ၾကြက္တက္လာျပီဆိုရင္

        လူ႔ခႏၶာကိုယ္ၾကြက္သားေတြဟာ အစဥ္အျမဲလႈပ္ရွားေနရတယ္။ နားေနတဲ့အခ်ိန္မရွိ၊ လႈပ္ရွားေနတာပဲလား ေမးစရာရွိပါတယ္။ တခ်ိဳ႔ၾကြက္သားေတြဟာ နားခ်ိန္မရွိေလာက္ေအာင္ အစဥ္အျမဲ လႈပ္ရွားေနရတယ္။ သူတို႕လႈပ္ရွားေနလို႔ သာ အစဥ္ေျပေျပေနနိုင္တာ ျဖစ္ပါတယ္။ ဥပမာအားျဖင့္ နွလံုးၾကြက္သားေတြဟာ အျမဲအလုပ္လုပ္ေနရတယ္။ ေခတ္စကားနဲ႕ေျပာရရင္ 24/7 တေနကုန္ အလုပ္လုပ္ေနရတယ္။ တစ္လလံုး၊ တစ္နွစ္ပတ္လံုး၊ တစ္သက္လံုးအလုပ္လုပ္ျပီး အသက္ရွင္ဖို႔ မနားမေနၾကိဳးစားရရွာတယ္။ တျခားလူ႔ခႏၶာတြင္း အစိတ္အပိုင္းေတြ(အစာအိမ္နဲ႕အူလမ္းေၾကာင္း၊ဆီးလမ္းေၾကာင္း ၾကြက္သား) စတာေတြဟာလည္း သူ႔ဟာနဲ႔သူ အလုပ္လုပ္ေနရတယ္။ ထို႔အတူ ေျခေထာက္လႈပ္တာ၊ လက္လႈပ္တာ၊ လမ္းေလွ်ာက္တာ၊ ထမင္စားတာကအစ ဝမ္းသြားတာအဆံုး
အားလံုးဟာ ဦးေနွာက္ရဲ႕ေစခိုင္းခ်က္ကို muscle ေခၚတဲ့ ၾကြက္သားေတြက လိုက္လုပ္ေပးေနၾကလို႔သာ ျဖစ္ပါတယ္။ သို႔ေသာ္ တခုကြာတာက ေျခေထာက္ၾကြက္သား၊လက္ေမာင္းၾကြက္သား စတဲ့ ခႏၶာကိုယ္ျပင္ပ ၾကြက္သားေတြဟာ ျမင္နိုင္သိနိုင္တဲ့အျပင္ သိစိတ္ရဲဲ႕ထိန္းခ်ဳပ္မႈေအာက္မွာသာ လႈပ္ရွားၾကတယ္။ ခႏၶာကိုယ္တြင္းအဂါၤၾကြက္သားေတြက သိစိတ္မဲ့ထိန္းခ်ဳပ္မႈနဲ႔ လုပ္ေဆာင္ၾကတဲ့အတြက္ သတိမမူမိၾကဘူး။ ခႏၶာကိုယ္ျပင္ပ ၾကြက္သားေတြပံုမွန္မဟုတ္္ပဲ သိစိတ္မဲ့ျဖစ္ေပၚေနရင္ေတာ့ သတိထားမိတတ္ၾကပါတယ္။ ၾကြက္သားဆိုတာမ်ိဳးက အေရျပားေအာက္၊ အရိုးရဲ႕အထက္ဖက္မွာ တည္ရွိပါတယ္။ သူတုိ႔လႈပ္ရွားဖို႕ ဦးေနွာက္ရဲ႕ေစစားမႈမွတဆင့္ အာရံုေၾကာရဲ႕ ကူညီမႈေတြလိုအပ္ပါတယ္။ ၾကြက္သားေတြကို ေယဘုယ်သံုးမ်ိဳး