ဆရာဝန္ဘဝထဲက မွတ္စုအပိုင္းအစမ်ား(၃)

                                              

         လူအမ်ိဳးမ်ိဳး စိတ္အေထြေထြဆိုတာ အမွန္ပဲ။ တေယာက္နဲ႕ တေယာက္ စိတ္ေနသေဘာထားေတြ အမူအက်င္႔ေတြ မတူၾကဘူး။ ဒီအထဲကမွ လူမ်ိဳးေပါင္းစံုနဲ႕ ဆက္ဆံရတဲ႕ ဆရာဝန္ေတြရဲ႕ အေတြ႕အၾကံဳကလည္း စံုလွတယ္လို႕ ဆိုရမွာပဲ။ ဆရာဝန္နဲ႕ ေတြ႕ရင္ စကားေျပာခ်င္တဲ႕လူနာေတြရွိသလို တုံဏွိဘာေဝမထံုတက္ေထး ဘာမွမေျပာတဲ႕ လူနာေတြလည္း ရွိၾကတာပဲ။ ေမးရင္ေတာင္ ေမးသေလာက္ပဲ ေျဖတယ္။ တခါတေလ ေဘးကလူနာေစာင္႔က ဝင္ေျဖေပးရတယ္။ ေဘးလူနာေစာင္႔ ဝင္ေျဖရင္ မၾကိဳက္ၾကတဲ႕ ဆရာဝန္ေတြလည္း ရွိၾကတယ္။ လူနာမွ

မေျဖတာ၊ လူနာေစာင္႔က ဝင္ေျဖေပးတာ သဘာဝၾကပါတယ္။ ဘာမွ စိတ္ဆိုးစရာ မရွိဘူး။ တခါတေလၾကေတာ႕လည္း လူနာက ေျပာလိုက္တဲ႕ စကား။ ကိုယ္က ဘာဆက္ေမးရမွန္းေတာင္ မသိဘူး။ တခါတေလ သူ႔ေလထဲမွာ ေျမာသြားတာ။ မနည္းလိုင္းေျပာင္းျပီး ေမးရတယ္။ အေမ၊အေဖ ဘာလုပ္တာ၊ မိသားစုဝင္ ဘယ္ႏွေယာက္ရွိတယ္ကစ ကိုယ္ေရးအက်ဥ္း ေျပာေနလိုက္တာ မျပီးဘူး။ တခါတေလ ေရာဂါျဖစ္စဥ္နဲ႕ ေခ်ာ္ေခ်ာ္သြားလို႕ မနည္းျပန္တည္႔ျပီး ေမးရတယ္။ ေကာင္းတဲ႕ဘက္ကေတြးၾကည္႔ရင္ လူနာစကားေျပာတာကိုက ေကာင္းလွျပီ။ ေနေကာင္းလို႔ စကားေျပာႏိုင္တယ္ေပါ႕။ အျခားဘက္က ေတြးရင္ ဦးေႏွာက္မွာ ျပႆနာရွိလုိ႕မ်ား ဒီေလာက္ စကားေပါေနတာလားလည္း ေတြးရတယ္။ ေရာဂါေတြက ေပါသလို လကၡဏာေတြကလည္း ဆင္တူယိုးမွားေတြဆိုေတာ႕ တဖက္တည္း ကိုယ္လိုရာ ဆြဲျပီးေတြးလို႕ မရဘူး။ ႏွစ္ဘက္မွ်ေတြးရတယ္။ တခ်ိဳ႕လူနာေတြဟာ ေဆးထိုးတာကို အေတာ္သေဘာက်တယ္။ သူတို႕ေဆးခန္းလာတာကိုက ေဆးထိုးဖို႕။ ဆရာဝန္က ထိုးမေပးလိုက္ဖူးဆိုရင္ သူတို႕သိပ္မေက်နပ္ၾကဘူး။ ေဆးထိုးမွ ဆရာဝန္ ပီသတယ္ ထင္တာ။ သူတို႕ အယူအဆအရေျပာရရင္ ဆရာဝန္ပီသခ်င္ရင္ ေဆးထိုးမွလို႕ ဆိုရမလားပဲ။ နယ္က လူနာေတြကေတာ႕ ေဆးမထိုးရင္ပဲ သူတို႕ ေနမေကာင္းႏိုင္ဘူးလို႕ ထင္မွတ္ၾကတယ္။ နယ္ကေန မႏၱေလးကို အလုပ္လာလုပ္သူေတြေတာ္ေတာ္မ်ားမ်ားက ေဆးထိုးဖို႕ ေတာင္းဆိုၾကတာမ်ားတယ္။ ေဆးထိုးမွ လန္းတယ္။ ၾကည္တယ္။ ေနေကာင္းတယ္။ ဒီလိုပဲ မွတ္ယူၾကတယ္။ မႏၱေလးျမိဳ႕ေပၚမွာေတာ႕ ေဆးထိုးတာ  ၾကိဳက္တဲ႕လူရွိသလို မၾကိဳက္တဲ႕သူ၊ေၾကာက္ၾကတဲ႕သူလည္း မရွားဘူး။ အမွန္ေတာ႕ တကယ္လိုအပ္မွ ေဆးထိုးတာ အေကာင္းဆံုးပါဘဲ။ တကယ္မလိုအပ္ဘဲ  ထိုးရင္ လူနာေတြ အတြက္မေကာင္းႏုိင္ဘူး။ လူနာေတြအေနနဲ႕လည္း ေဆးခန္းေရာက္တာနဲ႕ ေဆးထိုးမယ္ဆိုတာခ်ည္းပဲ မေတာင္းဆိုသင္႔ပါဘူး။ အဲလိုေတာင္းဆိုမဲ႕အစား ကိုယ္သိခ်င္တာေတြ၊ ကိုယ္႔ေရာဂါအေျခအေနေတြကို ေမးျမန္းတိုင္ပင္သင္႔ပါတယ္။ ေဆာင္ရန္၊ေရွာင္ရန္ အခ်က္မ်ားကို ေမးျပီး လိုက္နာေရွာင္ၾကဥ္တာက အမွန္အက်ိဳးရွိပါတယ္။ လက္ရွိအခ်ိန္မွာ ႏွလံုး၊ ေသြးတိုး၊ဆီးခ်ိဳ စတာေတြဟာ အလြန္အျဖစ္မ်ားတဲ႕အတြက္ ေသခ်ာေမးျမန္းျပီး လိုက္နာေဆာင္ရြက္သင္႔ပါတယ္။ ေမးျမန္းရံုမွ်နဲ႕ မျပီးေသးပါဘူး။ တကယ္လုိက္နာေဆာင္ရြက္ဖို႕လည္း လုိပါေသးတယ္။

          လက္ရွိအခ်ိန္မွာ ျမန္မာႏိုင္ငံက လူနာေတြဟာ ေရတိုေပ်ာက္ကင္းေစမဲ႕ ေဆးဝါး(လကၡဏာေတြ ခ်က္ခ်င္းသက္သာေစတဲ႕ေဆးဝါး) ေတြကို အဓိကေသာက္သံုးၾကတာ ေတြ႕ရမွာပါ။ ေရရွည္ေသာက္ရမဲ႕ ေဆးေတြကို အစဥ္တစိုက္ စြဲစြဲျမဲျမဲေသာက္သံုးသူ နည္းေနပါေသးတယ္။ ေဆးပညာ ဗဟုသုတ ရွိသူေတြေလာက္ပဲ ဂရုတစိုက္ ေသာက္သံုးေနၾကတယ္။ မိမိစိတ္ရွိသေလာက္ စားမယ္၊ ေသာက္မယ္။ ျပီးမွ ျဖစ္ရင္ ေဆးေသာက္မယ္ဆိုသူမ်ားတာေတာ႔ မေကာင္းလွပါ။ တကယ္ေတာ႕နာတာရွည္ကုသရမယ္႕ ေရာဂါေတြအတြက္ လိုအပ္တဲ႕ ေဆးေတြကို မွန္မွန္ေသာက္သံုးဖို႕ လိုအပ္ပါတယ္။ ေဆးေသာက္မွန္ဖို႕ လိုအပ္သလို ေရွာင္ၾကဥ္ရမဲ႕ အစားအစာေတြကို ေန႕စဥ္သတိထား ေရွာင္ၾကဥ္ဖို႕လည္း လိုအပ္ပါေသးတယ္။  ဆိုၾကပါစို႕။ လူနာတစ္ေယာက္က ဆီးခ်ိဳရွိေနျပီ။ ဆီးခ်ိဳက်ေဆးကိုေတာ႕ ပံုမွန္ေသာက္ျဖစ္ပါရဲ႕။ အစားအေသာက္ေတာ႕ မေရွာင္ျဖစ္ဖူးဆိုရင္ ဆီးခ်ိဳထိန္းဖို႕ မလြယ္သလို ေဆးက အက်ိဳးျဖစ္ထြန္းသင္႔ သေလာက္ မျဖစ္ပဲ ေနပါလိမ္႕မယ္။ ကိုယ္ေဆးေသာက္ဖို႕ရင္းထားရတဲ႕ ပမာဏနဲ႕ ကိုယ္ရတဲ႕ အက်ိဳးအျမတ္က မွ်တလိမ္႕မယ္ မဟုတ္ပါ။ ေန႕စဥ္ေဆးေသာက္ေနေပမယ္႕ ဆီးခ်ိဳထိန္းမရတာေတြဟာ ဒီလိုအေၾကာင္းေတြနဲ႕ အမ်ားၾကီးဆက္စပ္ေနပါတယ္။ နာတာရွည္ေရာဂါေတြ၊ ေဆးစြဲေသာက္ရမဲ႕ ေရာဂါေတြအတြက္ ဇြဲရွိဖို႕ လိုအပ္ပါတယ္။ အလုပ္လုပ္မွ ဇြဲရွိရတာ မဟုတ္ပဲ ကိုယ္လုပ္ေဆာင္တဲ႕ ကိစၥရပ္တိုင္း အဆင္ေျပေခ်ာေမြ႕ေနေစဖို႕၊က်န္းမာေရးကိစၥေတြမွာပါ ဇြဲရွိတာက အသံုးဝင္လာေစပါတယ္။ ကိုယ္႕ရဲ႕ တေန႕တာ အလုပ္ခ်ိန္ထဲမွာ ေလ႕က်င္႔ခန္းလုပ္ဖို႕ နာရီဝက္၊ တစ္နာရီေလာက္ က အက်ိဳးျဖစ္ထြန္းေစပါတယ္။ သို႕ေသာ္ လြန္လြန္က်ဴးက်ဴးနဲ႕ ေကာက္ရိုးမီးေတာ႕ မျဖစ္ေစခ်င္ပါ။ မနက္အေစာ လမ္းထေလွ်ာက္ျပီး အျပန္မွာ အစားအေသာက္တဝတျပဲစားတာ မွန္ကန္တဲ႕နည္းမဟုတ္ပါ။ ဇြဲကို အလဟႆျဖံဳးတီးရာေရာက္ေစတာ သတိခ်ပ္ပါ။ တခ်ိဳ႕က ဆီးခ်ိဳသမားေတြ အခ်ိဳလံုးဝေရွာင္ဖို႕ တိုက္တြန္းၾကတာလဲ နည္းလမ္းမမွန္ပါ။ လူတေယာက္ လႈပ္ရွားဖို႕၊အလုပ္လုပ္ဖို႕ဆိုတဲ႕ ေနရာေတြမွာ ကစီဓာတ္(တနည္းအားျဖင္႔ အခ်ိဳဓာတ္)ကို သံုးစြဲၾကရပါတယ္။အခ်ိဳဓာတ္(glucose) ဆိုတာ energy စြမ္းအားပဲ။ ပိုျပီးတိတိက်က်ေျပာရရင္ Energy မရွိရင္ အသက္ရွင္သန္ႏိုင္စြမ္းမရိွပါ။ “တန္ေဆးလြန္ေဘး” ဆိုတဲ႕ ျမန္မာစကားပံုေလးက ဒီမွာလာျပီးအသံုးၾကပါတယ္။ ဘယ္ကိစၥမဆို မ်ားလြန္းတာ မေကာင္းသလို