က်န္းမာေရးအတြက္ အိပ္စက္ျခင္း

ကၽြန္ေတာ္တို႕ဟာ ေန႕စဥ္ ေန႕တိုင္း အိပ္စက္ေနၾကတယ္။ အထူးသျဖင့္ ညဖက္မွာ လူတိုင္း အိပ္စက္အနားယူၾကတယ္။ ကၽြန္ေတာ္တို႕ ဘာေၾကာင့္ အိပ္စက္အနားယူရပါသလဲ။ တကယ္ေတာ့ လက္ရွိခ်ိန္ထိ အိပ္စက္ျခင္းအေၾကာင္းကို ေသေသခ်ာခ်ာမသိရွိရဘူး။သိထားသမွ်က ဦးေနွာက္လုပ္ေဆာင္နိုင္စြမ္း ေကာင္းမြန္ေစဖို႕သာ ထင္မွတ္ရတယ္။ ေလ့လာမႈေတြအရ ေန႕စဥ္ ၈နာရီေလာက္ အိပ္စက္ျခင္းေၾကာင့္ အပုိထြက္လာတဲ့စြမ္းအင္ပမာဏဟာ 50kcalေလာက္သာ ရွိတယ္ဆိုတာ ေတြ႕ရတယ္။ ဒါ့ေၾကာင့္ အားအင္သစ္ေတြျဖစ္ထြန္းဖို႕ဆိုတဲ့ အယူအဆဟာလည္း အျပည့္အဝမမွန္ကန္တာ ေတြ႕ရတယ္။ အိပ္စက္ျခင္းကို လူတခ်ိဳ႕က အပိုအလုပ္ေတြအျဖစ္ ထင္မွတ္ၾကတယ္။မာဂရက္သက္ခ်ာ၊နိုင္တင္ေဂးနဲ႕ နပိုလီယမ္စသူေတြက အိပ္စက္ျခင္းကို အခ်ိန္ျဖဳန္းတီးတယ္လို႕ ယူဆခဲ့ၾကတယ္။ လက္ေတြ႕က်က်ေျပာရရင္ အိပ္စက္ျခင္းဟာ လူသားေတြကို ေကာင္းက်ိဳးျပဳတယ္။စိတ္ကို ၾကည္လင္လန္းဆန္းေစတယ္။ အားအင္သစ္ေတြ ျဖစ္ထြန္းေစတယ္။ ဦးေနွာက္လုပ္ေဆာင္နိုင္စြမ္းေကာင္းဖို႕ လံုေလာက္ေအာင္ အိပ္စက္အနားယူဖို႕ လိုအပ္တယ္။ သိပၸံနည္းက်ေလ့လာမႈေတြအရ လူတေယာက္ဟာ ၆-၈နာရီထိ အိပ္စက္ဖို႕လိုအပ္တယ္လို႕ ေတြ႕ရွိရတယ္။ လူ႕ဘဝရဲ႕ ေလးပံု(သို႕)သံုးပံု တစ္ပံုကို အိပ္စက္ျခင္းနဲ႕ ျဖတ္သန္းေနၾကရတယ္။ 

