစ္မ်ားတယ္။ ေဆာင္းကုန္ ေႏြအကူး ပူျပင္းစ ကာလေတြမွာ ပိုလို႕ေတြ႕ရတယ္။တခ်ိဳ႕လူေတြဟာ စိတ္ဖိစီးမႈနဲ႕ သက္ဆိုင္နိုင္တယ္။ မ်ိဳးရိုးေၾကာင့္လည္း ျဖစ္နိုင္တယ္။ ဓာတုပစၥည္းဓာတ္မတဲ့တာမ်ိဳး (ဥပမာ ေရေမြး၊ဆပ္ျပာ၊ဆုိးေဆး)ေၾကာင့္လည္း အျဖစ္မ်ားတယ္။ အစားအေသာက္ထဲမွာ ပါဝင္တဲ့ နီကယ္ဓာတ္(သံဗူးငါး၊ဆီသြတ္ဗူး၊ပင္လယ္ငါး)အျပင္ နီကယ္ပါဝင္တဲ့ အသံုးအေဆာင္ေတြေၾကာင့္လည္း ျဖစ္နိုင္တယ္။ ထပ္ေတြ႕တာက neomycine powder ပိုးသတ္ေဆးမႈန္႕ေၾကာင့္လည္း ျဖစ္တတ္ပါတယ္။ 

လကၡဏာေတြကို ေလ့လာၾကည့္ရင္ အရင္ဆံုး လက္ဖဝါး၊ေျခဖဝါး၊လက္ေခ်ာင္း၊ေျခေခ်ာင္းစတဲ့ေနရာေတြမွာ ခပ္ေသးေသးအရည္ၾကည္ဖုေတြ အစုလိုက္အျပံဳလိုက္ ေပါက္လာတယ္။ျဖစ္တဲ့ေနရာက မေနနိုင္ေအာင္ အရမ္းယားလာတယ္။ အလယ္ကို ဖိၾကည့္ရင္ စပ္ဖ်ဥ္းဖ်ဥ္းထံုုုက်ဥ္နိုင္တယ္။ အရည္ၾကည္ဖုေတြက တျဖည္းျဖည္းၾကီးလာရင္ ေပါက္ထြက္သြားျပီး အလုပ္မလုပ္နိုင္ေလာက္ေအာင္ နာလာမယ္။ ေနာက္ဆံုးမွာ အေရျပား ျပန္လည္ေျခာက္ေသြ႕သြားတဲ့အခါ သက္သာသြားမယ္။ လကၡဏာေတြဟာ ၂-၃ပတ္ထိ ၾကာနိုင္တယ္။ အမ်ားစုဟာ သူ႕ဘာသာသက္သာသြားမယ္။ ဒါေပမယ့္ ေနာက္ပိုင္းမွာလည္း ျပန္ျဖစ္တတ္တယ္။ တခါျပန္ျဖစ္တိုင္း ပိုဆိုးလာနိုင္တယ္။  

ျပန္ျဖစ္သူ အမ်ားစုဟာ စိတ္ဖိစီးမႈ၊ဓာတ္မတဲ့မႈတခုခုကို တုန္႕ျပန္ရာကေန ျဖစ္တတ္တယ္။ အရင္ေနရာေဟာင္းက အရည္ၾကည္ဖုျပန္ထြက္လာတာ ေတြ႕ရတယ္။ အေရျပားကြဲအက္ေျခာက္ေသြ႕ကြဲအက္လာတယ္။ မကုသမိရင္ ေနာက္ဆက္တြဲ ဗက္တီးရီးယားပိုးဝင္လာတယ္။ အမ်ားစုဟာ staphylococcusပိုးေၾကာင့္ ျပည္တည္နာျဖစ္ျပီး လက္တဝိုက္မွာ ေရာင္ရမ္းေနမယ္။ တခါတရံ  ပတ္ဝန္းက်င္ အေရျပား အေရာင္လိုက္ေျပာင္းျပီး၊ ကြဲအက္နာ ဆက္ ျဖစ္လာနိုင္တယ္။ လက္သည္းအေျခမွာျဖစ္ရင္ ေပါက္လာမယ့္ လက္သည္းပံုပန္းကိုပါ ေျပာင္းလဲေစမယ္။ မိႈပိုးဝင္သလို တြန့္ေျခာက္ျပီး လက္သည္းပံုစံေျပာင္းတာမ်ိဳး ျဖစ္လာတယ္။ ျဖစ္တဲ့အေရျပားပံုစံကို ၾကည့္လိုက္ရံုနဲ႕ Pompholyxမွန္း သိရွိနိုင္ပါတယ္။ 