နည္းလြန္းတာကလည္း ဒုကၡေရာက္ေစတတ္ပါတယ္။ ဘုရားေဟာတဲ႕ အလယ္အလတ္လမ္းစဥ္ကသာ အမွန္ကန္ဆံုးနည္း မဟုတ္လား။ ဒါ႕ေၾကာင္႔ ဆီးခ်ိဳသမားေတြကို အခ်ိဳေလွ်ာ႕ခိုင္းတဲ႕အခါ မျဖစ္ႏိုင္တာကို ျဖစ္ေအာင္ ေျပာေနလို႕ မျဖစ္ပါ။ လက္ခံႏိုင္ေအာင္ စည္းရံုးေျပာဆိုၾကရတယ္။ အရင္က ေကာ္ဖီ ၃ ခြက္ေသာက္ရင္ အခုေတာ႕ ေကာ္ဖီ ၂ ခြက္ေလာက္ေသာက္။ ေနာက္ပိုင္းေကာ္ဖီတခြက္ေလာက္ထိ ေလွ်ာ႕ႏိုင္ေအာင္ ၾကိဳးစားပါ ဆိုတာမ်ိဳးသာ ေျပာေပးရတယ္။ ဆီးခ်ိဳရွိေနတာေၾကာင္႔ အခ်ိဳလံုးဝေရွာင္ရမယ္ ဆိုတာမ်ိဳးဟာ လက္ေတြ႕အေျခအေနနဲ႕ ေဝးကြာေစသလို လူနာေတြအေနနဲ႕လည္း ေဆးခန္းေတြ၊ ဆရာဝန္ေတြကို ေၾကာက္သြားေစတယ္။ ေနာက္ဆံုးမွာ စိတ္သက္သာေစတဲ႕ ခ်ဳပ္ခ်ယ္မႈကင္းေစတဲ႕ တျခားေဆးဝါးေတြ၊ ေဆးနည္းေတြကို သံုးစြဲဖို႕ လမ္းလႊဲေပးရာေရာက္တယ္။ တိုက္ရိုက္မဟုတ္ေပမယ္႕ ကုိယ္႔ေၾကာင္႔ေတာ႕ လူနာမွာ စိတ္ဒဏ္ရာရသြားေစႏိုင္တယ္။

          က်န္းမာေရးနဲ႕ပတ္သက္ျပီး ဘာစာမွ မဖတ္ဘူး ဆိုသူေတြလည္း မရွားဘူး။ ဖတ္မွ ကိုယ္႕ေရာဂါနဲ႕ လာကိုက္ေနရင္ စိတၱဇျဖစ္မွာလို႕ ဆိုသူက ဆိုတယ္။ သို႕ေသာ္ တေယာက္နဲ႕ တေယာက္ အယူအဆေတြ ခံယူခ်က္ေတြ မတူညီၾကလို႕ အျငင္းမပြားလိုပါ။ က်န္းမာေရးဗဟုသုတေတာ႕ အနည္းနဲ႕ အမ်ားရွိသင္႔တယ္လို႕ေတာ႕ ခံယူမိတယ္။ တခ်ိဳ႕က က်န္းမာေရးစာေစာင္ေတြ ဖတ္ျပီး ကိုယ္ထင္ရာ က်ိတ္ကုေနတာမ်ိဳးက ပိုဆိုးပါတယ္။ စာဖတ္တာ အသိပညာဗဟုသုတ တိုးတက္ေစႏိုင္ေပမယ္႕ လူ႕အသက္နဲ႕ ယွဥ္ရတာမ်ိဳဳးျဖစ္လို႕ သတိထားေစခ်င္တယ္။ လိုအပ္ရင္ ဆရာဝန္ေတြနဲ႕ ေတြ႕ဆံုေဆြးေႏြးတာမ်ိဳးက လူနာအတြက္ အက်ိဳးျဖစ္ထြန္းလိမ္႕မယ္ ထင္တယ္။ ျဖစ္ရင္ ကုသႏိုင္သလို မျဖစ္ခင္ ကာကြယ္ႏိုင္တာမ်ိဳးက လူနာအတြက္ေတာ႕ တပန္းသာေစတယ္။ လက္ရွိမွာ ကာကြယ္ေဆးေတြ  ေပၚေပါက္ေနသလို