ဆံပင်အကွက်လိုက် ဖြစ်ခြင်း

ဆံပင္အကြက္လိုက္ ျဖစ္ျခင္း က ႐ိုး႐ိုးဆံပင္ကၽြတ္တာ နဲ႔မတူပါဘူး။ ဆံပင္ကၽြတ္တာ(hair shedding) က ေဟာ္မုန္းတားေဆး(progesterone, estrogen)ရပ္ၿပီးေနာက္ျဖစ္တတ္တယ္။ ဆံပင္အကြက္လိုက္ျဖစ္ျခင္း (alopecia areata) က်ေတာ့ ခုခံအားခ်င္းျပန္တိုက္လို႔ျဖစ္ပါတယ္။ ကၽြန္ေတာ္တို႔ ခႏၶာကိုယ္မွာ ခုခံအား ေသြးျဖဴဥဆဲလ္ေတြရွိပါတယ္။ ေသြးျဖဴဥဆဲလ္ T cell က ဦးေရျပားမွာရွိတဲ့ ဆံသားအျမစ္ကို သြားတိုက္ခိုက္လို႔ ျဖစ္ပါတယ္။ ဆံသားအျမစ္က ႐ွဳံ့သြားၿပီး ဆံပင္ထုတ္လုပ္မႈ ေလွ်ာ့နည္းသြားတယ္။ 

ဘာ့ေၾကာင့္ တိုက္ခိုက္ခံရလဲဆိုတာ ေျပာရခက္တယ္။ တခ်ိဳ႕က မ်ဳိး႐ိုးေၾကာင့္လို႔ ဆိုတယ္။ မ်ဳိး႐ိုးထဲမွာ ရွိရင္ ၅ေယာက္ တစ္ေယာက္ (၂၀%) ဒီေရာဂါျဖစ္ႏိုင္ေခ်ရွိတယ္။ တျခားေရာဂါေတြေၾကာင့္လည္း ျဖစ္ႏိုင္ပါတယ္။ ခ႐ုသင္း၊သိုင္းရြိဳက္၊ ခုခံအားေလးဖက္နာ၊ အဆစ္ျမစ္ေလးဖက္နာ၊ အူလမ္းေၾကာင္းနာေရာဂါ(ulcerative colitis) ေၾကာင့္ျဖစ္ႏိုင္ၾကတယ္။ စိတ္ဖိစီးမႈ အလြန္အကၽြံ မ်ားျခင္းေၾကာင့္လည္း ျဖစ္ႏိုင္ပါတယ္။ 

လကၡဏာရပ္မ်ား

alopecia areata ရဲ႕ အဓိကလကၡဏာက ဆံပင္အကြက္လိုက္ျဖစ္တာပါ။ စစခ်င္း အေႂကြေစ့ အရြယ္အစားေလာက္ရွိတဲ့ အကြက္မ်ဴိး စျဖစ္လာတယ္။ သီအိုရီအရ အေမႊးထြက္တဲ့ေနရာတိုင္းမွာ ဒီလိုျဖစ္ႏိုင္ပါတယ္။ အျဖစ္မ်ားတဲ့ေနရာေတြက ဆံပင္၊မ်က္ခံုး၊မ်က္ေတာင္၊မုတ္ဆိတ္ေမႊး ထြက္တဲ့ေနရာေတြ ပိုအျဖစ္မ်ားတယ္။ ဒီေရာဂါက အေၾကာင္းခံမယ္မယ္ရရမရွိဘဲ ႐ုတ္တရက္ႀကီး ျဖစ္လာတာမ်ားတယ္။ တခ်ိဳ႕လူနာေတြဟာ ဆံပင္မကၽြတ္ခင္ ဦးေရျပားယားတာ၊ပူစပ္ပူေလာင္ ေနတာမ်ဳိး အရင္ျဖစ္ႏိုင္ပါတယ္။ ဆံသားအျမစ္ေရာင္တဲ့ေရာဂါျဖစ္လို႔ အေရာင္က်တဲ့အခါ သူ႔အလိုလို ဆံပင္ျပန္ေပါက္လာႏိုင္ပါတယ္။

