ေမြးကၽြတ္နာ ေပါက္ျခင္း

ေမြးကၽြတ္နာကို တခ်ိဳ႕က အနာစိမ္းလို႕ ဘာသာျပန္ၾကတယ္။အဂၤလိပ္လို boil  ေဆးအေခၚအရ furuncleလို႕လည္း ေခၚပါတယ္။ အထူးသျဖင့္ တကိုယ္ရည္သန္႕ရွင္းမႈအားနည္းသူ၊ ခုခံအားက်ဆင္းသူေတြမွာ အဓိကျဖစ္ၾကတယ္။  ေမြးကၽြတ္နာဟာ Staphylococcus aureus ဘက္တီးရီးယားပိုးေၾကာင့္ အဓိကျဖစ္ေစပါတယ္။ လူတေယာက္ရဲ႕ အေရျပားမွာ ပံုမွန္အားျဖင့္ကို ဒီလိုပိုးမႊားေတြရွိတတ္တယ္။ အထူးသျဖင့္ နွာေခါင္းမွာ ရွိတဲ့ေျမာင္းေတြမွာ ခိုေအာင္းေနတတ္တယ္။သာမန္ အျခစ္ရာ၊အစင္းရာေလးတစ္ခုကတဆင့္ ပိုးမႊားေတြဝင္လာနိုင္တယ္။ ဝင္လာတဲ့ပိုးမႊားေတြဟာ ေမြးညင္းေပါက္၊အဆီအိတ္စတဲ့ေနရာေတြမွာ ပိတ္မိေနတတ္တယ္။ ဝင္လာတဲ့ပိုးကို ခႏၶာကိုယ္ရဲ႕ခုခံအားက တိုက္ခိုက္တဲ့အခါ ေရာင္ရမ္းျပီးရဲလာတယ္။ ခုခံအားစနစ္မွာ ဘက္တီးရီးယားကိုိ အဓိကတိုက္ဖ်က္တာက ေသြးျဖဴဥပါ။ ပိုးဝင္တဲ့ေနရာမွာ
ဘက္တီးရီးယား၊ ေသြးျဖဴဥ၊ပရိုတင္း၊ ဆဲလ္ေသစတာေတြ စုေပါင္းျပီး ျပည္ဆိုတဲ့အရည္ ျဖစ္လာတယ္။ ျပည္တည္နာအမ်ားစုဟာ ျပည္ေပါက္ ေပ်ာက္သြားၾကတယ္။ ေယဘုယ်အားျဖင့္ နွစ္ပတ္အတြင္း သက္သာတတ္ၾကတယ္။ 

 ေမြးညွင္းေပါက္ ပိုးဝင္တာ တမ်ိဳးရွိေသးတယ္။ folliculitis ေခၚပါတယ္။ပိုးဝင္တဲ့ေနရာမွာ ျပည္ဖုေသးေသးေလးေတြ တစ္လံုးစ၊နွစ္လံုးစေပါက္ၿပီး မ်က္နွာ၊လည္ပင္း၊ေပါင္၊ေက်ာ၊တင္ပါး စတဲ့ေနရာေတြမွာ အျဖစ္မ်ားတယ္။ အေရျပား ပြတ္တိုက္မႈ၊ ေခၽြးထြက္မ်ားတာ၊ ေရနဲ႕ ထိေတြ႕မႈမ်ားတာေတြနဲ႕ သက္ဆိုင္တတ္တယ္။ ေမြးကၽြတ္နာဆိုတာ ေမြးညင္းေပါက္ေအာကေျခ အဆီဂလင္းထိ ပါလာတယ္။ deep folliculitisျဖစ္လို႕ ေနရာပိုက်ယ္ျပန္႕လာတဲ့ သေဘာရွိတယ္။ အာရံုေၾကာဆိုတာလည္းပါလာလို႕ နာက်င္မႈပါကဲလာတယ္။ ထိမိကိုင္မိရင္ အလြန္နာတယ္။ 

ေမြးကၽြတ္နာျဖစ္စမွာ ခပ္ရဲရဲအနီဖုေလး ထြက္တာအရင္ ျမင္ရတယ္။ နွစ္ရက္အတြင္း ျပည္ဖုေသးေလး ျဖစ္လာတယ္။ ျပည္အိတ္အလယ္မွာ ခပ္ဝါဝါ၊ျဖဴျဖဴအႏွစ္မ်ိဳး ေတြ႕ရတယ္။ ေမြးကၽြတ္နာဆိုတာ ျမင္ရံုနဲ႕ သိသာတယ္။ ေပါက္တဲ့အခါ ထြက္လာတဲ့ ျပည္က တျခားေနရာေတြ ပ်ံ႕နွံ႕နိုင္တယ္။

