ေရမေၾကာက္တတ္ေပမယ္႕ ေရေက်ာက္ဆိုတာေတာ႕ျဖစ္တတ္ပါတယ္

        သႀကၤန္နားနီးလို႕ သႀကၤန္သီခ်င္းေတြ ဟိုနားတစ္စု ဒီနားတစ္စု ႀကာလာရပါၿပီ။ သႀကၤန္ဆိုတာ ၿမန္မာတုိ႕ရဲ႕ ႏွစ္ေဟာင္းကအညစ္အေႀကးေတြကိုေဆးေႀကာတဲ့ ပြဲေတာ္လို႕လူသိမ်ားပါတယ္။ ႏွစ္ေဟာင္းကအညစ္အေႀကး ေတြ   ႏွစ္သစ္ကိုမပါေအာင္ ေဆးေႀကာတဲ့အေနနဲ႕ ေရကစားႀကတာပါ။ သႀကၤန္မွာေရနဲ႕ၿမန္မာဆိုတာ  ခြဲၿခားလို႕ မရပါဘူး။ ၿမန္မာလူမ်ိဳးအမ်ားစုက ေရမေႀကာက္တတ္ပါဘူး။ ေရေႀကာက္တယ္ဆိုတာ ရွားပါတယ္။ ေရမေႀကာက္တတ္ႀကေပမယ့္ ေရာဂါပိုးကူးစက္ခံရႏိုင္တဲ႕ ေရေက်ာက္ေတာ့ၿဖစ္ႏိုင္္ႀကပါတယ္။ သႀကၤန္ေႀကာင့္ ေရကိုေႀကာက္ၿပီး ေရာဂါၿဖစ္တာမဟုတ္ပါဘူး။ ေရေက်ာက္ဗိုင္းရပ္စ္ပိုးကူးစက္ခံရလို႕သာ

