အမ်ဳိးသား ေသြးဆံုးျခင္း(သို႔) ေနဝင္ဆည္းဆာ

အမ်ဳိးသမီးေတြမွာ ေသြးဆံုးတာေတာ့ ၾကာဖူးၾကပါလိမ့္မယ္။ လစဥ္ဓမၼတာေသြးေပၚတာ ရပ္သြားရင္ ေသြးဆံုးတယ္လို႔ သတ္မွတ္ထားတယ္။ တကယ္က မေဟာ္မုန္း estrogenနဲ႔ progesterone ပမာဏ က်ဆင္းလာလို႔ုျဖစ္ပါတယ္။အမ်ဳိးသားေသြးဆံုးတာလည္းရွိပါတယ္။ အမွန္က ေသြးဆံုးတယ္ေျပာဖို႔က်ေတာ့ သိပ္မမွန္ျပန္ဘူး။ ဘာ့ေၾကာင့္လဲဆိုေတာ့ အမ်ဳိးသားေတြမွာ ဓမၼတာေသြးဆင္းတာ မရွိလို႔ပါ။ သို႔ေသာ္ male menopauseကို တိုက္႐ိုက္ဘာသာျပန္ေတာ့ အမ်ဳိးသား ေသြးဆံုးတယ္ဆိုၿပီး ျဖစ္သြားတယ္။ တကယ္က testosterone ေဟာ္မုန္း level က်ဆင္းသြားရာကျဖစ္တဲ့ လကၡဏာရပ္ေတြ ျဖစ္ပါတယ္။ ေရာဂါမဟုတ္ပါ။ ေဆးပညာမွာ andropause, testosterone deficiency, late-onset hypogonadism စသည္ျဖင့္ အမ်ဳ္းမ်ဳိးေခၚတယ္။ ဒါကိုပဲ အမ်ားနားလည္လြယ္ေအာင္ ဘာသာျပန္တဲ့အခါ ေသြးဆံုးတယ္ဆိုၿပီး ျဖစ္လာတယ္။ 

ခက္တာတခုက ေဆးခန္းမွာ ဒီလိုေရာဂါသည္ေတြ လာျပၾကတဲ့အခါ က်ေတာ္တို႔ဖက္က တိုက္႐ိုက္ ေျပာဖို႔ သိပ္အဆင္မေျပလွပါဘူး။ ဒီေတာ့ သူတို႔ နားလည္လြယ္ေအာင္ ကိုယ့္ဖက္က နာမည္လွလွ ေရြးရျပန္တယ္။က်ေတာ္ကေတာ့ male menopauseကို ေနဝင္ဆည္းဆာ လကၡဏာရပ္မ်ားလို႔ ေပးလိုက္တယ္။ ဆည္းဆာခ်ိန္မွာ အေနာက္ဖက္မွာေနမင္းက ဝင္ၿပီ။ သို႔ေသာ္ သူ႔မွာလည္း သူ႔အလင္းနဲ႔သူရွိေနဆဲပါ။ လုပ္ႏိုင္ကိုင္ႏိုင္ဆဲပါ။ လွပေနဆဲပါ။ 

အေမရိကန္ႏိုင္ငံမွာ ေသြးဆံုးသူ အမ်ဳိးသားေပါင္း (၅)သန္းေက်ာ္ခန္႔ ရွိေနတယ္လို႔ ခ်ီကာဂို Northwestern Memorial hospital ကတြက္ခ်ကိထားပါတယ္။ သာမန္အားျဖင့္ အသက္(၅၀)ေက်ာ္တာနဲ႔ တက္စတ္ုစတီ႐ုန္းပမာဏက သိသိသာသာ က်ဆင္းလာပါတယ္။  အမ်ဳ္းသမီးေသြးဆံုးတာနဲ႔မတူတဲ့အခ်က္က ေဟာ္မုန္းပမာဏက်ဆင္းတာ ခ်က္ခ်င္းႀကီးမဟုတ္ဘဲ ျဖည္းျဖည္းခ်င္းျဖစ္လာတာပါ။ ဒီေတာ့လကၡဏာေတြ ခ်က္ခ်င္းမခံစားရဘူး။ေျဖးေျဖးခ်င္းသာ ခံစားရမယ္။ 