ခြဲျခားထားပါတယ္။ skeletal muscle အရိုးစုလႈပ္ရွားမႈၾကြက္သား၊ cardiac muscle နွလံုးၾကြက္သား၊ smooth muscle ေခ်ာေမြ႔ၾကြက္သား၊ စသျဖင့္ ခြဲျခားထားပါတယ္။ သံုးမ်ိဳးမွာ skeletal muscle မွတပါး က်န္ၾကြက္သားေတြဟာ သူ႕ဘာသာ သိစိတ္မဲ့လုပ္ေဆာင္ၾကပါတယ္။ ခႏၶာကိုယ္မွာ လႈပ္ရွားမႈ၊ ေရြ႕ရွားမႈတခုျဖစ္ဖို႕ အရိုးစုၾကြက္သားေတြရဲ႕ rhythmic စည္းခ်က္က်က် လုပ္ေဆာင္မႈလိုအပ္ပါတယ္။ ေျခလွမ္းတစ္လွမ္း လွမ္းဖို႕ ေရွ႕မွာရွိတဲ့ၾကြက္သားေတြ က်ံဳ႕ဖို႕လိုအပ္သလို ေနာက္မွာရွိတဲ့ၾကြက္သားေတြ ဆန္႕ဖို႕လိုအပ္ပါတယ္။ အလားတူ ေျခလွမ္းျပန္ရုတ္တဲ့အခါ စည္းခ်က္က်က် ဆန္႕ဖို႕၊ေကြးဖို႕ လိုအပ္လာပါတယ္။ ဒီလိုၾကြက္သားေတြရဲ႕ အေပးယူမွ်မွ် ေကြးၾက၊ဆန္႕ၾကသေဘာမ်ိဳးနဲ႔ လူေတြဟာ လႈပ္ရွားသြားလာၾကပါတယ္။တခါတရံ ပံုမွန္အေကြးအဆန္႕လုပ္တဲ့ၾကြက္သားေတြ က်ံဳ႕ျပီးျပန္မဆန္႕နိုင္တဲ့အခါမ်ိဳးမွာ ေတာင့္တင္းျပီး မလႈပ္ရွားနိုင္ျဖစ္ရပါတယ္။ လြယ္လြယ္ကူကူ muscle cramp ၾကြက္တက္တယ္ ေျပာၾကပါတယ္။ျဖစ္ခ်ိန္သိပ္မႁကာရင္ muscle spasm အေၾကာကပ္တယ္၊ညပ္တယ္ ဆိုတာမ်ိဳးနဲ႕ျပီးသြားတတ္ေပမယ့္ အခ်ိန္အနည္းငယ္ၾကာရင္ muscle cramp ၾကြက္တတ္တာမ်ိဳးျဖစ္လာပါျပီ။ ၾကြက္တက္တဲ့အခါ ၾကြက္သားေတြမခံမရပ္နိုင္ နာက်င္ျပီး လႈပ္ရွားလို႕ မရေတာ့ဘူး။ အမွန္က ၾကြက္သားေတြ contraction က်ံဳ႕ျပီး ဆြဲညွစ္သလို ျဖစ္တာေၾကာင့္ လႈပ္လို႕မရေတာ့တာပါ။ အမ်ားအားျဖင့္ မိနစ္ပိုင္းခန္႕ ၾကာတတ္ျပီး တခါတရံနာရီနဲ႕ခ်ီျပီး နာက်င္တတ္တယ္။ ဘာေဆးမွမလိမ္း၊ ဘာမွမလုပ္ပဲထားလိုက္ရေတာင္ သူ႕ဘာသာ သက္သာသြားတတ္တယ္။ 

