ထိခိုက္ဒဏ္ရာရတဲ့အခါ

လူတိုင္း အနည္းနဲ႕အမ်ားဆိုသလို ထိခိုက္ဒဏ္ရာ ရဖူးၾကပါတယ္။ ဒဏ္ရာေတြထဲမွာ ပြန္းပဲ့ဒဏ္ရာ၊ျပတ္ရွဒဏ္ရာ၊မီးေလာင္ဒဏ္ရာစသည္ျဖင့္ အမ်ိဳးမ်ိဳး ရွိတယ္။ ျဖစ္တဲ့ေနရာ၊ဒဏ္ရာအၾကီး၊အေသးေပၚလိုက္ျပီး ေပ်ာက္ကင္းခ်ိန္ေတြ မတူညီၾကဘူး။ ေယဘုယ်အားျဖင့္ သာမန္ဒဏ္ရာအနာတခုဟာ ေပ်ာက္ကင္းဖို႕ ၂-၃ပတ္ထိ ၾကာတတ္တယ္။ ဒဏ္ရာအမ်ားစုဟာ ကုသဖို႕မလိုပဲသူ႕ဘာသာေပ်က္ကင္းနိုင္တယ္။  အကယ္၍ ဒဏ္ရာက အနာျဖစ္လာရင္ ေသခ်ာဂရုစိုက္ျပီး ကုသေပးဖို႕လိုအပ္တယ္။ ျဖစ္တဲ့အနာကိုဂရုမစိုက္မိရင္ ေနာက္ဆက္တြဲပိုးဝင္တာ၊အနာရင္းျပီး ျပည္တည္နာ၊ေသြးဆိပ္တက္တာေတြ ဆက္ျဖစ္လာနိုင္ပါတယ္။ ဒီလိုမျဖစ္ေအာင္ အိမ္မွာ ဘာဆက္လုပ္မလဲ။ ဒီေဆာင္းပါးမွာ ဒဏ္ရာဆိုတာထက္ အနာတခု ျဖစ္လာရင္ ဘယ္လိုေနထိုင္ျပဳမူမလဲ ေဖာ္ျပေပးပါမယ္။ 

၁။ထိခိုက္ဒဏ္ရာရတဲ့အခါ အနာကို ေရေႏြးနဲ႕ သန္႕စင္ေအာင္ ၁၀မိနစ္ခန္႕ အရင္ေဆးေၾကာပါ။ drip lineခ်ိတ္တဲ့ ဆလိုင္းပုလင္း(ဆားရည္)နဲ႕လည္း ေဆးေၾကာနိုင္တယ္။ သန္႕စင္တဲ့ ဂြမ္းကို ေရြးခ်ယ္သံုးစြဲပါ။

၂။ေသြးထြက္တဲ့ေနရာကို ေသခ်ာဖိပါ။ ဒါမွမဟုတ္ ေရခဲအိတ္တင္ပါ။သိပၸံနည္းက်စမ္းသပ္ခ်က္ေတြအရ ေသြးထြက္အနာကို ဖိတဲ့အခါ 50mmHg ဖိအားေလာက္သာ သံုးရပါတယ္။ ေသြးလြတ္ေၾကာေရာဂါအခံရွိလ်င္ 25mmHg ဖိအားေလာက္သာ သံုေပးသင့္ပါတယ္။ 

၃။အမိႈက္သရိုက္မ်ား၊ ပ်က္ဆီးေနေသာ ဆဲလ္မ်ား ရွိပါက ျဖတ္ထုတ္၊ဖယ္ရွားပါ။ ေယဘုယ်အားျဖင့္ ပ်က္ဆီး၊ယိုယြင္းေသာ အနာမ်ားသည္ နာက်င္ျခင္းမရွိသလို ျဖတ္ေတာက္သည့္အခါ ေသြးမထြက္နိုင္ပါ။ အေရးၾကီးဆံုးအခ်က္မွာ အနာကိုေဆးမလိမ္းမွီ၊ပတ္တီးမစီးမီွ ေသခ်ာသန္႕စင္ေအာင္ ေဆးေၾကာဖို႕လိုအပ္ပါတယ္။

၄။အနာကို သန္႕စင္ေျခာက္ေသြ႕၍ ပိုးမႊားကင္းစင္တဲ့ အဝတ္တစ္ခုနဲ႕ အုပ္ထားေပးပါ။ အဝတ္စထဲမွာ ေအာက္စီဂ်င္ ဝင္ေရာက္လြယ္တဲ့ အသားမ်ိဳးဟာ အနာက်က္ျခင္းကို ပိုျမန္ေစနိုင္တယ္။ စုတ္ျပဲဒဏ္ရာ၊ပြန္းျခစ္ဒဏ္ရာေတြမွာ ဖေယာင္းသုတ္ ပိုးသတ္ထားတဲ့ အလႊာပါးတခု ၾကားမွာခံျပီးမွ ပတ္တီးစည္းေပးသင့္တယ္။