အမ်ဳိးသားတေယာက္အတြက္ testosterone ေဟာ္မုန္းက ေတာ္ေတာ္အေရးပါတယ္။ ခႏၶာကိုယ္ႀကီးထြားဖြံ႔ၿဖိဳးမႈနဲ႔လိင္စိတ္ကို အဓိကျဖစ္ေစတာလည္း ဒီေဟာ္မုန္းပါ။ဝက္ျခံထြက္ေစတာလည္း သူပါပဲ။ ေယာက်ာ္းေလးေတြက မိန္းကေလးေတြထက္ ႂကြက္သားထုထည္ပိုမ်ားတာဟာ တက္စတိုစတီ႐ုန္းအစြမ္းေၾကာင့္သာ ျဖစ္တယ္။ဒီေဟာ္မုန္းယုတ္ေလွ်ာ့လာရင္ ျပႆနာေတြ စေပးပါလိမ့္မယ္။ 

ေလ့လာမႈေတြအရ အသက္သံုးဆယ္ေက်ာ္တာနဲ႔ အမ်ဳိးသားတေယာက္ရဲ႕ တက္စတိုစတီ႐ုန္း ပမာဏက တႏွစ္ကို(၁) ရာခိုင္နႈန္းနဲ႔ ပံုမွန္က်ဆငိးေနသတဲ့။ ဒီပံုေသနည္းအတိုင္းသာဆိုရင္ အသက္(၇၀)အရြယ္ အမ်ဳိးသားတေယာက္ဟာ သူ႔အသက္ (၃၀)အရြယ္ကထက္ တက္စတိုစတီ႐ုန္း (၄၀)ရာခိုင္နႈန္းေလာက္ က်ဆင္းေနမယ့္သေဘာ ျဖစ္တယ္။ ဒါဆို ေဟာ္မုန္းပမာဏက်ဆင္းတိုင္း ေသြးဆံုးတယ္လို႔ ေျပာႏိုင္လား ေမးစရာရွိလာတယ္။ ျဖစ္စဥ္ကဒိေလာက္ မ႐ိုးရွင္းပါဘူး။ အသက္ႀကီးလို႔ ေဟာ္မုနး္က်ဆင္းတာကို Androgen Deficiency in the Aging Male (ADAM)လို႔ ေခၚပါတယ္။ သူတို႔မွာ လိင္စိတ္ရွိေနႏိုင္ေသးတယ္။ လိင္အဂၤါေတာင့္တင္းႏိုင္ေသးတယ္။ ဒါကို ေသြးဆံုးတယ္လို႔ မသတ္မွတ္ပါဘူး။