ၾကြက္တက္တာ ဘာေၾကာင့္မို႕ျဖစ္သလဲ။

ျဖစ္ေစတဲ့အေၾကာင္းရင္းကို အတိအက်မသိရပဲ သီအိုရီေလာက္သာ ျဖစ္နိုင္ေျခကို မွန္းဆရတယ္။ 

-ခႏၶာကိုယ္တြင္းဓာတ္ဆား မညီမွ်မႈ၊

-ၾကြက္သားေတြ အားအင္ကုန္ခန္းလို႕၊

-ရုတ္တရက္လႈပ္ရွားမႈမ်ားေစတာ၊ 

-အာရံုေၾကာေရာဂါရွိလို႕၊

-ေသြးလံုေလာက္စြာ မေလွ်ာက္နိုင္လို႕၊

-အစားအေသာက္၊အေနအထိုင္မမွန္လို႕၊

-နွလံုးေရာဂါ အခံရွိသူေတြ၊

-ေဆးဝါးသံုးစြဲမႈရဲ႕ ေဘးထြက္ဆိုးက်ိဳး၊

စသျဖင့္ အမ်ိဳးမ်ိဳးဆိုၾကပါတယ္။

ဘယ္သူေတြက ျဖစ္နိုင္ေျခမ်ားလဲ။

အသက္ၾကီးတာနဲ႕ ျဖစ္နိုင္ေျခပိုမ်ား၊ ပိုျဖစ္တတ္ပါတယ္။ကိုယ္ဝန္ေဆာင္မိခင္ေတြလဲ ဘာေၾကာင့္မွန္းမသိ ျဖစ္တတ္ၾကတယ္။ကိုယ္ဝန္ေဆာင္ေနာက္ပိုင္းမွာ အေတြ႕ရမ်ားတယ္။နွလံုးေရာဂါ၊အသည္းေရာဂါ၊ေသြးတြင္း သိုင္းရိြဳက္ေဟာ္မုန္းနည္းတဲ့ေရာဂါသည္ေတြ အျဖစ္မ်ားတယ္။ ေသြးလဲကုသရသူေတြမွာလည္း အျဖစ္မ်ားပါတယ္။အားကစားသမားေတြ၊ ပူျပင္းတဲ့ေနေရာင္ေအာက္မွာ အလုပ္လုပ္ရသူေတြ၊ေခၽြးထြက္လြန္းသူေတြကို ျဖစ္နိုင္ေျခမ်ားသူမ်ားအျဖစ္ သတ္မွတ္ပါတယ္။ၾကြက္တတ္ျပီဆိုတာနဲ႕ အမ်ားဆံုးျဖစ္ေစတဲ့ေနရာက ေျခသလံုးၾကြက္သားပါ။ ေပါင္ၾကြက္သားနဲ႕ ေျခေထာက္ၾကြက္သားေတြဟာလည္း အျဖစ္မ်ားတဲ့အုပ္စုထဲမွာ ပါဝင္ပါတယ္။ခႏၶာကိုယ္ေအာက္ပိုင္း ၾကြက္သားေတြမွာအျဖစ္မ်ားေပမယ့္ အထက္ပိုင္းၾကြက္သားေတြဟာ ေတာ့အျဖစ္နည္းပါတယ္။ေလ့လာမႈတခုအရ လူတေယာက္ဟာ တၾကိမ္မဟုတ္ တၾကိမ္ေတာ့ ၾကြက္တက္ၾကဖူးမယ္လို႕ ဆိုပါတယ္။ဒါ့အျပင္ ေဆးသံုးစြဲသူေတြလည္း ေဆးရဲ႕ေဘးထြက္ဆိုးက်ိဳးေၾကာင္႕ ၾကြက္တက္တာမ်ိဳး ခံစားရတတ္ပါတယ္။အျဖစ္မ်ားတဲ့ေဆးေတြက

-ပန္းနာရင္က်ပ္ေပ်ာက္ေဆး(salbutamol,terbutaline)

-ဆီးေဆး(lasix)

-ေသြးက်ေဆး(nifedipine)

-အဆီက်ေဆး(atorvastatin)

-penicillamine

-အမ်ိဳးသမီး အရိုးပြေရာဂါမွာသံုးတဲ့ raloxifene၊

စတာေတြဟာ ၾကြက္တက္ေစနိုင္ပါတယ္။ဒီထဲမွာ  ဆီးေဆး၊ေသြးက်ေဆး၊ပန္းနာရင္က်ပ္ေပ်ာက္ေဆးေတြက အေတာ္အျဖစ္မ်ားတာ ေတြ႕ရပါတယ္။

