ဆံပင္ အကြက္လိုက္ ျဖဴျခင္း

ေဆးခန္းလာျပတဲ့ထဲမွာ poliosis ေခၚတဲ့ ဆံပင္အကြက္လိုက္ျဖဴျခင္းက ကုရခက္တယ္။လာျပတဲ့လူနာအမ်ားစုမွာစိုးရိမ္စိတ္ ကိုယ္စီရွိၾကတယ္။ ဘာ့ေၾကာင့္ျဖစ္တာလဲနဲ႔ ဘာေတြဆက္ျဖစ္ႏိုင္လဲဆိုတဲ့ေမးခြန္း ႏွစ္ခုက အေမးမ်ားတယ္။ ဘာ့ေၾကာင့္ျဖစ္လဲဆိုတာ ရွင္းျပဖို႔ ေနာက္ခံအေၾကာင္းရင္းကို အရင္ရွာရပါတယ္။ ပထမဆံုးအေနနဲ႔ ဆံပင္မွာျဖစ္လို႔ ဆံသားအေၾကာင္း နားလည္ဖို႔ လိုပါတယ္။ 

ဆံသားရဲ႕အေျခမွာ hair follicle ေခၚတဲ့ ဆံသားအျမစ္ရွိတယ္။ သာမန္လူတေယာက္ဟာ ဆံပင္ေပါက္ၿပီဆိုတာနဲ႔ ဆံသားအေျခထဲကို melanin ဓာတ္က ေရာက္ႏွင့္ၿပီးျဖစ္ပါတယ္။ ဒါ့ေၾကာင့္ ကၽြန္ေတာ္တို႔ ဆံပင္ေတြက မဲနက္ေနတာျဖစ္ပါတယ္။ ျပႆနာက ေရာဂါတမ်ိဳးမ်ဳိး သို႔မဟုတ္ စိတ္ဖိစီးမႈ တခုခုရွိတဲ့အခါ ဆံသားအျမစ္ထဲ ေရာက္ရမယ့္အမဲေရာင္ျခယ္ပစၥည္း (melanin) ေတြမေရာက္ေတာ့ဘဲ ဆံပင္ျဖဴေနတတ္ပါတယ္။ ပံုမွန္အသက္ႀကီးလို႔ ဆံပင္ျဖဴတာမ်ဳ္းက ျပႆနာမရွိေပမယ့္ ငယ္ငယ္ရြယ္ရြယ္နဲ႔ဆံပင္ျဖဴရင္ သတိထားဖို႔လိုပါတယ္။အထူးသျဖင့္ ဆံပင္အကြက္လိုက္ျဖဴတာမ်ဳိးပါ။

ဆံပင္အကြက္လိုက္ျဖဴတာကို ေဆးပညာလို poliosis ေခၚပါတယ္။ poliosis ကို poliosis circumscripta လို႔လည္းေခၚပါတယ္။ circumscripta ဆိုတာ ေဘာင္ခတ္တာ၊ တနည္းအားျဖင့္ ေျပာရရင္ ေနရာကြက္ၿပီး ျဖစ္တာမ်ဳိးကို ဆိုလိုပါတယ္။ ဆံပင္သာမက အေမြးရွိတဲ့ေနရာမွန္သမွ်(မ်က္ခံုး၊ မ်က္ေတာင္၊ခ်ိဳင္း ) အကြက္လိုက္၊အဆုပ္လိုက္ျဖဴေနရင္ poliosis ေခၚပါမယ္။ ဒီလိုအေျခေနမ်ဳိးက ေမြးရာပါမ်ဳိးဗီဇေၾကာင့္ ျဖစ္ႏိုင္သလို အသက္အရြယ္မေရြးျဖစ္ႏိုင္တယ္။ poliosis ဆိုတာ ေရာဂါမဟုတ္ဘဲ လကၡဏာရပ္တခုသာျဖစ္တယ္။ လကၡဏာဆိုတဲ့သေဘာက ေနာက္ကြယ္မွာေရာဂါတခုုခု ရွိေနတယ္ဆိုတဲ့သေဘာပါ။ ဒါေျကာင့္ poliosis ရွိၿပီဆိုတာနဲ႔ ဆရာဝန္နဲ႔ျပသၿပီး ေနာက္ခံေရာဂါကိုရွာေဖြသင့္ပါတယ္။ ဘာ့ေၾကာင့္လဲဆိုေတာ့ ျဖစ္ေစတဲ့အေၾကာင္းခံထဲမွာ ဆိုးရြားတဲ့ ေရာဂါႀကီးေတြလည္း ပါေနလို႔ျဖစ္ပါတယ္။