Alopecia areata ဟာ ေျခသည္း၊လက္သည္းေတြကိုလည္း အရင္ဆံုး ထိခိုက္ႏိုင္ပါတယ္။ လက္သည္း၊ေျခသည္းမွာအျဖဴကြက္၊အစင္းေၾကာင္းေပၚလာႏိုင္တယ္။ ၿပီးရင္ ကၽြတ္ဆတ္၊ေျခာက္ေသြ႕၊ၾကမ္းတမ္းလာတတ္တယ္။ ဆံသားပံုစံလည္း ေျပာင္းလဲႏိုင္ပါတယ္။ ဆံပင္ကတိုၿပီး အေျခက သိမ္ဝင္ေနရင္ ဒီေရာဂါျဖစ္ဖို႔ မ်ားတယ္။ Exclamation mark hairs လို႔ ေခၚပါတယ္။ မေပါက္ခင္ကတည္းက ဆံပင္ကြဲအက္တာ၊ပ်က္ဆီးတာမ်ဳိးျဖစ္ႏိုင္တယ္။ တခ်ိဳ႕ဆံပင္ျဖဴေတြ ထြက္လာတာလည္း ရွိပါတယ္။

ဒီေရာဂါက တျခားေရာဂါနဲ႔ ခြဲျခားဖို႔ လြယ္ကူပါတယ္။ ပံုစံက ၾကည့္ရံုနဲ႔ သိသာတယ္။ ေနာက္ခံအေၾကာင္းအရင္းကိုရွာေဖြဖို႔ ေသြးစစ္တာ၊ အသားစယူတာမိ်ဳိး ရွိတတ္ပါတယ္။

ကုသနည္း

အသံုးမ်ားဆံုးေဆးက စတီးရြိဳက္ထိုးေဆး၊ လိမ္းေဆးေပးတာျဖစ္ပါတယ္။တခါတရံ ဆံပင္သန္ေဆး (5% minoxidil) လိုမ်ဳိးေဆးေတြလည္းေပးႏိုင္တယ္။ သ္ု႔ေသာ္ ဒီေဆးက တမ်ိဳးတည္းသံုးတာထက္ steroid လိမ္းေဆးေတြ နဲ႔ဆိုပိုအာနိသင္ေကာင္းတယ္။ minoxidil ေပးၿပီး နာရီဝက္ေနရင္ စတီးရြိဳက္လိမ္းႏိုင္တယ္။ စတီးရြိဳက္လိမ္းေဆးထဲမွာ clobetasol 0.05% lotion ေပးတာမ်ားတယ္။ က်ေတာ့္ အေတြ႕အၾကံဳအရ ဦးေရျပား မွာ စတီးရြိဳက္ေပးတဲ့အခါ clobetasol (ointment or cream)၊ fluocinonide cream ေတြကိုေရြးရတယ္။ မသက္သာရင္ ထိုးေဆးေပးရတယ္။alopecia areata မွာ စတီးရြိဳက္က အဓိကျဖစ္တယ္။ 

ဦးေရျပားထဲေဆးထိုးတဲ့အခါ 30G needle အပ္ နဲ႔ triamcinolone 5mg/ml ကို 0.1ml ႏႈန္းနဲ႔ထိုးေပးရတယ္။ ထိုးေဆးသံုးတဲ့အခါ ဦးေခါင္း ဧရိယာရဲ႕ ထက္ဝက္ မေက်ာ္မွ ထိုးရတယ္။ တခါထိုးၿပီး ၃-၉ လေလာက္ထ္ိၾကာၾကာခံႏိုင္တယ္။ ၿပီးရင္ ျပန္ကၽြတ္ႏိုင္တယ္။ တခါလာထိုးရင္ စုစုေပါင္း 3ml ထက္ မပိုသင့္ပါ။ စတီးရြိဳက္ထိုးရင္ တလ သို႔ တလခြဲတႀကိမ္ ထိုးေပးရတယ္။ 

အဲဒါမွမရရင္ anthralin cream 1%(dithranol like substance) ကို တရက္ တႀကိမ္လိမ္းေပးရတယ္။ ေဆးလိမ္းၿပီး တစ္နာရီေနရင္ ေရျပန္ေဆးခ်ရတယ္။အခ်ိန္ၾကာလိမ္းထားရင္ ယားတာ၊ အေရျပားညိဳတာျဖစ္တတ္တယ္။ စစခ်င္း(၁၅)မိနစ္ေပးပါ။ ခံႏိုင္မွ နာရီဝက္ထားပါ။ ေနာက္ပိုင္း ၁နာရီထားၿပီး ေရျပန္ေဆးခ်ပါ။ ႏွစ္လအတြင္း ထူးျခားမႈရွိတယ္။ အာနိသင္က အေရျပား ဆဲလ္ပြားမ်ားမႈက္ု ေလွ်ာ့ခ်ေပးတာျဖစ္ပါတယ္။ မသက္သာရင္ diphencyprone လိမ္းေဆးသံုးႏိုင္တယ္။ မေကာင္းတာတခုက ခ႐ုသင္းျဖစ္ေစတယ္ဆိုတဲ့ သီအိုရီေတြလညး္ ရွိပါတယ္။