ကုသနည္းမ်ား

• စတီးရြိဳက္ေဆး(steroid)

အသံုးမ်ားဆံုးက စတီးရြိဳက္လိမ္းေဆးေတြ ျဖစ္ပါတယ္။ အယားေပ်ာက္ဖို႕ စတီးရိြဳက္လိမ္းေဆး ေပးရတယ္။ high strength,short course စတီးရြိဳက္ေဆး အားျပင္းျပင္းကို ယာယီေပးရတယ္။ ပိုယားေလ ပိုျပင္းေလဆိုတဲ့ ေဆးမ်ိဳး အသံုးျပဳရတယ္။ ယားယံတာကို သိသိသာသာသက္သာေစတယ္။ ေဆးလိမ္းတဲ့အခါ ညတိုင္းလိမ္းေပးရတယ္။ အရည္ၾကည္ဖုျဖစ္တဲ့အခါ၊ေပါက္ျပဲတဲ့အခါ ခရင္မ္ကိုသာ သံုးစြဲသင့္တယ္။ ေျခာက္ေသြ႕ျပီး အေရခြံလန္တာမ်ိဳးရွိရင္ ointmentကိုသာ အဓိကသံုးစြဲသင့္တယ္။ ေဘးထြက္ဆိုးက်ိဳးအေနနဲ႕ အေရျပားပါးလြယ္၊ေပါက္ျပဲလြယ္တယ္။ ဒါ့ေၾကာင့္ နွစ္ပတ္ထက္ ပိုမသံုးသင့္ဘူး။ 

အကယ္၍ သိပ္ဆိုး/သိပ္ယားတဲ့ အေရျပားေရာဂါေတြမွာ စတီးရြိဳက္ ေသာက္ေဆး၊ထိုးေဆး (Systemic steroid)အလ်ဥ္းသင့္သလုိ အသံုးျပဳၾကပါတယ္။ခႏၶာကိုယ္တကိုယ္လံုးေပၚ အာနိသင္သက္ေရာက္တာျဖစ္လို႕ ေဘးထြက္ဆိုးက်ိဳးလည္း ပိုမ်ားနိုင္တယ္။ ေရာဂါလကၡဏာကို သက္သာေစမွာျဖစ္ျပီး ေဆးျဖတ္တဲ့အခါ ျပန္ျဖစ္နိုင္တယ္။ ဆရာဝန္ရဲ႕ ညႊန္ၾကားခ်က္လိုျပီး ေရရွည္သုံးစြဲဖို႕လည္း မသင့္ေလွ်ာ္နိုင္ဘူး။ 

• အစိုဓာတ္ထိန္းလိမ္းေဆး(Emollients)

ေျခာက္ေသ႕ြတဲ့အေရျပားမွသာ အသံုးဝင္တယ္။ ထူေနတဲ့အေရျပားကို ေပ်ာ့ေပ်ာင္းေစမယ္။ အစိုဓာတ္ေပးဖို႕ dimeticone barrier cream လို အစိုဓာတ္ထိန္းခရင္မ္သံုးေပးနိုင္တယ္။

• ပိုးသတ္ေဆး(antibiotic)

အေရျပားေပါက္ျပဲေနရင္ ပဋိဇီဝပိုးသတ္ေဆးကို အသံုးျပဳနိုင္ပါတယ္။ တခါတရံထပ္ဆင့္ပိုးမဝင္နိုင္ေအာင္လည္း အသံုးျပဳေသးတယ္။အမ်ားအားျဖင့္ flucloxacillinလို staphylococcus နိုင္တဲ့ေဆးမ်ိဳး လိုလာနိုင္တယ္။ ေရာဂါကို တိုက္ရိုက္ သက္သာေစတာ မဟုတ္ပဲ အေရျပားျပည္တည္နာလို ေနာက္ဆက္တြဲေတြကို သက္သာေစတာပါ။ မိႈပုိုးေၾကာင့္ျဖစ္တဲ့အခါမ်ိဳးမွာ clotrimazole (သို႕) terbinafine မိႈပိုးနိုင္တဲ့ေဆးမ်ိဳးအသံုးျပဳသင့္တယ္။

• ေနေရာင္ျပကုသျခင္း(psoralen+UVA therapy)