ေရေက်ာက္ၿဖစ္ရတာပါ။ ကေလးသူငယ္ေတြ မွာ အေတြ႕ရမ်ားပါတယ္။ လူငယ္လူရြယ္ေတြလည္း ကိုယ္တိုင္ေရမေႀကာက္တတ္ဘူးဆိုေပမယ္႕ ေရေက်ာက္ေရာဂါ ၿဖစ္တယ္လို႕သတိထားသင့္ပါတယ္။ အထူးသၿဖင့္ ေဆာင္းအကုန္ေႏြအကူးကာလေတြမွာ အၿဖစ္မ်ားေလ့ရွိ ပါတယ္။ ေရေက်ာက္ကို အဂၤလိပ္လို chicken pox လို႕ေခၚပါတယ္။ small pox လို႕ဆိုတာလည္း ရွိေသးတယ္။small poxသာဆိုတယ္။ ၿမန္မာလိုက်ေတာ့ ေက်ာက္ႀကီးတဲ့။ အရင္တုန္းက small pox ဟာ ကပ္ေရာဂါအေနနဲ႕ ၿဖစ္ခဲ့ေပမယ့္ လက္ရွိမွာၿဖစ္ပႊားမႈ႕မရွိေတာ့ဘဲ ဓာတ္ခြဲခန္းအခ်ိဳ႕မွာ ထိန္းသိမ္းထားရံုသာရွိေတာ့တယ္။ ေရေက်ာက္ဟာ vericella zoster ေခၚတဲ့ DNA ဗိုင္းရပ္စ္ပိုးတစ္မ်ိဳးေႀကာင့္ၿဖစ္တာပါ။ ထိုဗိုင္းရပ္စ္ ကူးစက္ခံရလွ်င္ ခႏၶာကိုယ္မွာအနီစက္။ အဖုအပိန္႕ေတြထြက္လာမယ္။ ထိုအနီဖုေလးေတြက အရမ္းယားေတာ့ ကုတ္မိတတ္တယ္။ စထြက္ထြက္ၿခင္း ဗိုက္၊ ေက်ာ စတဲ့ခႏၶကိုယ္အစိတ္အပိုင္းေတြထြက္လာၿပီး ယားလုိ႕ သတိထားမိတတ္တယ္။ ကုတ္ရင္းနဲ႕ တၿဖည္းၿဖည္းယားလာၿပီးတကိုယ္လံုးအနီစက္ေတြထြက္လာမယ္။ ေနာက္ပိုင္း မ်က္ႏွာ၊ နား၊ ပါးစပ္နဲ႕ ဦးေရၿပားေတြမွာပါအနီဖုေလးေတြေပါက္လာမယ္။ အနီစက္မထုတ္ခင္ ႏွစ္ရက္ခန္႕နဲ႕ထြက္ၿပီး ငါးရက္အႀကာမွာေရာဂါကူးစက္ဖို႕အခြင့္အလမ္းမ်ားတယ္။ အနီစက္ကၿဖစ္လာတဲ့ အနာေတြက ထြက္တဲ့အေရထဲမွာ ဗိုင္းရပ္စ္ပိုးေတြအမ်ားႀကီးပါဝင္ပါတယ္။ ဒါေႀကာင့္ ေရာဂါရွိသူႏွင့္ ခႏၶာကိုယ္ၿခင္း ထိေတြ႕ဆက္ဆံမႈမွ ကူးစက္တတ္ပါတယ္။ အဓိကကူးစက္တတ္တာကေတာ့ ေလထဲက ကူးစက္ၿခင္းပါ။ ေခ်ာင္းဆိုးၿခင္း၊ ႏွာေခ်ၿခင္းမွ တဆင့္ ကူးစက္တတ္ပါတယ္။ ကူးစက္ခံရၿပီး ႏွစ္ပတ္အႀကာမွ ေရာဂါလကၡဏာေတြ စတင္ၿပသလာပါတယ္။ ေငြ႕ေငြ႕ေလးဖ်ားမယ္။ တခါတရံ အၿပင္းဖ်ားတတ္တယ္။ ႀကြက္သားေတြနာမယ္၊ ေခါင္းကိုက္မယ္။ တခါတရံ လည္ေခ်ာင္းနာလုိ႕ နားကိုက္လိုက္ဆိုၿပီး လာတတ္တယ္။ မလႈပ္ခ်င္၊ မသယ္ခ်င္ေလာက္ေအာင္ႏႈံးခ်ိေနမယ္။ မေရွးမေႏွာင္းမွာဘဲ ခႏၶကိုယ္မွာအနီစက္ေတြေပါက္လာတာ သတိထားမိမယ္။ၿပီးရင္ယားလာမယ္။ စၿဖစ္ၿဖစ္ခ်င္းေတာ့ အနီစက္၊ အနီဖုေလးေတြဘဲ တၿဖည္းၿဖည္း ထြက္လာၿပီး အေရႀကည္ဖုေလးေတြေပါက္လာတတ္တယ္။ တကိုယ္လံုးမွာလည္း အလားတူအနီစက္အဖုေလး ေတြ ထြက္လာမယ္။ အေရႀကည္ဖုေလးေတြေပါက္ၿပီးရင္ ေပ်ာက္သြားတတ္တယ္။ ကုတ္ရင္းနဲ႕ ညိဳမဲၿပီး