နယူးအဂၤလန္ဂ်ာနယ္(NEJM)ရဲ႕ ေလ့လာမႈအရ အမ်ဳိးသားေသြးဆံုးတာရဲ႕ အဓိကကၡဏာက လိင္စိတ္ကုန္ခမ္းတာနဲ႔လိင္အဂၤါမေတာင့္တင္းတာလို႔ ေခၚပါတယ္။ ေန႔စဥ္လုပ္ရွားမႈေတြ အားနည္းလာတယ္။ လုပ္ႏိုင္ကိုင္ႏိုင္စြမ္းေတြက်ဆင္းလာတယ္။ အရင္က တမိုင္အကြာအေဝးကို ေကာင္းေကာင္းလမ္းေလွ်ာက္ႏိုင္ေပမယ့္ အခုအဲေလာက္ မလႈပ္ႏိုင္ေတာ့ဘူး။ မေျပးႏိုင္ဘူး။ အေလးအပင္မ"မ"ႏိုင္ဘူး။ ဒူးေကြးဖို႔၊ ထိုင္ရာက ထဖို႔ ခက္ခဲတာေလးေတြ ရွိတတ္တယ္။ အာရံူစူးစိုက္မႈ မေကာင္းေတာ့ဘူး။ စိတ္လႈပ္ရွားတာ၊ စိတ္ဓာတ္က်လြယ္တာ၊ ညအိပ္မေပ်ာ္တာေတြ ရွိလာတတ္ၿပီ။ ဒီလကၡဏာေတြ ခံစားရရင္ အမ်ဳိးသား ေသြးဆံုးကိုင္ သို႔မဟုတ္ ေနဝင္ဆည္းဆာ လကၡဏာေတြ ခံစားရၿပီလို႔ သိႏိုင္တယ္။ ေဟာ္မုန္းက်ဆင္းျခင္းရဲ႕ ေနာက္ကြယ္မွာ ႏွလံုး၊ေသြးတိုး၊ ဆီးခ်ဳိ၊ အဝလြန္စတဲ့ ေရာဂါေတြလည္း ရွိေနႏိုင္ေသးတယ္။ ငယ္စဥ္က ေဆးလိပ္၊အရက္ ေသာက္ခဲ့တာမ်ဳိး၊ စိတ္ဖိစီးမႈ၊ အာဟာရခ်ဳ္တဲ့မႈနဲ႔ အိပ္ခ်ိန္မလံုေလာက္မႈ စတဲျပႆနာေတြ ပါဝင္ေနတယ္။ 

အမ်ဳိးသား ေသြးဆံုးျခင္းမွာ အီစတိုဂ်င္ေဟာ္မုန္းကလည္း အေရးႀကီးတယ္။ မိန္းကေလးတိုင္း အီစတိုဂ်င္ေဟာ္မုန္း နည္းလာရင္ ေသြးဆံုးတဲ့ လကၡဏာေတြ စတင္ခံစားရတယ္လို႔ ေျပာခဲ့ပါတယ္။ အမ်ဳိးသားေတြမွာလည္း ဒီေဟာ္မုန္းက အနည္းနဲ႔ အမ်ားဆိုသလို သက္ေရာက္မႈရွိတယ္။ ပံုမွန္အားျဖင့္ တက္စတိုစတီ႐ုန္းကေန aromatase အင္ဇိုင္းအကူအညီနဲ႔ အီစတိုဂ်င္အျဖစ္ ေျပာင္းလဲႏိုင္ပါတယ္။ ဆိုလိ္ုခ်င္တာက တက္စတိုစတီ႐ုန္းနည္းရင္ အီစတိုဂ်င္လည္း လိုက္နည္းလာလိမ့္မယ္။ ဒီအခ်က္ဟာ အမ်ဳိးသားေသြးဆံုးကိိုင္ လကၡဏာရဲ႕ အေၾကာင္းရင္းတခ်က္ ျဖစ္ပါတယ္။ ဒါ့ေၾကာင့္ အမ်ဳိးသားေသြးဆံုးတဲ့တခါ မ်က္ႏွာပူစပ္ပူေလာင္ျဖစ္တာ၊ ေခၽြးထြက္မ်ားတာ၊ အေရျပားေလွ်ာ့တြဲရႈံ႕တြလာတာမ်ဳိး ျဖစ္လာတာပါ။ 