ၾကြက္တက္လာရင္ ဘယ္လိုခံစားရလဲ။

ျဖစ္တဲ့ေနရာက ေတာင့္တင္းျပီး မလႈပ္ရွားနိုင္ျဖစ္ရတယ္။ ကိုင္ၾကည့္လိုက္ရင္ သိသိသာသာမာေက်ာေနတာကို ေတြ႕ရပါတယ္။ ျဖစ္စမွာ မခံမရပ္နိုင္နာက်င္ေစတယ္။ လႈပ္ေလပိုဆိုးေလဆိုေပမယ့္ လႈပ္လို႕မရတာက မ်ားတယ္။ အမ်ားအားျဖင့္ ဆယ္မိနစ္ခန္႕အတြင္း သက္သာသြားတတ္တယ္။ တခ်ိဳ႕နာရီပိုင္းထိၾကာတတ္သလို အရွင္းမေပ်ာက္သလို ခံစားရတာမ်ိဳးလည္း ရွိတတ္ပါတယ္။အေၾကာကပ္တဲ့ပံုစံမ်ိဳးနဲ႕လည္း လာတတ္တယ္။ ေျခေထာက္က ယာယီအသံုးမျပဳနိုင္ပဲ သူမ်ားကိုကိုင္ျပီး ေထာ့နဲ႕နဲ႕ လာတာမ်ိဳး ၾကံဳရဖူးတယ္။ ျဖစ္ျပီးရင္ အမ်ားအားျဖင့္ ပံုမွန္ျပန္ျဖစ္သြားတယ္။ 

ျဖစ္လာရင္ ဘာလုပ္ေပးဖို႕လိုသလဲ။

အမ်ားအားျဖင့္ လုပ္စရာမလိုပဲ သူ႕ဘာသာျပန္ေကာင္းလာပါတယ္။စိတ္ေအးေအးထားပါ။ သို႕ေသာ္ ျဖစ္တဲ့အစိတ္အပိုင္းကို ပူေႏြးေအာင္လုပ္ေပးျခင္းက သက္သာတာကို ျမန္ဆန္ေစနိုင္ပါတယ္။ အလြယ္ကူဆံုးက ပူေႏြးေအာင္ပြတ္ေပးခိုင္းပါတယ္။ ေနာက္လုပ္သင့္တဲ့တခ်က္က ျဖစ္တဲ့ေနရာက ၾကြက္သားမွ်င္ေတြကို ဆန္႕တန္းပါေစ။ ၾကြက္တတ္တာဟာ ၾကြက္သားမွ်င္ေတြတိုျပီး က်ံဳ႕သြားလို႕ ျဖစ္ေစတာေၾကာင့္ ျဖည္းျဖည္းခ်င္း ဆန္႕တန္းနိုင္ေအာင္ ၾကိဳးစားပါ။ အလြယ္ကူဆံုးနည္းက ေျခသလံုးၾကြက္တက္တဲ့အခါ ျဖစ္တဲ့ဘက္က ေျခမကို ေနာက္ခ်ိဳးေပးတာနဲ႕ သက္သာတာ ျမန္ဆန္လာေစပါတယ္။ေနာက္တခ်က္က ျဖစ္တဲ့ၾကြက္သားကို အလုပ္ေပးဖို႕ လံုးဝမၾကိဳးစားပါနဲ႕။အနားယူခိုင္းပါ။ အရည္မ်ားမ်ား ေသာက္ခိုင္းဖို႕လိုအပ္ပါတယ္။ ေရထဲေရာက္ေနရင္ ကုန္းေပၚေရာက္ေအာင္၊ မွီခိုစရာေနရာတခု အျမန္ရွာပါ။တခါျဖစ္ဖူးရင္ သတိထားဖို႕လိုအပ္ပါတယ္။ၾကြက္တက္တတ္သူေတြဟာ ေရကူးတဲ့အခါ အလြန္သတိထားျပီး ကူးရပါမယ္။အားကစားသမားေတြ၊ ျပင္းျပင္းထန္ထန္ ေလ့က်င့္ခန္းလုပ္သူေတြ ၾကြက္မတက္ေအာင္ ေသခ်ာဂရုစိုက္သင့္တယ္။ရာသီဥတုေအးျခင္းကလည္း ၾကြက္သားေတြကို က်ံဳ႕ေစနိုင္လို႕ သတိထားသင့္ပါတယ္။