အနာၿဖစ္သူေတြလည္းရွိတယ္။ အဲ့လိုၿဖစ္ရင္ေရယုန္နဲ႕မွားတတ္တယ္။ ေရယုန္ၿဖစ္ေစတဲ့ hepes zoster virus ၊ေရေက်ာက္ၿဖစ္ေစတဲ့ varicella zoster ကို ဝက္သက္မွာၿဖစ္တဲ့ အနီစက္နဲ႕လည္းမွားတတ္ ၿပန္တယ္။ အနီစက္ကေန အနီဖု၊ အဲ့ဒီကေန အေရႀကည္ဖု ၿဖစ္ၿပီး သံုးေလးရက္အႀကာမွ ေပါက္သြာတယ္။ ၿပီးရင္တၿဖည္းၿဖည္း ခ်ပ္သြားတယ္။ ေနာက္ဆံုးမွာ အမာရြတ္ပါမက်န္ေပ်ာက္သြားႀကတယ္။ သတိထားရမွာ တစ္ခုက ကေလးဘဝမွာ ေရေႀကာက္တစ္ခါၿဖစ္ဖူးရင္ လူႀကီးဘဝမွာ ေရယုန္ၿဖစ္တတ္တယ္ဆိုတာပါဘဲ။ ရာခိုင္ႏႈန္းအားၿဖင္း ၂၀%၊ ေရေက်ာက္ၿဖစ္ဖူးရင္ေရယုန္ၿဖစ္ဖို႕ လူႀကီးငါးေယာက္မွာ တစ္ေယာက္ႏႈန္း။ ေရာဂါလကၡဏာေတြ အနီစက္ေတြ လံုးဝ ေပ်ာက္ကင္းသြားေပမယ့္ ဗိုင္းရပ္စ္ပိုး ကေတာ့ ခႏၶာကိုယ္ရဲ႕ အာရံုေႀကာစနစ္ထဲမွာ ရွိေနတုန္းပါ။ ဒီလိုနဲ႕အသက္ႀကီးလာၿပီးတစ္ခ်ိန္မွာ ခုခံအားက်ဆင္းတဲ့အခါၿဖစ္ၿဖစ္၊ အာဟာရခ်ိဳ႕တဲ့ရင္ၿဖစ္ၿဖစ္ ငုပ္ေနတဲ့ပိုးဟာ ေရယုန္အေနနဲ႕ၿပန္လည္ေပၚေပါက္လာတတ္ပါတယ္။ အမ်ားအားၿဖင့္ အသက္၆၀ေက်ာ္အရြယ္မွာအၿဖစ္မ်ားပါတယ္။ ေရေက်ာက္ၿဖစ္ဖူးသူေတြအေနနဲ႕တစ္ခ်ိန္မွာ ေရယုန္ မၿဖစ္ေအာင္ကာကြယ္ေဆးထိုးသင့္ပါတယ္။ ေရေက်ာက္ဟာ ကေလးဘဝမွာ အကူးစက္ခံရဆံုးၿဖစ္ပါတယ္။ ၿဖစ္ပြားသူစုစုေပါင္းရဲ႕ ၉၀% ဟာ အသက္၄ႏွစ္နဲ႕၁၀ႏွစ္ႀကား ကေလးငယ္ေတြပါ။ က်န္တဲ့ ၁၀% ကေတာ့ အသက္၁၈ႏွစ္ေအာက္လူငယ္လူရြယ္ေတြမွာ ေတြရပါတယ္။ အမ်ိဳးသားေတြမွာပိုမိုေတြ႕ရွိရပါတယ္။ ေရာဂါမၿဖစ္ပႊားေသးသူ ၁၈ႏွစ္ေအာက္လူငယ္မ်ားကို ကာကြယ္ေဆး ၂ ႀကိမ္ထိုးေပးၿခင္းၿဖင့္ ကာကြယ္ ႏိုင္ပါတယ္။ တစ္ႀကိမ္နဲ႕တစ္ႀကိမ္ တစ္လၿခားၿပီးထိုးေပးရမွာၿဖစ္ပါတယ္။ အသက္၅ႏွစ္ေအာက္ကေလးငယ္မ်ား ကိုလည္း တစ္ႏွစ္သားမွာတစ္ႀကိမ္၊ ၅ႏွစ္သားမွာတစ္ႀကိမ္ စုစုေပါင္းႏွစ္ႀကိမ္ထုိးေပးၿခင္းၿဖင့္ ကာကြယ္ ႏိုင္ပါတယ္။ အေမရိကန္ၿပည္ေထာင္စုမွာ ၁၉၉၅ ခုႏွစ္မွစတင္၍ ေရေက်ာက္ကာကြယ္ေဆးထိုးေပးခဲ့ရာ ၿဖစ္ပႊားႏႈန္း ၉၀%ခန္႕ေလွ်ာ့ခ်ႏိုင္ခဲ့တယ္လို႕ဆိုပါတယ္။ သို႕ေသာ္ကိုယ္ဝန္ေဆာင္မိခင္မ်ား HIV ကူးစက္ ခံေနရသူမ်ား၊ aspirin ကဲ့သို႕ အကိုက္အခဲေပ်ာက္ေဆး ေရရွည္သံုးစြဲေနသူမ်ားနဲ႔ lincomycin ကဲ့သို႕ပဋိဇီဝေဆး မတည္႕သူမ်ားကို ကာကြယ္ေဆးထုိးမေပးသင့္ပါဘူး။ ကိုယ္ဝန္ ၂၈ပတ္အတြင္း ေရာဂါကူးစက္ခံရရင္ ေမြးလာမယ့္ကေလးမွာ congenital varicella symdrome ကဲ့သို႕ေမြးရာပါလကၡဏာေတြၿဖစ္တတ္ပါတယ္။ လက္ေခ်ာင္း၊ ေၿခေခ်ာင္းေတြတိုေနတာ အစာအိမ္နဲ႕အူလမ္းေႀကာင္းဖြ႕ံၿဖိဳးမႈ႕မရွိဘဲ၊ ႀကီးထြားမႈ႕ ေႏွးေကြးတာ ေတြအၿပင္ ဦးေႏွာက္နဲ႕အာရံုေႀကာ၊ မ်က္လံုး၊ အေရၿပားစတာေတြကိုပါ ထိခိုက္ေစႏိုင္ပါတယ္။ ဒီလိုေရာဂါလကၡဏာေတြမွ ကာကြယ္ႏိုင္ေအာင္ ေရေက်ာက္ၿဖစ္ပြားဖူးၿခင္းမရွိေသာ မိခင္ေလာင္းအေနနဲ႕ ကိုယ္ဝန္မေဆာင္ခင္ ၁လ အလိုမွာအာကြယ္ေဆးအၿပည္႕အစံုၿဖစ္ေအာင္ႀကိဳတင္ထိုးထားႏိုင္ပါတယ္။ ဒီလိုကာကြယ္ေဆးမ်ိဳးကို ဂ်ပန္လူမ်ိဳး michiaki Takahashi က ၁၉၇၄ ခုႏွစ္ေလာက္မွာ စတင္တီထြင္ထုတ္ လုပ္ေပးခဲ့ပါတယ္။ ေရေက်ာက္ကူးစက္ခံရၿပီး တစ္ပတ္ႏွစ္ပတ္အတြင္းမွာ အနာေၿခာက္ၿပီး သူ႕ဘာသာေပ်ာက္ ကင္းသက္သာသြားမွာပါ။ ဖ်ားရင္အဖ်ားက်ေဆး paracetamol ေတြ အသံုးၿပဳႏိုင္ေပမယ့္ aspirin, Ibuprofen လို အကိုက္ခဲေပ်ာက္ေဆးေတြ အသံုးမၿပဳသင့္ပါဘူး။ အဖုအပိန္႕ေတြ အရမ္းမ်ားလာရင္ calamine lotion လို၊ zinc oxide လိုလိမ္းေဆးေတြလိမ္းႏိုင္ပါတယ္။ တစ္ခါတစ္ရံ ေရေႏြးနဲ႔ေရခ်ိဳးရင္လည္း သက္သာေစႏိုင္ပါတယ္။ ေရေႏြးစိမ္အဝတ္နဲ႕ ေရပတ္တိုက္ေပးႏိုင္ပါတယ္။ သိပ္ဆိုးရင္ antihistamine လို႕အယားေပ်ာက္ေဆးေတြ ေသာက္သံုးႏိုင္ပါတယ္။သို႕ေသာ္ အေရာင္က်ေဆးတဲ့ steoid လိမ္းေဆးမ်ားမေပးသင့္ပါဘူး။ တခါတရံ ပိုဆိုးလာျပီး ရက္ႀကာလာတာေတြၿဖစ္တတ္ပါတယ္။ acyclovir, famcyclovir န႕ဲ valacyclovir တို႕လို ဗိုင္းရပ္စ္သတ္ေဆး ေတြကိုေတာ့ အေၿခအေနေပၚမူတည္ၿပီးေပးသင့္ပါတယ္။ အနီစက္ထြက္ၿပီးတစ္ရက္အတြင္းေပးႏိုင္ရင္ အက်ိဳးမ်ားေစႏိုင္တယ္ ဆိုပါတယ္။ ေရာဂါသိပ္ဆိုးလြန္းရင္ varicella zoster immunoglobulin ေဆးထိုးေပးႏိုင္ ပါတယ္။ ထပ္ဆင့္ပိုးဝင္ပါက ပဋိဇီဝပိုးသတ္ေဆး (Antibiotic) ေတြေပးထားႏိုင္ပါတယ္။ vit. A,C,E ပါတဲ့ multivitamin အားေဆးေတြက လူနာကိုအက်ိဳးရွိေစပါတယ္။ သေဘၤာသီး၊ နာနတ္သီး၊ ဖရဲသီး၊ စပ်စ္သီး စတာေတြကလည္း အေရၿပားေရာဂါေတြအတြက္ အေထာက္အကူၿပဳေပးႏိုင္ပါတယ္။ အနီစက္ေတြထြက္ၿပီး တစ္ပတ္အႀကာမွာ အမာရြတ္ပါမက်န္ ေပ်ာက္ကင္းသက္သာတတ္ၿပီး အခ်ိဳ႕လူနာမ်ားမွာ တစ္လခန္႕အထိ ႀကာတတ္ပါတယ္။ ေရာဂါမၿဖစ္ပႊားခင္ကတည္းက ႀကိဳတင္ကာကြယ္ထားတာ ပိုမိုစိတ္ခ်ရပါတယ္။

