သက္ေစာင့္ဓာတ္မ်ားကို ေလ့လာျခင္း(၁၃)

Vitamin Kဟာ အဆီမွာ ေပ်ာ္ဝင္တဲ့ ဗီတာမင္တမ်ိဳး ျဖစ္တယ္။ လူသတၱဝါေတြအတြက္ ေသြးခဲေစတဲ့ ပရိုတင္းဓာတ္ေတြကို ထုတ္လုပ္ေပးတယ္။သဘာဝအတိုင္း ေတြ႕ရတဲ့ ဗီတာမင္ေက နွစ္မ်ိဳးရွိပါတယ္။ vitamin K1နဲ႕ vitamin K2တို႕ ျဖစ္ၾကတယ္။ vitamin K1ကို စိမ္းတဲ့အရြက္ေတြမွာ အဓိကေတြ႕ရတယ္။ phylloquinone, phytomenadione, phytonadioneစသည္ျဖင့္ အမ်ိဳးမ်ိဳး ေခၚပါတယ္။ vitamin K2ကို အသား၊နို႕၊ဒိန္ခ်ဥ္၊ၾကက္ဥစတာေတြမွာ ေတြ႕ရတယ္။ အူမၾကီးထဲမွာ ရွိတဲ့ E.coliလို ဗက္တီးရီးယားေတြကလည္း vitamin K1ကတဆင့္ vitamin K2အျဖစ္ေျပာင္းလဲနိုင္တယ္။ vitamin K2ကို menaquinones အုပ္စုဝင္ေတြအျဖစ္ လူသိမ်ားတယ္။  လူ၊တိရိစာၦန္ေတြက သိုေလွာင္ေပးတယ္။ vitamin K3,K4,K5 ဆိုျပီး ထပ္ရွိေသးတယ္။ဓာတ္ခြဲခန္းက ထုတ္လုပ္ထားတဲ့ ဗီတာမင္မ်ိဳး ျဖစ္တယ္။ 

Vitamin K1ကို ၁၉၂၉မွာ Henrik Damဆိုသူက စတင္ေတြ႕ရွိခဲ့ပါတယ္။ အမွန္က တိရိစာၦန္ေတြကို ေလ့လာရင္းနဲ႕ စေတြ႕ခဲ့တာပါ။ ၾကက္ေတြမွာ ကိုလက္စေတာလံုးဝမပါဝင္တဲ့ အစားအစာေကၽြးၾကည့္တဲ့အခါ သိပ္မၾကာခင္ပဲ ေသြးယိုလာတာ ေတြ႕ရတယ္။ ထပ္ျပီး ကိုလက္စေတာသီးသန္႕ပါဝင္တဲ့ အစားအစာေကၽြးတဲ့အခါလည္း မသက္သာျပန္ဘူး။ ဒါ့ေၾကာင့္အစားအေသာက္ထဲမွာ အဆီဓာတ္အျပင္ ေသြးခဲေစတဲ့ အျခားဓာတ္တမ်ိဳးပါဝင္မယ္လုိ႕ မွန္းဆနိုင္ခဲ့တယ္။ ေသြးခဲေစတဲ့ဓာတ္ျဖစ္လို႕ coagulation vitaminလို႕ ေခၚခဲ့ၾကတယ္။ ဒီေတြ႕ရွိခ်က္ကို ဂ်ာမဏီကထုတ္ေဝတဲ့ ဂ်ာနယ္တေစာင္မွာ Koagulationsvitamin ဆိုျပီး ေဖာ္ျပလိုက္ေတာ့ vitamin Kဆိုျပီး ျဖစ္လာတယ္။ vitamin Kဆိုတာ ဂ်ာမန္စကား Koagulationရဲ႕ ေရွ႕ဆံုးစကားလံုးကိုယူသံုးထားတာ ျဖစ္ပါတယ္။ 