ဘယ္လို ကုသၾကသလဲ။

ေခၽြးထြက္လြန္ျပီး ၾကြက္တက္တဲ့အခါမ်ိဳးမွာ ဓာတ္ဆားရည္ ေသာက္သံုးသင့္ပါတယ္။ သာမန္အားျဖင့္ ဓာတ္ဆားရည္ေသာက္လို႕ေတာ့ ဆိုးက်ိဳးၾကီးၾကီးမားမား မရွိပါ။ ျဖစ္ေစတဲ့အေၾကာင္းရင္းေတြထဲမွာ ဆုိဒီယမ္၊ ပိုတက္ဆီယမ္၊ ကယ္လ္ဆီယမ္၊ မဂၢနီဆီယမ္၊ဂလူးကို႕စ္ စတာေတြ ခ်ိဳ႕တဲ့တာေၾကာင့္ ဆိုရင္ ျပန္ျဖည့္ရမယ္။ အထူးသျဖင့္ ကိုယ္ဝန္ေဆာင္ၾကြက္တက္တာအတြက္ ကယ္လ္ဆီယမ္၊ မဂၢနီစီယမ္ဓာတ္ကို  ျဖည့္စြက္ေပးသင့္တယ္။ဆရာဝန္က  ျဖည့္စြက္ေဆးေတြ ေပးလိမ့္မယ္။ဘယ္အရာမဆို ပိုလည္းမေကာင္း၊ လိုလည္းမေကာင္းတာေၾကာင့္ ခ်ိန္ဆျပီးသံုးစြဲၾကရပါတယ္။ ခ်ိန္ဆတဲ့အခါ ဆရာဝန္ရဲ႕ အခန္းက  အေရးပါလာျပီ။ ဆရာဝန္က လိုအပ္သလို အၾကံေပးခိုင္းေစမယ္။ ေဆးေသာက္တာတခုတည္းတင္မက ျဖည့္စြက္စာ၊ဓာတ္စာ၊ရာသီစာေတြ စားဖို႕အၾကံေပးေကာင္း ေပးမယ္။က်န္းမာေရးဗဟုသုတရွိသူအခ်ိဳ႕ဆိုရင္ ပိုတက္ဆီယမ္၊ ကယ္လ္ဆီယမ္ ခ်ိဳ႕တဲ့တာမ်ိဳး သိေနျပီ။ပိုတက္ဆီယမ္ဓာတ္ ၾကြယ္ဝတဲ့ ငွက္ေပ်ာသီး၊ အုန္းရည္၊ စပ်စ္သီး၊လိေမၼာ္သီးေတြ စားေသာက္ဖို႕ညြန္းတယ္။ ကယ္လ္ဆီယမ္ဓာတ္ၾကြယ္ဝတဲ့ ႏြားနို႕၊ ခ်ီးစ္၊ဒိန္ခ်ဥ္၊ပင္လယ္စာ စားသံုးဖို႕ အားေပးမယ္။သိပ္လိုအပ္တယ္ထင္ရင္ quinine လိုေဆးမ်ိဳးကို ဆရာဝန္က ညႊန္မယ္။ ငွက္ဖ်ားျဖစ္လို႕ေသာက္ခိုင္းတာ မဟုတ္ပဲ ၾကြက္တက္တာကို သက္သာေစဖို႕ရည္ရြယ္ပါတယ္။quinine 300mg  ညစဥ္ တစ္လံုးေသာက္ျခင္းက ၾကြက္တက္တာကို သက္သာေစပါတယ္။ တစ္လမွ သံုးလထိ လိုသလို ညႊန္ၾကားမယ္။quinine ရဲ႕ ဆိုးရြားတဲ့ ေဘးထြက္ဆိုးက်ိဳးျဖစ္တဲ့ ေသြးဥမႊားနည္းေစတဲ့ ျပႆနာေၾကာင့္ အေမရိကား FDA ကေတာ့ သံုးစဲြဖို႕ မသင့္ဘူးဆိုပါတယ္။verapamil နဲ႕ gabapentin ေဆးတြဲကို တခ်ိဳ႕က သံုးစြဲၾကပါတယ္။ burplex,cevit စတာေတြက ဘာျဖစ္ျဖစ္သံုးမယ္ဆိုတဲ့ ကၽြန္ေတာ္တို႕လူမ်ိဳးေတြအတြက္ သက္ေစာင့္ေဆးျဖစ္လို႕ ေသာက္လိုက ေသာက္သံုးနိုင္ပါတယ္။ ဂလူးကုိ႕စ္ ထိုးေဆး ထိုးေပးတာ၊ calcium gluconate ပူရွိန္းေဆးထိုးတာမ်ိဳးေတြ လိုေကာင္းလိုပါလိမ့္မယ္။ အာရံုေၾကာအားေဆး၊ေသြးေၾကာခ်ဲ႕ေဆးအခ်ိဳ႕ကလည္း ၾကြက္တက္ျခင္းကို သက္သာေစတတ္ပါတယ္။