ဝက္ျခံနဲ႕ မတူတာတခုက ဒီလိုအနာမ်ိဳးက ကူးစက္လြယ္တယ္။ ေနရာတခုတင္မက တျခားေနရာေတြပါ ျဖစ္တတ္တယ္။ ျပႆနာက ျပည္ေပါက္သြားရင္ တျခားေနရာေတြကိုပါ ပ်ံနွံ႔သြားတတိတယ္။ ျပည္ဖုတစ္ခုေပါက္ရင္ အျခားေနရာေတြမွာ အလားတူျပည္ဖုေတြ ထပ္ေပါက္လာတတ္တယ္။ အမ်ားစုက ျပည္တည္နာ အနည္းဆံုးနွစ္လံုးသံုးလံုးေလာက္ျဖစ္မွ(သို႔) မခံမရပ္နိုင္ေအာင္ကိုက္မွ ေဆးခန္းေရာက္လာၾကတယ္။ ပံုမွန္ားျဖင့ိ ၂ပတ္အတြင္း သက္သာၾကတယ္။

အနာပဆုပ္(carbuncle)ဆိုတာ အနာစိမ္းေတြ အဆုပ္လိုက္စုျဖစ္တာကို႕ေခၚပါတယ္။ ေမြးကၽြတ္နာထက္ ျဖစ္တဲ့ေနရာပိုက်ယ္တယ္။  အဆီလႊာ(subcutaneous layer)ထိ ေရာက္တတ္တယ္။ အနာအရြယ္အစားက ၁-၄လက္မထိ ရွိလာနိုင္တယ္။ျဖစ္စမွာ အနီဖုလံုးေသးေလးေတြက တျဖည္းျဖည္း အရြယ္အစားၾကီးလာတယ္။ ပိုးဝင္တဲ့အနာက နီးစပ္ရာ အေရျပားထိ ကူးစက္ပ်ံ႕ႏွံ႕လာတဲ့ သေဘာမ်ိဳးျဖစ္ပါတယ္။ အနားသတ္မ်က္နွာျပင္ ေရာင္လာ၊ရဲလာသလို ပူလာတယ္။ ျပည္တည္နာေတြစုျပီး အဆုပ္လိုက္ျဖစ္လာတယ္။တဆစ္ဆစ္ကိုက္လာတယ္။ ညအိပ္မရေတာ့ဘူး။ ပိုးဆိုးလာရင္ အျပင္းဖ်ားျပီး ခ်မ္းတာ၊ ဂလင္းေတြေရာင္တာထိ ျဖစ္လာမယ္။ ဒီလိုျဖစ္လာရင္ ေသခ်ာကုသဖို႕ လိုလာတယ္။ 

ျပည္သေဘာကျဖစ္လာရင္ အျပင္ထြက္မွ သက္သာတတ္တယ္။ လိုအပ္ရင္ ျပည္ကိုခြဲစိတ္ျပီး ထုတ္ပစ္ရတယ္။ ဓားရာေပးျပီး ျပည္ပုပ္ေတြ အျပင္ထြက္ေအာင္( Incision and drainage ) လုပ္ေပးရတယ္။  အနာၾကီးရင္ ထံုေဆးေပးျပီး ခြဲပါတယ္။ ခြဲတဲ့အခါ ေရာဂါပိုးသန္႕စင္ဖို႕ အထူးလိုအပ္ပါတယ္။ ခြဲျပီးေနာက္ပိုင္း ျဖစ္တဲ့အနာကို ေသခ်ာသန္႕စင္ေပးရတယ္။ အနာကသိပ္ၾကီးရင္ အမာရြတ္ပါ က်န္ေနတတ္တယ္။ အနာပဆုပ္ျဖစ္ရင္ေတာ့ အထူးဂ႐ုစိုက္ကုသေပးမွ ေပ်ာက္ကင္းၾကတယ္။