ျမန္မာျပည္ေစ်းကြက္ထဲမွာပါ ရရွိႏိုင္ပါတယ္။ သို႕ေသာ္ ဝမ္းနည္းစရာေကာင္းတာ တစ္ခုက အခ်ဳိ႕ေသာကာကြယ္ေဆးမ်ားဟာ လက္ရွိေစ်းကြက္ထဲမွာ ျပတ္လပ္ေနတာမို႕ ေဆးထပ္ထိုးဖို႕ လိုတဲ႕လူနာေတြ အတြက္ အဆင္မေျပျဖစ္ရတယ္။ ထိုးရမဲ႕ရက္ေက်ာ္လြန္တာေၾကာင္႔ စိုးရိမ္သူလူနာတခ်ိဳ႕က ေဆးခန္းထိ လာေမးၾကတယ္။ ဒါမ်ိဳးေတြျဖစ္တဲ႕အခါ လူနာေတြဖက္ကို အဆင္ေျပေအာင္ လုပ္ေပးႏိုင္လွ်င္ ပိုေကာင္းလိမ္႔မယ္။ တခ်ိဳ႕ကာကြယ္ေဆးေတြဟာ တၾကိမ္မက ႏွစ္ၾကိမ္၊ သံုးၾကိမ္ထိ ထပ္မံထုိးဖို႕လိုတတ္ပါတယ္။ ကာကြယ္ေဆးေတြဟာ ေစ်းၾကီးၾကသလို ရက္ေက်ာ္ရင္ ထပ္မံထိုးရတတ္တာေၾကာင္႔ လူနာအတြက္ေတာ႕ အခ်ိန္ကုန္ျပီး လူပမ္းတာမ်ိဳး၊ အလဟႆပိုက္ဆံကုန္တာမ်ိဳးေတာ႕ မျဖစ္ေစခ်င္ပါ။ ေဆးပစၥည္းေကာင္းျဖစ္ဖို႕ဆိုတဲ႕ေနရာမွာ သံုးစြဲသူရွိယံုတင္မက ေစ်းကြက္မွာ လိုအပ္သေလာက္ ျဖန္႕ျဖဴးေရာင္းခ်ေပးႏိုင္ဖို႕လည္း လိုအပ္လွတယ္။ ပစၥည္းကျပတ္၊ ေစ်းကတက္ဆိုတာမ်ိဳးေတာ႕ မျဖစ္ေစခ်င္ေပမယ္႔ တကယ္မ်က္ျမင္ေတြ႔ေနရတာေၾကာင္႔ အဆင္မေျပပါ။ ေစ်းကြက္ကစားခ်င္လို႕၊ေစ်းတက္ေအာင္ ပစၥည္းျဖတ္ခ်တာမ်ိဳးေတြလည္း ဒုနဲ႕ေဒးပါ။ လူ႕အသက္နဲ႕ဆိုင္တဲ႕ ေစ်းကြက္မ်ိဳးျဖစ္တာေၾကာင္႔ မလုပ္သင္႔ဖူးထင္ေပမယ္႔ စီးပြားေရးသမားေတြအျမင္မွာ ေငြကသာဖန္ဆင္းရွင္ပါ။ ေစ်းမတက္ခင္ ပစၥည္းအရင္ျပတ္တာေၾကာင္႔ လူနာေတြခမ်ာ ဒုကၡေရာက္ရတာေတြဟာ မ်က္ျမင္ကိုယ္ေတြ႕မို႕ စိတ္မေကာင္းေပမယ္႔ မတတ္ႏိုင္ခဲ႕ပါ။တတ္ႏိုင္တဲ႕ဘက္ကေျပာရရင္ ပစၥည္းျပတ္တတ္တဲ႕ ေဆးဝါးေတြကို  ဆရာဝန္ေတြဖက္ကလည္း အထူးသတိထား သံုးစြဲသင္႔ျပီ ဆိုတာပါပဲ။

ေဒါက္တာ ေအးမင္းထူး

(Health care journal: 30.3.12)

(ေနာက္ပိုင္းတြင္ ေစ်းကြက္တြင္ ျပတ္လပ္ေသာေဆးမ်ားကို ဘေလာခ္႕တြင္  list တင္ႏိုင္ေအာင္ ၾကိဳးစားေပးပါ႕မည္။)