လူ႕ခႏၶာကိုယ္မွာ ေသြးခဲေစဖို႕ vitamin Kက အေရးပါတယ္။ ေသြးခဲေစတဲ့ပစၥည္း(clotting factors II, VII, IX , X)ေတြ ဖြဲ႕စည္းဖို႕ ကူညီေပးတယ္။ ဓာတ္တိုးဆန္႕က်င္ဂုဏ္သတၱိလည္း ရွိတယ္။ vitamin Kက ေသြးေၾကာေတြရဲ႕က်န္းမာေရးအတြက္ အေရးၾကီးတယ္။  ေသြးေၾကာနံရံေတြကို မာေက်ာမလာေအာင္ တားဆီးေပးတယ္။ နွလံုးကိုလည္း ကာကြယ္ေပးတယ္။ အရိုးေတြကုိ သန္မာေစတယ္။ သိပ္သည္းေစတယ္။ လတ္တေလာ ေလ့လာခ်က္ေတြအရ အရိုးပြေရာဂါမွာ အသံုးျပဳနိုင္တယ္။ အသက္ၾကီးသူေတြအျဖစ္မ်ားတဲ့ အယ္လ္ဇိုင္းမား ေရာဂါကို ကာကြယ္ေပးတယ္။ အမ်ိဳးအစား(၂)ဆီးခ်ိဳျဖစ္ပြားမႈကို ၂၀ရာခိုင္ႏႈန္း ကာကြယ္တားဆီးေပးတယ္လို႕ ဆိုပါတယ္။ 

Vitamin Kကို သံလြင္ဆီ၊ပဲပုပ္၊ပဲအမ်ိဳးမ်ိဳး၊ကိုက္လန္၊ဟင္းနုႏြယ္၊ပန္းေဂၚဖီ၊လက္ဖက္စိမ္း၊စေတာ္ဘယ္ရီ၊အသား၊အသည္း၊ဒိန္ခ်ဥ္၊မလိုင္ခဲ စတာေတြမွာ ေတြ႕ရတယ္။ ဟင္းသီးဟင္းရြက္၊သစ္သီးဝလံ စတာေတြကတဆင့္ vitamin K1ကို ရရွိတယ္။ အသား၊အသည္း၊နို႕၊ဒိန္ခ်ဥ္စတဲ့ထဲမွာ vitamin K2ဆိုတာ ပါဝင္တယ္။အပူေပးျခင္းက vitamin Kရဲ႕အာနိသင္ကို မထိခိုက္ေစဘူး။ဒါေပမယ့္ အေအးခံျခင္းေၾကာင့္ အာနိသင္ ယုတ္ေလွ်ာ့ေစတယ္။

ေန႕စဥ္လိုအပ္ခ်က္

ေမြးကင္းစမွ၆လထိ 2mcg၊ ၆လ-၁နွစ္ထိ 2.5mcg, ၁-၃နွစ္ထိ 30mcg၊ ၃-၈နွစ္ထိ 55mcg၊၈-၁၃နွစ္ထိ 60mcg၊၁၃-၁၈နွစ္75mcg၊၁၈နွစ္အထက္ 90mcg ကိုယ္ဝန္ေဆာင္မိခင္နဲ႕ နို႕တိုက္မိခင္ေတြမွာ 90mcg အသီးသီးလိုအပ္ပါတယ္။သတိျပဳရမွာက vitamin Kဟာ မိခင္နို႕ထဲမွာ ပါဝင္မႈမရွိသေလာက္နည္းပါးတယ္။ ဒါ့ေၾကာင့္ ေမြးကင္းစကေလးေတြမွာ vitamin Kထိုးျပီး ကာကြယ္ရတယ္။ ကိုယ္ဝန္ေဆာင္မိခင္ေတြမွာ မလိုအပ္ပဲ ေန႕စဥ္လိုအပ္ခ်က္ထက္ ပိုမေသာက္သင့္ဘူး။ ေသြးေၾကာေတြ ပိတ္ဆို႕နိုင္တယ္။G6PDေရာဂါ ရွိသူေတြအေနနဲ႕ vitamin Kပါဝင္တဲ့ ေဆးေတြေသာက္တဲ့အခါ သတိျပဳသင့္တယ္။