ၾကြက္တက္ျခင္းအတြက္ အၾကံေပးခ်က္

-ေအးရင္ၾကြက္သားေတြ က်ဳံ႕လာတတ္တာေၾကာင့္ ေႏြးေႏြးေထြးေထြး ေနသင့္တယ္။

-ေလ့က်င့္ခန္း ျပင္းျပင္းထန္ထန္လုပ္ျခင္းမွ ေရွာင္ၾကဥ္သင့္တယ္။

- ေလ့က်င့္ခန္းမစမွီ ေသြးပူေလ့က်င့္ခန္း အရင္လုပ္ပါ။

-ၾကြက္သားမွ်င္ေတြ ဆန္႕ေစျပီး အေၾကာေလွ်ာ့ပါ။

-လံုးဝ အားအင္ကုန္ခန္းသည္အထိ ၾကြက္သားကို အလုပ္မေပးပါနဲ႕။

-ေလ့က်င့္ခန္းကို ျဖည္းျဖည္းခ်င္း တိုးျပီးလုပ္ေဆာင္ပါ။

-ျပင္းထန္တဲ့ ေလ့က်င့္ခန္းဆိုရင္ တထိုင္တည္း မလုပ္ပါနဲ႕။

-ေခၽြးထြက္ကာမိေစရန္ ဓာတ္ဆားေရကို လံုေလာက္စြာ ေသာက္သံုးသင့္တယ္။

-ေလ့က်င့္ခန္းျပီးတိုင္း ၾကြက္သားကို ပံုမွန္ဆန္႕တန္းျပီး အေၾကာေလွ်ာ့ေပးပါ။

-ညပိုင္းမွ ၾကြက္တက္သူေတြ အိပ္တဲ့အခါ ေျခေထာက္(သို႕)ေျခရင္းကို ျမွင့္ထားသင့္ပါတယ္။

-ၾကြက္သားမွ်င္ေတြ ဆန္႕တန္းေစတဲ့ ေလ့က်င့္ခန္းမ်ိဳး တေန႕ သံုးၾကိမ္ခန္႕ ပံုမွန္လုပ္ေဆာင္သင့္ပါတယ္။

-ေဆးလိမ္းတာ၊ျဖစ္တဲ့ေနရာကို နွိပ္နယ္ေပးတာမ်ိဳးေတြ လုပ္ေပးနိုင္ပါတယ္။

-ေဆးရဲ႕ေဘးထြက္ဆိုးက်ိဳးေၾကာင့္ ျဖစ္ရင္ ဆရာဝန္နဲ႕ တိုင္ပင္ျပီး ေဆးေလွ်ာ့တာ၊ ျဖတ္တာမ်ိဳးေတြ လုပ္နိုင္ပါတယ္။

-အသီးအရြက္စားျပီး ပံုမွန္ေလ့က်င့္ခန္းက ၾကြက္တက္ျခင္းကို ကာကြယ္နိုင္တယ္လို႕ ဆိုပါတယ္။

ေဒါက္တာ ေအးမင္းထူး

Health Care Journal(9.11.12)