ဒဏ္ရာရတဲ့အခါ အပူနဲ႕အေအး ဘယ္လိုေရြးမလဲ

ေရွးယခင္ နွစ္ေပါင္းမ်ားစြာကတည္းက လူေတြဟာ နာက်င္မႈကို အံတုဖို႕ အပူျဖစ္ေစ၊အေအးျဖစ္ေစ အလွ်င္းသင့္သလို အသံုးျပဳခဲ့ၾကပါတယ္။ တကယ္လည္း နွစ္မ်ိဳးလံုးဟာလည္း သူ႕ဟာနဲ႕သူ အက်ိဳးရွိၾကပါတယ္။ ဒါေၾကာင့္လဲ ေဆးပညာမွာ ေရာဂါေတြ၊ဒဏ္ရာေတြကို ကုသဖို႕ အေအးနည္း(cold therapy)နဲ႕ အပူနည္း(hot therapy)ကို အသံုးျပဳၾကတယ္။ ထိခိုက္ဒဏ္ရာရတဲ့အခါ တခ်ိဳ႕က ၾကပ္ထုပ္ ထိုးတယ္။ အပူကပ္တယ္။ တခ်ိဳ႕က ေရခဲကို သံုးတယ္။ေရေအးဝတ္ကပ္တယ္။ ေမးစရာေကာင္းတာတခုက ဘယ္အခ်ိန္မွာ ဘယ္နည္းလမ္းက သင့္ေတာ္လဲ၊မွန္ကန္လဲ ဆိုတာပါ။ အပူနဲ႕ အေအး ကၽြန္ေတာ္တို႕ ဘယ္လိုေရြးခ်ယ္ၾကမလဲ။

ေရေအးဝတ္ကပ္ျခင္း

ထိခိုက္ဒဏ္ရာရတဲ့အခါမ်ိဳးမွာ ေရခဲ(သို႕)ေရေအးဝတ္ကို အသံုးျပဳရပါတယ္။ "ice for injury"လို႕ မွတ္ထားနိုင္တယ္။ေရေအးဝတ္ကို ဒဏ္ရာရျပီး ၂၄-၄၈နာရီအတြင္း အဓိကအသံုးျပဳၾကတယ္။ ေအးတဲ့အာနိသင္ေၾကာင့္ ေသြးေၾကာေတြကို က်ဥ္းလာျပီး ေသြးေလွ်ာက္အားနည္းလာတယ္။ ေရာင္ရမ္းျခင္းကို က်ဆင္းေစတယ္။ ဒါ့အျပင္ အာရံုေၾကာေတြ ထံုသြားတဲ့အခါ နာက်င္ျခင္းကို ယာယီသက္သာေစတယ္။ ေရေအးဝတ္ကပ္တဲ့အခါ အေကာင္းဆံုးက ဒဏ္ရာရျပီး ၁၀မိနစ္အတြင္း ကပ္ေပးသင့္တယ္။ တခါကပ္ရင္ ၁၅မိနစ္ထက္ ပိုမကပ္သင့္ဘူး။ လိုအပ္ရင္ ၃နာရီတခါ ကပ္ေပးနိုင္တယ္။ သံုးတဲ့အခါ ေရခဲကို အေရျပားေပၚ တိုက္ရိုက္မကပ္သင့္ဘူး။

အသံုးျပဳပံု

အဝတ္စတခုယူျပီး ေရခဲေရနဲ႕ စိမ္ျပီး အသံုးျပဳနိုင္သလို ေရခဲတံုးကို အဝတ္နဲ႕ပတ္ျပီး အသံုးျပဳနုိင္တယ္။ပိုလြယ္ခ်င္ရင္ ေရခဲေသတၱာထဲက ခဲေနတဲ့ ေရပုလင္းကို အဝတ္စပတ္ျပီး အသံုးျပဳနိုင္တယ္။ အေပၚယံအေရျပား ထိခိုက္၊ရွနာ၊ဖူးေရာင္၊ေသြးထြက္ဒဏ္ရာေတြမွာ အဓိကအသံုးျပဳနိုင္တယ္။ ေခါင္းကိုက္တဲ့အခါလည္း ေရေအးဝတ္ကို သံုးတယ္။ ေသြးထြက္မ်ားတဲ့ေနရာကို ေရခဲဝတ္ကပ္ရင္ ေသြးတိတ္ေစတယ္။ soft tissue(မ်က္စိ၊မ်က္နွာ၊နွာေခါင္း၊အဂၤါစပ္)ေတြမွာ ျဖစ္ရင္ ေရေအးဝတ္ကိုသာ အသံုးျပဳသင့္တယ္။ သတိျပဳရမွာက လည္ပင္း၊ေနာက္ေက်ာ၊ခါးနဲ႕ လက္ျပင္ေနရာေတြမွာ ေရေအးသံုးေလ့မရွိဘူး။ေသြးေလွ်ာက္နည္းသူ၊ေျခဖ်ားလက္ဖ်ားေအးစက္သူေတြမွာ ေရခဲကို ေရွာင္ေပးသင့္တယ္။