ျဖစ္တဲ့အနာက လက္ဆိပ္တက္ျပီး ရင္းလာတဲ့အခါ ပဋိဇီဝ ပိုးသတ္ေဆးမ်ိဳး လိုလာတတ္တယ္။ ေဆးေပးတဲ့အခါ Staphylococcus aureusကို နိုင္တဲ့ပဋိဇီဝပိုးသတ္ေဆးမ်ိဳး ေရြးခ်ယ္ေပးရပါတယ္။ staphylococcus ပိုးမ်ိဳးက ကူးစက္လြယ္သလို ေဆးယဥ္ပါးတာ ျမန္လို႕ သတိထားရတယ္။ flucloxacillin၊ dicloxacillin၊cephalexin၊cefaclor စတဲ့ပိုးသတ္ေဆး တမ်ိဳးမ်ဳိး ေသာက္ေပးနိုင္တယ္။ ပင္နယ္စလင္မတဲ့သူေတြ erythromycin၊clarithromycin စတဲ့ေဆးမ်ဳိးေျပာင္းလဲ သံုးစြဲနိုင္ပါတယ္။ေသာက္ေဆးေပးတဲ့အခါ အနည္းဆံုး တစ္ပတ္ ေပးရတယ္။ တခ်ိဳ႕က mupirocin၊fusidic acidစတဲ့ လိမ္းေဆးမ်ိဳး သံုးစြဲၾကတယ္။ လိမ္ေဆးေပးတဲ့အခါ တေန႕ နွစ္ၾကိမ္၊ ငါးရက္ျပည့္ေအာင္ လိမ္းေပးခိုင္းတယ္။ အနာက ပိုဆိုးလာရင္ ဆဲလ္လူလိုက္တစ္(cellulitis)ဆိုတာ ျဖစ္လာတယ္။ Augmentinလို ပိုျပင္းတဲ့ေဆးမ်ိဳး လိုလာတတ္ပါတယ္။ မကုပဲထားရင္ ေနာက္ဆက္တြဲေတြ ဝင္လာနိုင္တယ္။ နွလံုး၊အဆုတ္၊ေက်ာက္ကပ္၊အရိုး၊ဦးေနွာက္ စတဲ့ေနရာေတြကို ပိုးဝင္ျပီး ဒုကၡေပးလာနိုင္တယ္။ ထပ္ဆိုးလာရင္ ေသြးဆိပ္တက္ျပီး ေရွာ့ခ္ဝင္တာမ်ိဳးထိ ျဖစ္လာတတ္တယ္။ အခ်ိန္မီ ေဆးရံုတက္ကုသမႈမရွိရင္ အသက္အႏၲရာယ္ပါ စိုးရိမ္လာရတယ္။

ေမြးကၽြတ္နာျဖစ္လာရင္ ဘာေတြလုပ္မလဲ။

-အနာေပါက္ျမန္ေအာင္ ေရေႏြးဝတ္ ကပ္ေပးသင့္တယ္။ ဆားခပ္ထားတဲ့ ေရေႏြးထဲကို သန္႕စင္တဲ့ အဝတ္စတခုစိမ္ပါ။ထို႕ေနာက္ အနာေပၚကို အဝတ္ေခါက္ျပီး တင္ေပးသင့္တယ္။ တေန႕ သံုးၾကိမ္ တခါကပ္ ၁၅မိနစ္ၾကာေအာင္ ကပ္ေပးသင့္တယ္။ျပည္ေပါက္သြားတဲ့အခါ သန္႕ရွင္းေရးက အေရးၾကီးပါတယ္။ေပါက္ေနတဲ့အနာကို ေရေႏြးဝတ္နဲ႕ တစ္ေန႕ နွစ္ၾကိမ္ သန္႕စင္ပါ။ အနာကို ေျခာက္ေသြ႕သန္႕ရွင္းတဲ့ ပိတ္စတခုခုနဲ႕ ဖံုးအုပ္ပါ။ အနာ မကိုင္မီနဲ႕ ကိုင္ျပီးေနာက္ ေရနဲ႕ေသခ်ာေဆးေၾကာပါ။ ပတ္ဝန္းက်င္ ေလနဲ႕ထိေတြ႕ေစတာက အနာက်က္တာ ျမန္လာေစတယ္။အနာကိုက္ခဲလာရင္ အကိုက္အခဲေပ်ာက္ေဆး တမ်ိဳးမ်ိဳး ေသာက္ေပးနိုင္တယ္။လိုအပ္လွ်င္ ပဋိဇီဝေသာက္ေဆး၊လိမ္းေဆး တမ်ိဳးမ်ိဳး လိမ္းေပးပါ။

အိမ္တြင္းကုထံုး

-ရွာလကာရည္ကို ေရနွင့္ ဆတူေရာ၍ အနာေပၚေလာင္းထည့္ပါ။ အနာထဲကပိုးေတြကို သန္႕စင္ေစတယ္။

-ၾကက္သြန္နီ၊ၾကက္သြန္ျဖဴ ညက္ေအာင္ေထာင္း၍ အနာေဘးပတ္လည္တြင္ အံုေပးပါ။ နွစ္မ်ိဳးလံုးက ပိုးေသေစတဲ့ အာနိသင္ရွိပါတယ္။