လူေတြဘာ့ေၾကာင့္ အိပ္ရသလဲ

အိပ္စက္ျခင္းကို အဓိက ျဖစ္ေစတာ ဦးေနွာက္ေစစားမႈေၾကာင့္ပါ။ ပိုတိက်ေအာင္ေျပာရရင္ melatoninေခၚတဲ့ ေဟာ္မုန္းတမ်ိဳးေၾကာင့္ ျဖစ္ပါတယ္။လူ၊တိရိစာၦန္နဲ႕ အပင္ေတြမွာလည္း ဒီလိုေဟာ္မုန္းမ်ိဳးကို ေတြ႕ရွိရတယ္။ melatonin ေဟာ္မုန္းကို ဦးေနွာက္ေအာက္ေျခမွာရွိတဲ့ pineal glandကေန ထုတ္ေပးေနတယ္။ ဒါတင္လားဆိုေတာ့ မဟုတ္ေသးဘူး။ အေရျပားဆဲလ္၊ရိုးတြင္းျခင္ဆီနဲ႕ lymphocyteေတြမွာလည္း melatonin ဓာတ္ေတြ ရွိေသးတယ္။ ဆဲလ္ထဲမွာရွိတဲ့ ပမာဏဟာ ေသြးေၾကာရွိတဲ့့ ပမာဏထက္ ပိုမ်ားတာ ေတြ႕ရတယ္။ အိပ္စက္မႈကို ျဖစ္ေစတဲ့ circadian cycleထဲမွာ melatoninရဲ႕ အခန္းက႑က အေရးၾကီးတယ္။ ညအခ်ိန္ အိပ္စက္ျခင္းကို ျဖစ္ေစတာလည္း ဒီေဟာ္မုန္းေၾကာင့္ပါပဲ။ အိပ္စက္ျခင္းအေၾကာင္းကို ဆက္ေျပာရရင္ သာမန္အားျဖင့္ လူေတြဟာ ညအခ်ိန္မွာသာ အိပ္တတ္ၾကတယ္။ ဘာ့ေၾကာင့္လဲဆိုေတာ့ ညအခ်ိန္မွာ အိပ္စက္ျခင္းကို တားဆီးေပးတဲ့ blue light(460-480nm)ေတြ ေလွ်ာ့နည္းသြားလို႕ပဲ။ ဒါ့ေၾကာင့္ လူေတြဟာ blue lightအလင္းေရာင္ရွိတဲ့ ေန႕ခင္းဖက္မွာ မအိပ္ပဲ အလင္းေရာင္မရွိတဲ့ညအခ်ိန္ေတြမွာ အိပ္စက္ၾကတာျဖစ္တယ္။ ညေန ေနေစာင္းျပီဆိုတာနဲ႕ melatonin ေဟာ္မုန္းေတြက စတင္ထြက္ရွိလာတယ္။ စာလိုေျပာရရင္ Dim-light melatonin onsetလို႕ ေခၚပါတယ္။ wavelength 530nmေက်ာ္တာနဲ႕ ေဟာ္မုန္းစတင္ထြက္ရွိလာတယ္။ တခ်ိဳ႕အလင္းေရာင္ ရွိရင္ မအိပ္တတ္ဘူးဆိုတာ ဒီသေဘာပါဘဲ။ အိပ္ဖို႕ မ်က္စိကိုတခုခုအုပ္ေပးတဲ့အခါ blue lightေတြ မဝင္ေရာက္နိုင္ေတာ့ဘဲ melatoninထြက္လာျပီး အိပ္စက္ျခင္းကို ပိုမိုလြယ္ကူေစတာ ေတြ႕ရတယ္။ ေန႕၊ည အခ်ိန္နရီစည္းခ်က္ကို ျမင္လႊာမွာရွိတဲ့ photosensitive ganglion က အာရံုခံေပးျပီး ဦးေနွာက္မွာ ရွိတဲ့ suprachiasmatic nucleiကို ပို႕ေဆာင္ေပးတယ္။ အဲဒီကတဆင့္ လိုအပ္တဲ့ေဟာ္မုန္းေတြ ေပၚထြက္လာေအာင္ လႉံ႕ေဆာ္ေပးပါတယ္။ ဒီျဖစ္စဥ္ကို circadian cycleလို႕ နာမည္ေပးထားတယ္။ ဒါ့ေၾကာင့္ မိုးရြာတဲ့ရက္ေတြ၊ နွင္းထူတဲ့ရက္ေတြမွာ ရာသီေအးေအး၊ခပ္ေကြးေကြး အိပ္ခ်င္တာ အလင္းေရာင္အားနည္းတဲ့အခါ ထြက္လာတဲ့ melatoninရဲ႕အာနိသင္ေၾကာင့္ ျဖစ္ပါတယ္။

မအိပ္မေန အသက္ရွည္လား

မအိပ္စက္ပဲ အခ်ိန္ၾကာဆံုးေနနိုင္သူအျဖစ္ နာမည္ၾကီးသူက Randy Gardner ျဖစ္ပါတယ္။ ၁၉၆၅ခုနွစ္ အသက္ ၁၇နွစ္အရြယ္ေက်ာင္းသားဘဝမွာ (၁၁)ရက္လံုးလံုးမအိပ္စက္ဘဲေနျပခဲ့တယ္။ ၄ရက္ေျမာက္ေန႕မွာ ထင္ေရာင္ထင္မွား စျဖစ္လာတယ္။ ၅ရက္ေျမာက္ေန႕မွာ သူ႕ကိုယ္သူ နာမည္ေက်ာ္ေဘာလံုးသမားလို႕ ထင္ျမင္လာတယ္။ အံ့ၾသစရာတခုက (၁၁)ရက္လံုးလံုး မအိပ္ဘဲေနနိုင္ခဲ့တာ ျဖစ္ပါတယ္။ စံခ်ိန္ခ်ိဳးျပီးေနာက္ပိုင္းမွာ ၁၄နာရီေက်ာ္ၾကာ အိပ္စက္အနားယူခဲ့ရတယ္။ ေနာက္ပိုင္းမွာ ၁၈ရက္ေက်ာ္ၾကာ မအိပ္စက္ဘဲ ေနနိုင္တဲ့စံခ်ိန္ရွင္ေတြ ထပ္မံေပၚေပါက္လာခဲ့တယ္။ သို႕ေသာ္ ၁၉၈၉ခုနွစ္ ေနာက္ပိုင္းကစျပီး က်န္းမာေရးအတြက္ ေကာင္းက်ိဳးမေပးတဲ့စံခ်ိန္ေတြကို အားေပးရာေရာက္မွာ စိုးတဲ့အတြက္ ဖယ္ရွားပစ္ခဲ့တယ္။ ဘာ့ေၾကာင့္လဲဆိုေတာ့ အိပ္ေရးဝဝလင္လင္ မအိပ္ရသူေတြဟာ စိတ္က်ေရာဂါ၊အဝလြန္ေရာဂါေတြအျပင္ ေရာဂါထူေျပာျပီး အသက္တိုေစနိုင္တာ ေတြ႕ရလို႕ပဲျဖစ္ပါတယ္။