ေသြးဆံုးတဲ့အခါ ေဟာ္မုန္းအားေဆးေတြ ေပးရမလားဆိုတဲ့ ေမးခြန္းကလည္း ရွိေနပါတယ္။အမွန္က ေသြးဆံုးတိုင္း ေဟာ္မုန္းျဖည့္ေပးဖို႔ မလိုအပ္ပါဘူး။ လူနာအေျခအေန၊ ေရာဂါ လကၡဏာနဲ႔ သူတို႔ လိုလားခ်က္ေပၚမူတည္ၿပီး ေပးရပါတယ္။ ေစ်းကြက္ထဲမွာ တက္စတိုစတီ႐ုန္း ေသာက္ေဆး၊လိမ္းေဆး၊ ထိုးေဆး၊ကပ္ခြာ စသည္ျဖင့္ မ်ဳိးစံုလာတယ္။သို႔ေသာ္ ေဟာ္မုန္းေဆးတိုင္း ေဘးထြက္ဆိုးက်ဳိး ကိုယ္စီရွိၾကတာခ်ည္းပဲ။ အသက္ႀကီးသူေတြမွာ ဒီေဟာ္မုန္း ေပးတဲ့အခါ ႏွလံုးေရာဂါ၊ဆီးက်ိတ္ေရာင္တာ၊  ဆီးက်ိတ္ကင္ဆာထိ ျဖစ္တတ္ပါတယ္။ လက္ေတြ႕က်က်ေျပာရရင္ ေရာဂါမဟုတ္တဲ့ အေျခေနမ်ဳိးမွာ လကၡဏာ သက္သာေစဖု႔ိသာ ဦးစားေပးရတယ္။ဥပမာ စိတ္က်လြယ္ရငိ စိတ္မက်ေအာင္ ေပးတဲ့ေဆး(anti depressant drug)ေတြ မွီဝဲဖို႔လိုသလို ညအိပ္မေပ်ာ္တာအတြက္ အိပ္ေဆးမ်ဳိးလိုေကာင္းလိုပါလိမ့္မယ္။ ဘယ္အခ်ိန္ ဘယ္လိုကုရမလဲဆိုတာ ခံစားရသူကို ဘယ္ေလာက္ ဒုကၡေပးေနသလဲ ဆိုတဲ့ အခ်က္ေပၚ မူတည္ပါတယ္။ စစ္တမ္းမ်ားအရ အေမရိကားမွာ ေသြးဆံုးသူရဲ႕ (၅) ရာခိုင္နႈန္း ကသာ ကုသမႈခံယူၾကပါတယ္။ 

 ေသြးဆံုးျခင္းနဲ႔ ပက္သတ္လို႔ အျငင္းပြားစရာေတြလည္း ရွိပါတယ္။ အမ်ဳိးသား ေသြးဆံုးတဲ့ျပႆနာက တကယ္ေရာ ရွိပါရဲ႕လား။ ဒါနဲ႔ပက္သတ္လို႔ တခ်ဴ္႕ ဆရာဝန္ေတြ၊ ေဆးသိပၸံပညာရွင္ေတြက ျငင္းခ်က္ထုတ္တာေတြ ရွိပါတယ္။ ေသြးဆံုးတာက လကၡဏာမ်ဳိးသာ ျဖစ္တယ္။ ေရာဂါမဟုတ္။ အသက္အရြယ္အရျဖစ္လာတဲ့ တက္စတိုစတီ႐ုန္း နည္းပါးမႈျပႆနာေအာက္မွာ male menopause ဆိုတဲ့ ေခါင္းစဥ္ႀကီးႀကီးတပ္လိုက္တာ တကယ္ေရာ မွန္ပါရဲ႕လား။ လူနာေတြမွာ စိတ္ဒဏ္ရာ ရမသြားႏိုင္ဘူးလား။ပညာရွင္အခ်ိဳ႔က male menopause ေနရာမွာ andropause ကိုသာ သံုးသင့္တယ္လို႔ အၾကံေပးထားတယ္။ စကားလံုးသံုးစြဲမႈျပႆနာနဲ႔ လူထုက်န္းမာေရး ပညာေပးက ေဆးပညာရွင္ေတြၾကားမွာပဲ ဝိဝါဒ ကြဲလြဲမႈေတြ ရွိေနပါတယ္။ ဘယ္လိုပဲျဖစ္ျဖစ္ အမ်ဳိးသားေသြးဆံုးကိုင္လကၡဏာေတြကေတာ့ တကယ္ရွိေနပါတယ္။ အသက္(၅၀)ေက်ာ္တာနဲ႔  ေနဝင္ဆည္းဆာ လကၡဏာရပ္ေတြ စတင္ ခံစားရႏိုင္တာမို႔  အမ်ဳ္းသားတိုင္း သတိျပဳၾကဖို႔ လိုပါတယ္။ 

ေဒါက္တာ ေအးမင္းထူး

၃.၆.၁၇