-အာလူးကို ခပ္ပါးပါး အေနေတာ္ျဖစ္ေအာင္ လီွး၍ အနာေပၚတင္ေပးပါ။အာလူးက က်န္ေနတဲ့ျပည္ေတြ အျပင္ကိုထြက္ေစမယ္။

-အနာကို လံုေအာင္ပတ္တီးနဲ႕ ေသခ်ာက်ပ္ဆီးေပးရတယ္။ 

-၁၉ရာစုနည္းတစ္ခုက ၾကက္ဥျပဳတ္ အျဖဴအကာကို အနာေပၚတင္ျပီး က်ပ္စီးခိုင္းတယ္။

မၾကာခဏျပန္ျဖစ္တတ္သူေတြမွာ ကာကြယ္ေရးက အေရးႀကီးတယ္။ တကိုယ္ေရသန္႕ရွင္းေရး အထူးအေလးေပးသင့္တယ္။  လက္ကိုစင္ၾကယ္ေအာင္ ေဆးေၾကာပါ။ ပိုးသတ္ဆပ္ျပာမ်ိဳး သံုးေပးပါ။ လိုအပ္ရင္ clindamycin 150mg တေန႕ တၾကိမ္ ကာကြယ္ဖို႕ ေသာက္ႏိုငတယ္။ ေဆးရံုမွာျဖစ္ရင္ ၃၀ရာခိုင္ႏႈန္းက MRSAေဆးမတိုးတဲ့ ပိုးမ်ိဳးျဖစ္နိုင္တယ္။ လိုအပ္ရင္ အနာကထြက္တဲ့ျပည္ကို ပိုးေမြးျပီး ေဆးတိုး၊မတိုး စမ္းၾကည့္ရတယ္။အမ်ားအားျဖင့္ vancomycin လိုပိုးသတ္ေဆးကို ေသြးေၾကာက တဆင့္ထိုးေပးရတယ္။ 

လိုက္နာေရွာင္ၾကဥ္ရမည့္ အခ်က္မ်ား

အနာကို လက္နဲ႕မကိုင္မိေအာင္ သတိထားပါ။ မိမိဘာသာ ျပည္ညွစ္တာ၊ေဖာက္တာမ်ိဳး မလုပ္သင့္ဘူး။အသံုးအေဆာင္ေတြကို ေရေႏြးနဲ႕ေသခ်ာေဆးဖို႕လိုအပ္ပါတယ္။အဝတ္အစား မွ်ေဝသံုးစြဲတာမ်ိဳး ေရွာင္ၾကဥ္သင့္တယ္။ အတူေနအိမ္သားရွိရင္ သတိထားသင့္တယ္။ မၾကာခဏျပန္ျဖစ္တတ္သူေတြဟာ သန္႕ရွင္းမႈအားနည္းသူေတြ ျဖစ္ၾကတယ္။ တကိုယ္ေရသန္႕ရွင္းမႈ အထူးဂရုစိုက္သင့္တယ္။ မ်က္နွာမွာ ျဖစ္ရင္၊ေက်ာရိုးဆစ္နားတဝိုက္ျဖစ္ရင္ ပိုသတိထားရတယ္။ ဆီးခ်ိဳေရာဂါ၊အဝလြန္တာ၊စတီးရိြဳက္ေဆးေသာက္တာမ်ိဳးက ခုခံအားက်ဆင္းေစတယ္။ ဗီတာမင္ ေအ၊စီ၊အီး၊ဇင့္၊ ဆီလီနီယမ္ စတဲ့ဓာတ္ေတြက ခုခံအားတက္ေစမယ္။ အနာျဖစ္ေနစဥ္ အစိမ္းေရာင္အရြက္၊သစ္သီးဝလံ စားေပးသင့္တယ္။ေကာ္ဖီ၊သၾကား၊ျပဳျပင္ထားတဲ့ အစားအစာ ေရွာင္ေပးသင့္တယ္။ ေညွာ္နံ႕ေတြေရွာင္၊ အနာကိုစင္ေအာင္ထားတာ အေကာင္းဆံုးျဖစ္ပါတယ္။

ေဒါက္တာ ေအးမင္းထူး

ရတနာပံုသတင္းစာ(၈.၂.၁၆)