အိပ္စက္ျခင္းက ေပးတဲ့ အက်ိဳးေက်းဇူးမ်ား

အိပ္စက္ျခင္းဟာ ကိုယ္က်န္းမာေရး၊ စိတ္က်န္းမာေရး နွစ္မ်ိဳးလံုးကို အေထာက္အကူျပဳတာ ေတြ႕ရတယ္။ မွတ္ဥာဏ္စြမ္းအား ျမွင့္မားေစတယ္။ အာရံုစူးစိုက္မႈ အားေကာင္းေစတယ္။ လူ႕စိတ္ကို ပိုမိုလန္းဆန္းေစတယ္။ မိမိကိုယ္ကုိ ယံုၾကည္ခ်က္ ျမင့္မားေစတယ္။ အားသစ္အင္သစ္နဲ႕ ေန႕စဥ္အလုပ္ေတြ ေဆာင္ရြက္နိုင္တယ္။ အသားအေရၾကည္လင္ျပီး  အေရးအေၾကာင္း ကင္းစင္ေစတယ္။ အိုမင္းရင့္ေရာ္မႈကို တားဆီးတယ္။ ခုခံအား တက္ေစတယ္။ခႏၶာကိုယ္ရဲ႕ လုပ္ငန္းေဆာင္တာေတြကို ပံုမွန္လုပ္ကိုင္နိုင္တယ္။ သက္လံုပိုင္း ပိုေကာင္းလာတယ္။ အဝလြန္ေရာဂါျဖစ္ျခင္းမွ ကာကြယ္ေပးတယ္။ စိတ္က်ျခင္း၊စိတ္ကစဥ့္ကလ်ားျဖစ္ျခင္းမွ ကာကြယ္နိုင္တယ္။ နွလံုး၊ေသြးတိုးနဲ႕ ေလျဖတ္နိုင္ေခ် က်ဆင္းေစတယ္။အိပ္စက္ျခင္းကို ျဖစ္ေပၚေစတဲ့ melatoninဓာတ္က ကင္ဆာက်ိတ္အခ်ိဳ႕ကို ကာကြယ္ေပးတယ္လို႕ ယံုၾကည္ၾကတယ္။ အိပ္ေရးဝဝ အိပ္ရသူေတြဟာ ေကာင္းေကာင္း မအိပ္ရသူေတြထက္ အသက္ပိုရွည္တာ ေတြ႕ရတယ္။

သဘာဝရဲ႕ လက္ေဆာင္မြန္

လူေတာ္ေတာ္မ်ားမ်ားဟာ ေကာင္းေကာင္းအိပ္စက္ခ်င္ၾကတယ္။ သို႕ေသာ္ အမ်ားစုဟာ အသက္ၾကီးလာတာနဲ႕အမွ် အိပ္မေပ်ာ္ၾကဘူး။ အိပ္စက္ျခင္းတန္ဖိုးကို အသက္ၾကီးမွ တျဖည္းျဖည္း ပိုသိလာၾကတယ္။ အိပ္စက္ျခင္းဆိုတာ က်န္းမာေရးအတြက္ သဘာဝကေပးတဲ့ လက္ေဆာင္တခုပါ။ဒီလက္ေဆာင္ကို အမိအရယူနိုင္ဖို႕ လိုအပ္ပါတယ္။ အိပ္စက္ျခင္းတန္ဖိုး နားလည္ျပီး လက္ေတြ႕အသံုးခ်တတ္ဖို႕လည္း အေရးၾကီးတယ္။ သင္ေကာေန႕စဥ္ ဘယ္နွနာရီ အိပ္စက္အနားယူပါသလဲ။ အိပ္စက္ခ်ိန္အနည္းဆံုး ၆နာရီျပည့္ဖုိ႕လိုအပ္တာ မေမ့ေလွ်ာ့ပါနဲ႕။ သဘာဝရဲ႕ လက္ေဆာင္မြန္ကို အမိအရအသံုးခ်နိုင္ဖို႕ ၾကိဳးစားပါ။ လူတိုင္း အိပ္ေရးဝဝအိပ္စက္ျပီး က်န္းမာေပ်ာ္ရြင္ေသာဘဝကို ပိုင္ဆိုင္နိုင္ၾကပါေစ။

ေဒါက္တာ ေအးမင္းထူး

ရတနာပံု သတင္းစာ(၁၆.၁၂.၁၃)