poliosis ဘာ့ေၾကာင့္ျဖစ္လဲ

(၁) အေရျပားကင္ဆာ

melanoma ဆိုတာ အေရျပားကင္ဆာတမ်ဳိးျဖစ္ပါတယ္။ ေရာင္ျခယ္ဆဲလ္ထြက္တဲ့ဆဲလ္ကေန ကင္ဆာအဆင့္ ေျပာင္းလဲလာလို႔ melanoma ေခၚတယ္။ ဆံပင္အျဖဴကြက္ထတာဟာ melanoma ရဲ႕ ကနဦးလကၡဏာျဖစ္ႏိုင္လို႔ သတိျပဳရမယ္။

(၂) မ်က္စိေရာဂါ

ႏွစ္ေပါင္း (၃၀)ေက်ာ္ ေလ့လာမႈေတြကို ျပန္ၾကည့္လိုက္တဲ့အခါ မ်က္စိနဲ႔ပတ္သတ္တဲ့ ေရာဂါေတြမျဖစ္ခင္ ဆံပင္အဆုပ္လိုက္ျဖဴျခင္း ေတြ႕ေနရပါတယ္။ ဥပမာ မ်က္စိေရာင္ရမ္းျခင္း (uveitis) မျဖစ္ခင္ ဆံပင္အဆုပ္လိုက္ျဖဴျခင္းကို ကနဦးလကၡဏာအေနနဲ႔ေတြ႕ရမယ္။ မ်က္စိေရာင္ရမ္းျခင္း(uveitis)ကို သတိမထားမိဘဲေနရင္ အတြင္းတိမ္၊ေရတိမ္စတာေတြ ဆက္ျဖစ္ႏိုင္ပါတယ္။ဒါ့ေၾကာင့္ ဆံပင္အကြက္လိုက္ျဖဴၿပီဆိုတာနဲ႔ မ်က္စိေရာဂါေၾကာင့္လားဆိုတာသတိထားသင့္ပါတယ္။

(၃) အေရျပားဆဲလ္ ေရာင္းရမ္းတဲ့ ေရာဂါ

Vogt-Koyanagi-Harada disease (VKH) ဆိုတာ ခႏၶာကိုယ္တခုလံုးမွာရွိတဲ့ အဂၤါရပ္ေတြေရာင္ရမ္းျခင္း  အင္မတန္ရွားတဲ့ေရာဂါတစ္မ်ဳိးျဖစ္တယ္။ မ်က္လံုး၊နား၊အေရျပားနဲ႔ အာရံုခံေၾကာစနစ္ေတြေရာင္ရမ္းတဲ့ေရာဂါကို VKH လို႔ေခၚပါတယ္။ ေရာဂါရဲ႕ လကၡဏာရပ္ေတြဟာ အမဲေရာင္ျခယ္ဆဲလ္ထုတ္တဲ့ melanocyte ေတြေရာင္ရမ္းတဲ့အခါေတြ႕ရတယ္။ ဒီလိုေရာဂါသည္ေတြမွာလည္း poliosis ေခၚတဲ့ ဆံပင္အကြက္လိုက္ျဖဴျခင္းမ်ဳိး ေတြ႕ရတတ္တယ္။VKH ဟာ အသားညိဳတဲ့ အာရွတိုက္သားေတြမွာ အေတြ႕ရမ်ားတယ္။ 