 လိုက္နာရန္အခ်က္မ်ား

·         ေရေက်ာက္မၿဖစ္ဖူးသူမ်ား ကာကြယ္ေဆးႏွစ္ႀကိမ္ထိုးၿခင္းၿဖင့္ ကာကြယ္ႏိုင္ပါတယ္။

·         ခႏၶကိုယ္မွာအနီစက္ေပါက္သူမ်ားကို သတိထားဆက္ဆံသင့္ပါတယ္။(အထူးသၿဖင့္ ကေလးငယ္မ်ား)

·         ေရာဂါၿဖစ္ပႊားပါက အၿခားသူမ်ားမကူးစက္ႏိုင္ေအာင္ ႏွာေခါင္းစည္း( face mask)  တပ္ဆင္သင့္ပါတယ္။

·         လူႀကားသူႀကားထဲသြားၿခင္းမွ ေရွာင္ႀကဥ္ပါ။

·         တစ္ပတ္ခန္႕အနားယူပါ။

·         ႏွာေခ်၊ ေခ်ာင္းဆိုးတဲ့အခါ လက္ကိုင္ပဝါနဲ႕အုပ္ဆိုးပါ။

·         မိမိအဝတ္အစားမ်ားကို ေရေႏြးန႕ဲသီးသန္႔ေလွ်ာ္ဖြတ္ပါ။

·         ေရမ်ားမ်ားေသာက္ၿခင္း၊ အသီးအရြက္စားၿခင္းဟာေရာဂါလကၡဏာသက္သာေစရုံသာမက ကိုယ္ခံအားပါတတ္ေစႏိုင္ပါတယ္။

·         လည္ေခ်ာင္းနာပါက ဆားရည္ပလုတ္က်င္းေပးႏိုင္ပါတယ္။

·         အနာကိုကုတ္မိသူမ်ား လက္သည္းညွပ္သင့္ပါတယ္။

သႀကၤန္မွာအားလံုးေပ်ာ္ေပ်ာ္ပါးပါး က်န္းက်န္းမာမာဆင္ႏႊဲႏိုင္ႀကပါေစ။

ေဒါက္တာ ေအးမင္းထူး

Health Care Journal(6.4.2012)