အဲဒါမွ မရရင္ cyclosporin ေသာက္ေဆး၊လိမ္းေဆးေပးရတယ္။ cyclosporin 5% လိမ္းေဆး တစ္ရက္ ႏွစ္ႀကိမ္-ေလးႀကိမ္ ၂ လတိတိေပးၾကတယ္။ မထူးျခားရင္ ေသာက္ေဆး 5-10mg/kg/day ႏႈန္းနဲ႔ေပးတယ္။ ေဆးျဖတ္ၿပီး သံုးလၾကာတဲ့အခါ ျပန္ျဖစ္တတ္တယ္။ တခါတရံ methotrexate ေသာက္ေဆး ေတြေပးရတယ္။ တစ္ပတိႏွစ္ႀကိမ္ ႏႈန္းနဲ႔ ေပးရတယ္။ ဒီေဆးကလည္း ေဆးျဖတ္ၿပီး ၃-၆လ ေနတဲ့အခါ ထက္ဝက္မွာ ျပန္ျဖစ္ႏိုင္တယ္။

ေသာက္ေဆးထဲမွာ dapsone 50mg တရက္ႏွစ္ႀကိမ္ ၆လၾကာေပးတဲ့အခါ ၅၄% က ျပန္ေကာင္းလာတယ္။ ေဘးထြက္ဆိုးက်ဳိး (အထူးသျဖင့္ အားယုတ္တာ)က လူတိုင္းမွာျဖစ္တဲ့အတြက္ ရပ္လိုက္ရတာမ်ားတယ္။

aloepecia areata မွာ ေသြးတြင္း vit D နည္းတတ္လို႔ vit D အားျဖည့္ေဆးေပးရတယ္။ ဦးေရျပား အျမစ္ hair follicle ျပန္ရွင္သန္လာတယ္။ အေရာင္က်ေစတဲ့ ဘိုင္အိုဖေလဘိုးႏြိဳက္ျဖစ္တဲ့ quercetin ေပးႏိုင္တယ္။ ပန္းသီး၊စပ်စ္သီး၊လိေမၼာ္သီး၊စပ်စ္သီးစတာထဲမွာ quercetin ပါေလ့ရွိတယ္။  ေရာဂါျဖစ္သူရဲ႕ ထက္ဝက္ခန္႔ဟာ တစ္ႏွစ္အတြင္း လံုးဝျပန္ေကာင္းႏိုင္ပါတယ္။

အိမ္သံုးနည္း

ၾကက္သြန္နီ၊ျဖဴက္ု ေရာက်ိတ္ျပီး အရည္စစ္ယူပါ။ ၿပီးရင္ အေအးခံထားတဲ့ လက္ဖက္စိမ္းရည္နဲ႔ ေရာပါ။ ပ်ားရည္၊သံလြင္ဆီ၊ အုန္းရည္အႏွစ္ ေရာထည့္ၿပီး ဆံပင္အကြက္လိုက္ကၽြတ္တဲ့ ေနရာေတြက္ု လိမ္းၿပီး နာရီဝက္ထားပါ။ ၿပီးရင္ ေရျပန္ေဆးခ်ပါ။ aromatherapy ေခၚတဲ့ ရနံ့အဆီ လိမ္းနည္းေတြလည္းရွိပါတယ္။ ရနံ့အဆီ (cedarwood, lavender, thyme, rosemary oils ) လိမ္းေပးျခင္းဟာလည္း ေကာင္းတယ္။လူနာတခ်ဳိ့မွာ ထူးျခားလာတာ ေတြ႕ရတယ္။ 

မကုဘဲထားရင္ ဒီေရာဂါျဖစ္သူရဲ႕ ၃၀% ႏႈန္းဟာ နဂိုအေျခေနထက္ ပိုပိုဆိုးလာတတ္ပါတယ္။ တခါတရံ ေပါက္လိုက္၊ျပန္ျဖစ္လိုက္နဲ႔ သံသရာလည္ေနတတ္တယ္။ ကံဆိုးတာက ျဖစ္သူရဲ႕ ၁၀ ရာခိုင္ႏႈန္းကေတာ့ တေခါင္းလံုးဆံပင္ကၽြတ္တဲ့အဆင့္ (alopecia totalis)ထိ ေရာက္သြားႏိုင္ပါတယ္။ ဒါ့ေၾကာင့္ ျဖစ္လာရင္ မေပါ့ဆဘဲ စနစ္တက် ကုသသင့္ပါတယ္။

ေဒါက္တာ ေအးမင္းထူး

၂၉.၁၀.၁၉