(၄) ခ႐ုသင္းေရာဂါ

ဆံပင္အကြက္လိုက္ျဖစ္ျခင္းက အေရျပားအျဖဴကြက္စြဲျခင္း ခ႐ုသင္းနဲ႔ဆက္စပ္တာမ်ဳိး ရွိတယ္။ သိုင္းရြိဳက္ေရာဂါ၊ ခုခံအားခ်င္းျပန္တိုက္တဲ့အခါမ်ဳိးမွာ ခ႐ုသင္းျဖစ္တာ ရွိတတ္တယ္။ ဒါ့ေၾကာင့္ ဆံပင္ျဖဴတဲ့အခါ ခ႐ုသင္းေၾကာင့္လား၊ သိုင္းရြိဳက္ေဟာ္မုန္းမမွန္လု႔ိလား၊ ခုခံအားတိုက္ခိုက္တဲ့ေရာဂါတခုခုရွိလု႔ိလား ဆိုတာ အေျဖရွာဖို႔လိုပါတယ္။

(၅) ေဆးဝါး

ဆံပင္အကြက္လိုက္ျဖဴျခင္းဟာ ေဆးဝါးေတြေၾကာင့္လဲျဖစ္တတ္တယ္။ ဥပမာ chloramphenicol ပိုးသတ္ေဆး ေသာက္ျခင္း၊ cetuximab လို ကင္ဆာေဆးေတြေၾကာင့္လဲျဖစ္တတ္ပါတယ္။ 

(၆) စိတ္ဖိစီးမႈ

စိတ္ဖိစီးမႈအလြန္အကၽြံခံစားရသူေတြမွာလည္း ျဖစ္တတ္တယ္။ ဥပမာ ေငြေရးေၾကးေရးအရႈပ္အရွင္း၊ အခ်စိေရးျပႆနာေတြေၾကာင့္ ကိုယ့္ကိုယ္ကို သတ္ေသခ်င္ေလာက္ေအာင္ ျဖစ္တဲ့သူေတြမွာ ႐ုတ္တရက္ေပၚလာတတ္တယ္။စိတ္ဖိစီးမႈက အခ်ိန္ၾကာတဲ့အခါ poliosis ကိုျဖစ္ေစတယ္။

(၇) ေမြးရာပါ မ်ဳိးဗီဇေျပာင္းလဲျခင္း

ေမြးရာပါနဖူးထိပ္မွာ အျဖဴကြက္ျဖစ္တဲ့ေရာဂါ(piebaldism)၊  ေမြးရာပါအၾကားအာရံုခ်ိဳ႕တဲ့တာနဲ႔ ဆံပင္၊အေရျပားအျဖဴကြက္ျဖစ္တဲ့ေရာဂါ (Waardenburg's syndrome)၊ Marfan's syndrome, tuberous sclerosis ေရာဂါ, ေမြးရာပါအမွတ္ပါျခင္း(giant congenital nevus)၊ Alezzandrini syndrome စတဲ့ေရာဂါေတြေၾကာင့္လည္း ဆံပင္အျဖဴကြက္ျဖစ္တတ္ပါတယ္။

ဘယ္လိုကုမလဲ

poliosis ျဖစ္ႏိုင္ေခ်ေတြ အမ်ားႀကီးရွိလု႔ိ ေနာက္ခံအေၾကာင္းရင္းကို စနစ္တက် ရွာၿပီးမွ ကုသရပါတယ္။ လိုအပ္ရင္ ဆီးစစ္၊ေသြးစစ္တာေတြ လုပ္ရတတ္ပါတယ္။ ဘာ့ေၾကာင့္ျဖစ္လဲဆိုတာ အရင္ဆံုးသိမွ ဘယ္လိုကုမလဲ ဆက္လက္စဥ္းစားႏိုင္မွာပါ။