ေရေႏြးဝတ္္ကပ္ျခင္း

ၾကြက္သားေတြ ထိခိုက္ဒဏ္ရာရတဲ့အခါ အပူကို အသံုးျပဳတယ္။ အလြယ္မွတ္ခ်င္ရင္ "heat for muscle"တဲ့။ အပူေၾကာင့္ ေသြးေၾကာေတြဟာ က်ယ္လာျပီး ေသြးေလွ်ာက္ေကာင္းလာတယ္။ ဒါ့ျပင္ တင္းေနတဲ့ ၾကြက္သားေတြဟာ အပူေၾကာင့္ ေျပေလွ်ာ့လာျပီး နာက်င္ျခင္းကို သက္သာေစတယ္။ ဒါ့ေၾကာင့္ အေၾကာတင္းတာ၊ထံုးတာျဖစ္တဲ့အခါ အပူကိုပဲ သံုးတယ္။ တခ်ိဳ႕က ပရုတ္ဆီကို လိမ္းၾကတယ္။အမွန္က အပူကိုသံုးျပီး ၾကြက္သားေတြ အရင္ေျပေလွ်ာ့ေစတဲ့သေဘာပါ။ တင္းတာေတြ ေလွ်ာ့လာတာနဲ႕အမွ် နွိပ္ရတာ ပိုမိုလြယ္ကူလာတယ္။ နာက်င္ျခင္းဟာ တျဖည္းျဖည္း သက္သာလာတယ္။

အသံုးျပဳပံု

ေရေႏြးထဲကို သန္႕တဲ့အဝတ္စတခုစိမ္၊ျပီးရင္ ေရညွစ္ျပီး အသံုးျပဳနိုင္တယ္။  ျမန္မာ့နည္းက ပုလင္းထဲကို ေရေႏြးထည့္ျပီး အဝတ္စတခု ပတ္စည္းထားျပီး အသံုးျပဳတယ္။ ဗိုက္နာ၊ဗိုက္ေအာင့္တဲ့အခါ  ေရေႏြးအိတ္ကို အသံုးမ်ားတယ္။ ကုပ္ေက်ာ၊ဇက္ေက်ာ၊အုံးလြဲတဲ့အခါ ေရေႏြးဝတ္က ပိုေကာင္းတယ္။ ပိုးဝင္တာ၊ျပည္တည္နာေတြအတြက္ ေရေႏြးဝတ္က သင့္ေတာ္တယ္။ အနာျမန္ျမန္ေပါက္ခ်င္ရင္ ေရေႏြးဝတ္ကို အသံုးျပဳတယ္။ chronic caseနာတာရွည္ေရာဂါေတြမွာလည္း အပူသံုးျပီး ကုၾကတယ္။

အပူနဲ႕အေအး ေရြးခ်ယ္ရာဝယ္

ထိခိုက္ဒဏ္ရာရတဲ့အခါ ျဖစ္တဲ့ေနရာ၊ၾကာတဲ့ အခ်ိန္ေပၚမူတည္ျပီး သံုးစြဲပံုမတူညီၾကဘူး။ေယဘုယ်အားျဖင့္ extremities(မ်က္နွာ၊ေျခ၊လက္)မွာ ျဖစ္ရင္ ေရေအးဝတ္ကို အသံုးမ်ားၾကတယ္။ body(လည္ပင္း၊ေက်ာ၊ရင္ဘတ္၊ဗိုက္၊ခါး)မွာ ျဖစ္ရင္ ေရေႏြးဝတ္ကို သံုးစြဲတယ္။ ဒါ့ေၾကာင့္ "cold extremities"နဲ႕ "warm body"လို႕ တြဲမွတ္ထားနိုင္တယ္။ ဒါ့ျပင္ လတ္တေလာျဖစ္တဲ့ ထိခိုက္ဒဏ္ရာေတြမွာ ေရခဲ(သို႕)ေရခဲဝတ္ကို အသံုးျပဳတယ္။ နာတာရွည္ဒဏ္ရာေတြမွာ အပူကို အသံုးမ်ားတယ္။ ဥပမာအားျဖင့္ အားကစားသမားေတြ ထိခိုက္ဒဏ္ရာရတဲ့အခါ အေအးနည္းနဲ႕ အပူနည္းကို ေျပာင္းလဲသံုးစြဲေပးရတယ္။ အရင္ဆံုးျဖစ္ကာစမွာ ေရေအးဝတ္တင္တယ္။ အေအးဓာတ္က အတြင္းပိုင္းထိပ်ံ႕နွံ႕ျပီး နာက်င္ျခင္းကို ယာယီသက္သာေစတယ္။ နာက်င္တာ သက္သာျပီးေနာက္ပိုင္းမွာ အပူေပးျပီး တင္းေနတဲ့ၾကြက္သားေတြကို ေျပေလွ်ာ့ေစတယ္။ သီအိုရီအရ ထိခိုက္ဒဏ္ရာရခါစမွာ အေအးကပ္ျပီး ၄၈နာရီေက်ာ္မွ အပူကပ္ေပးသင့္တယ္။ ဒါ့ေၾကာင့္ acute ရုတ္တရက္ ျဖစ္တဲ့အခါ ေရခဲကိုသာ အဓိကအသံုးျပဳျပီး subacute နဲနဲၾကာတဲ့အခါ အပူကို သံုးစြဲတယ္လို႕ သိရွိရတယ္။

ေဒါက္တာ ေအးမင္းထူး

ရတနာပံုသတင္းစာ(၁၈.၁၁.၁၃)