တျခားေဆးနဲ႕မသက္သာတဲ့ အေရျပားေရာဂါေတြမွာအသုံးျပဳရတယ္။ ေနေရာင္ျပတာမ်ိဳး ျပဳလုပ္ေပးရတယ္။  ေနေရာင္မျပခင္ psoralenလိုေဆးကို အရင္သံုးရတယ္။ ျပီးရင္ UV-A(ခရမ္းလြန္ေရာင္ျခည္)ကို သုံးျပီး ေနေရာင္ျပရတာျဖစ္ပါတယ္။ ေဆးသံုးျပီး သိပ္မၾကာခင္ အေရျပားလႊာေပါက္ျပီး ေပ်ာက္သြားလိမ့္မယ္။ ေဆးကို လနဲ႕ခ်ီျပီး စြဲေသာက္ရတယ္။ အလားတူ ေဘးထြက္ဆိုးက်ိဳးမ်ားတယ္။ အေရျပားအေရာင္ေျပာင္းနိုင္တယ္။ဆရာဝန္ရဲ႕ အနီးကပ္လမ္းညႊန္ခ်က္ လိုအပ္ပါတယ္။

• အယားေပ်ာက္ေဆး(anti-histamine)

ေသာက္ေဆး၊ထိုးေဆး လိုအပ္နုိင္တယ္။ Atarax or Benadrylအလ်ဥ္းသင့္သလုိ သံုးေပးနိုင္တယ္။ ပိုေကာင္းတာက fexofenadine 60-120mg တေန႕၂ၾကိမ္ သံုးေပးနိုင္တယ္။

• ပိုးသတ္ေဆးဆပ္ျပာ(antiseptic)

အေရျပားေရာဂါေတြမွာ ပိုးသတ္ေဆးဆပ္ျပာသံုးနိုင္ရင္ ပိုအက်ိဳးထူးတာ ေတြ႕ရပါတယ္။ dettolလို ပိုးသတ္ေဆးဆပ္ျပာရည္ သံုးပါ။ သံုးျပီးေျခာက္ေသြ႕ေအာင္ ထားပါ။ မတည့္တဲ့ ဆပ္ျပာ၊အသံုးအေဆာင္ပစၥည္းမ်ိဳး ေရွာင္ၾကဥ္ပါ။

တျခား အသုံးျပဳနိုင္ေသာေဆးမ်ား

-methotrexate

-dapsone

-azathioprine

-tacrolimus 

-pimecrolimus

-botulinum toxin (to prevent sweating)

ဆက္လက္ျပီး အလြယ္ဆုံးျဖစ္တ့့ဲ အိမ္သံုးနည္း (ေဆးရည္စိမ္ျခင္း)ကို ေဖာ္ျပေပးပါမယ္။

• အရည္ၾကည္ဖုတိုင္းအတြက္ အလြယ္ဆံုးနည္းက ဗနီဂါ(vinegar)ကို ေရနဲ႕ဆတူေရာျပီး ျဖစ္တဲ့လက္ကို ၁၅မိနစ္ စိမ္ေပးထားျခင္းပါ။ ေဆးစိမ္အဝတ္လည္း ကပ္ေပးနိုင္တယ္။ တခါကပ္ရင္ ၁၅မိနစ္၊တေန႕ ၄ၾကိမ္ကပ္ပါ။

• ေခၽြးထြက္လြန္လို႕ျဖစ္ရင္ Aluminium chloride 20% (Drysol)ကို သံုးပါမယ္။ 

• ေနာက္တနည္းကBurow's solution သံုးျပီး ေဆးေၾကာပါ။ Burow's solutionဆိုတာ aluminium acetateအမႈန္႕ကို ေရနဲ႕ေရေဖ်ာ္ထားတာပါ။ ျပင္းအား 1:40 solution ျဖစ္ေအာင္ ေဖ်ာ္ေပးရပါတယ္။ေျခာက္ေသြ႕ေစတဲ့အစြမ္းရွိလို႕ အရည္ေတြစိမ့္ယိုေနတဲ့အနာမ်ိဳးအတြကိ သင့္ေတာ္တယ္။ တခါလုပ္ ၁၅မိနစ္၊တေန႕၄ၾကိမ္ ျပဳလုပ္ေပးသင့္တယ္။ 

• တခါတရံ Condy's solution( Potassium permanganate) ကိုသံုးတယ္။ အခဲ၊ေဆးျပား၊အရည္ ပုံစံမ်ိဳးစံုနဲ႕လာပါတယ္။ ေဆးဆိုင္မွာ အလြယ္တကူဝယ္နိုင္တယ္။ 0.01%ေဆးရည္ျဖစ္ေအာင္ potassium permanganateကို ေရနဲ႕ေရာစပ္ေပးရမယ္။မေကာင္းတဲ့အခ်က္က ေဆးရည္ေၾကာင့္ အေရျပား၊အဝတ္အစားေတြမွာ အစြန္းအထင္းေပက်ံနိုင္တယ္။ 

ေဒါက္တာ ေအးမင္းထူး

Health Care Journal(25.7.14)