ခ႐ုသင္းေၾကာင့္ျဖစ္တဲ့ poliosis ေတြမွာ အေရျပားဆဲလ္အစားထိုးျခင္း(skin grafting)နဲ႔ အလင္းျပျခင္း(UV-B lamp)ကို တြဲလုပ္ႏိုင္ပါတယ္။ သိုင္းရြဳိက္ေၾကာင့္ျဖစ္ရင္ သိုင္းရြိဳက္ကိုကု၊ ခ႐ုသင္းေၾကာင့္ျဖစ္ရင္ ခ႐ုသင္းကို ကုရပါတယ္။ ေဆးဝါးေၾကာင့္ျဖစ္ရင္ ေသာက္ေနတဲ့ေဆးဝါး (ဥပမာ chloramphenicol)ကို ျဖတ္လိုက္ရင္ poliosis လကၡဏာေတြသက္သာႏိုင္ပါတယ္။ စိတ္ဖိစီးမႈေလွ်ာ့က်တဲ့အခါ ျပန္ေကာင္းႏိုင္ပါတယ္။ အခ်ိန္တခုထိ ၾကာႏိုင္ပါတယ္။ မ်ဳိးဗီဇေျပာင္းလဲတာနဲ႔ ကင္ဆာေၾကာင့္ ဆိုရင္ေတာ့ ကုရခက္ပါတယ္။ ဗီတာမင္ ဘီတြဲခ်ိဳ႕တဲ့လို႔ျဖစ္ရင္vitamin B12 ေသာက္ေဆး သို႔ ထိုးေဆး ေပးၿပီး ရက္အနည္းငယ္ၾကာတဲ့အခါ သက္သာႏိုင္ပါတယ္။ လိမ္းေဆးထဲမွာ Ammi majus (bishop's weed) လိမ္းနည္းကိုလည္း သံုးတတ္ၾကပါတယ္။ ဒီလိမ္းေဆးက တကယ္ေတာ့ ႂကြက္ႏို႔္မွာသံုးတဲ့ လိမ္းေဆးရည္ျဖစ္တယ္။ နည္းေတြမ်ားေပမယ့္ ဘယ္နည္းနဲ႔ထိေရာက္လည္းဆိုတာ မတူၾကသလို လူနာရဲ႕ကံေပၚမူတည္ၿပီး ေပ်ာက္ကင္းႏိုင္ေခ် ကြာျခားပါတယ္။

သံုးသပ္ခ်က္

poliosis ျဖစ္ရင္ ကုဖို႔ခက္ပါတယ္။ ဘာ့ေၾကာင့္လဲဆိုေတာ့ ျဖစ္ႏိုင္တဲ့ ေနာက္ခံေရာဂါေတြ အမ်ားအျပား ရွိလု႔ိျဖစ္ပါတယ္။ ေနာက္ခံေရာဂါသိရင္ေတာင္ ကုလို႔ရတဲ့ ေရာဂါျဖစ္ဦးမွ ေပ်ာက္ကင္းႏိုင္မွာပါ။ poliosis ျဖစ္တိုင္း စိုးရိမ္ဖို႔ မလိုေပမယ့္ ျဖစ္လာရင္ စနစ္တက် အေျဖရွာမွသာ စိတ္ခ်ရမွာျဖစ္ပါတယ္။ဒါ့ေၾကာင့္ မိမိဦးေခါင္းမွာ ဆံပင္ေတြ အဆုပ္လိုက္၊ အကြက္လိုက္ ျဖဴလာရင္ နားလည္တတ္ကၽြမ္းတဲ့ ဆရာဝန္နဲ႔ စနစ္တက် အေျဖရွာသင့္ပါေၾကာင္း တိုက္တြန္းလိုက္ပါရေစ။

ေဒါက္တာေအးမင္းထူး

၉.၆.၁၉