Vitamin K ခ်ိဳ႕တဲ့မႈက ရွားတယ္။ ဒါ့ေၾကာင့္ ျဖည့္စြက္အားေဆးအမ်ားစုမွာ ပံုမွန္အားျဖင့္ ထည့္သြင္းေလ့မရွိၾကဘူး။ Vitamin Kခ်ိဳ႕တဲ့နိုင္သူအမ်ားစုဟာ ေမြးကင္းစ ကေလးငယ္ေတြ ျဖစ္ၾကတယ္။ ေမြးျပီးတပတ္အတြင္းအျဖစ္မ်ားတယ္။ သည္းေျခအိတ္ေရာဂါ၊အူလမ္းေၾကာင္းေရာဂါ၊အသည္းေရာဂါေတြေၾကာင့္လည္း ခ်ိဳ႕တဲ့နို္င္တယ္။ ေသြးက်ဲေဆး(warfarin), အကိုက္အခဲေပ်ာက္ေဆး(salicylates), တီဘီေဆး(rifampin, isoniazid)စတာေတြကလည္း vitamin Kခ်ိဳ႕တ့ဲ့ေစတယ္။
ဗီတာမင္ေကခ်ိဳ႕တဲ့ျခင္းေၾကာင့္ ေသြးယိုလြယ္တယ္။ သာမန္ထိခိုက္မိရံုနဲ႕ ေသြးယိုနိုင္ေခ် ပိုမ်ားလာတယ္။ ေသြးေျခဥလြယ္တယ္။ နွာေခါင္း၊သြားဖံုးေသြးယိုမယ္။ ဆီးသြားရင္ ေသြးပါနိုင္တယ္။ အူလမ္းေၾကာင္းမွ ေသြးယုိနိုင္တယ္။ 

Vitamin Kအုပ္စုဝင္ေတြဟာ ပံုမွန္အားျဖင့္ စိတ္ခ်ရတယ္။ ဒါေပမယ့္ vitamin K3 (menadione)ေၾကာင့္ ကေလးေတြကို အဆိပ္အေတာက္ အနည္းအက်ဥ္းျဖစ္ေစနိုင္တယ္။ ဒါ့ေၾကာင့္ ေမြးကင္းစေတြမွာ ေဆးထိုးတဲ့အခါ vitamin K3 ကို ထိုးမေပးရဘူး။ ျဖည့္စြက္ေဆးေပးတဲ့အခါ vitamin K2ကိုသာ အသံုးမ်ားၾကတယ္။ အသီးအရြက္မွာ ပါဝင္တဲ့ Vitamin K1က အသည္းကို ေရာက္တဲ့အခါ ေသြးခဲေစဖို႕ကူညီေပးတယ္။ အသည္းေရာဂါေဝဒနာရွင္ေတြမွာ vitamin K1ျဖည့္စြက္ေပးတဲ့အခါ ေသြးခဲေစတဲ့ဓာတ္ကို ျမင့္တက္လာတယ္။ ၂၀၀၃ခုနွစ္က Vitamin K2ရဲ႕အာနိသင္ကို အဆုတ္ကင္ဆာေရာဂါသည္ေတြမွာ ေလ့လာခဲ့ပါတယ္။ ေတြ႕ရွိခ်က္ေတြအရ vitamin K2က ကင္ဆာဆဲလ္ျပန္႕ပြားမႈကို ေနွးေကြးေစတယ္။၂၀၀၈ခုနွစ္က ေလ့လာမႈအရ vitamin K2က ဆီးက်ိတ္ကင္ဆာျဖစ္ပြားမႈကို ကာကြယ္ေပးသတဲ့။ နယ္သာလန္မွာ အရိုးပြသူေတြကို ေလ့လာတဲ့အခါ vitamin K2က vitamin K1ထက္ အာနိသင္သံုးဆေလာက္ ပိုတာေတြ႕ရတယ္။ အရိုးပြသူေတြအတြက္ ကယ္လ္စီယမ္သာမက vitamin Dနဲ႕ vitamin Kတို႕ကလည္း အေရးၾကီးတာ မေမ့အပ္ဘူးလို႕ဒီေလ့လာခ်က္က ေထာက္ျပထားပါတယ္။

ေဒါက္တာ ေအးမင္းထူး

ရတနာပံုသတင္းစာ(၂၁.၄.၁၄)