၅။သီအိုရီအရ သန္႕ရွင္းေျခာက္ေသြ႕ေနတဲ့အနာတခုမွာ ပိုးသတ္ေဆး၊ပိုးေသေဆးမ်ိဳး သံုးဖို႕မလိုအပ္ပါဘူး။ သို႕ေသာ္ ထိခိုက္ဒဏ္ရာ၊ပြန္းပဲ့ဒဏ္ရာရတဲ့အခါ ေသခ်ာေအာင္ antiseptic solution ပိုးေသေဆးရည္တမ်ိဳးမ်ိဳး သံုးေပးတတ္ၾကတယ္။ ေဆးဝါရည္၊ဘီတာဒိုင္းစသည္ျဖင့္ သံုးနိုင္တယ္။ antisepticဆိုတာ သက္ရွိမ်က္နွာျပင္မွာ ရွိတဲ့ ပိုးေတြကို သတ္ေပးတဲ့သေဘာပါ။ antibiotic ပဋိဇီဝပိုးသတ္ေဆးနဲ႕ မတူပါဘူး။ ပဋိဇီဝပိုးသတ္ေဆးဆိုတာ ဘက္တီးရီယားပိုးေတြကိုသာ ေသေစနိုင္တယ္။ ေလ့လာမႈအခ်ိဳ႕က မလိုအပ္ပဲ antisepticေတြ အလြန္အကၽြံ အသံုးျပဳျခင္းေၾကာင့္ အနာက်က္ျခင္းကို ေနွးေကြးေစတယ္ ဆိုပါတယ္။ ပိုးသတ္ေဆးရည္အာနိသင္ေၾကာင့္ ပိုးမႊားေတြသာမက ဆဲလ္သစ္ေတြကိုပါ အဆိပ္အေတာက္ျဖစ္ေစနိုင္တယ္။ဒါ့ျပင္ အစိုဓာတ္မ်ားျခင္းေၾကာင့္ အနာက်က္တဲ့ျဖစ္စဥ္ကို ပိုမိုၾကာရွည္ေစတယ္။

၆။ျပည္တည္အနာ၊မသန္႕ရွင္းတဲ့အနာမ်ိဳးမွာ ပဋိဇီဝပိုးသတ္ေဆးကို ေသာက္ေပးသင့္ပါတယ္။ ေဆးေသာက္တဲ့အခါ ေဆးပမာဏ လံုေလာက္ေအာင္ေသာက္ေပးသင့္သလို ေဆးပတ္လည္ေအာင္ ေသာက္ေပးရပါတယ္။ အသုံးမ်ားတဲ့ေဆးေတြက Ampiclox(သို႕)cephalexin(သို႕)cephadroxil စတာေတြ ျဖစ္ပါတယ္။ အာနိသင္ေကာင္းဖုိ႕ တေန႕သံုးၾကိမ္ အစာမစားမီေသာက္ပါ။ ေဆးေသာက္တဲ့အခါ အနည္းဆံုး ၃-၅ရက္ထိ ေသာက္ပါ။ အနာက နာက်င္ကိုက္ခဲေနရင္ paracetamol(သို႕)ibuprofen လို အကိုက္အခဲေပ်ာက္ေဆးမ်ိဳး ထည့္ေသာက္ေပးနိုင္ပါတယ္။ 

အနာက်က္ျမန္ေအာင္

၁။ဒဏ္ရာတခု ရတဲ့အခါ အနာက်က္ျမန္ဖို႕ အစားအေသာက္ကလည္း အေရးၾကီးတယ္။ ဆဲလ္သစ္ေတြ ျပန္လည္အစားထိုးဖို႕ ပရိုတင္းဓာတ္ကို ေန႕စဥ္ လံုေလာက္ေအာင္စားသံုးသင့္ပါတယ္။ လိုအပ္တဲ့ ပရိုတင္းပမာဏကို ခႏၶာကိုယ္အေလးခ်ိန္ 1g/kgနဲ႕ တြက္ခ်က္စားေသာက္ပါ။ ဥပမာ ၅၀ကီလိုဂရမ္ရွိတဲ့ လူတေယာက္ဟာ ပရိုတင္းဓာတ္ ၅၀ဂရမ္ ေန႕စဥ္လံုေလာက္ေအာင္ စားေပးရမွာ ျဖစ္ပါတယ္။ အလားတူ ကယ္လိုရီကိုလည္း 30calories/kgတြက္ခ်က္ျပီး လံုေလာက္ေအာင္ စားသံုးေပးရတယ္။ 

၂။အနာက်က္ျမန္ဖို႕ လိုအပ္တဲ့ဓာတ္တမ်ိဳးက ဗီတာမင္ေအ ျဖစ္တယ္။ ခုခံအားအတြက္သာမက ဆဲလ္မ်က္နွာျပင္ေတြ ျပဳျပင္၊ၾကီးထြားဖို႕ ဗီတာမင္ေအ လိုအပ္ပါတယ္။ အသားအရည္အတြက္လည္း ဗီတာမင္ေအ ၾကြယ္ဝတဲ့အစားစာေတြ ေန႕စဥ္စားေပးပါ။ ခါၾကက္ဥ၊ခရမ္းခ်ဥ္သီး၊အာလူး၊ဟင္းနုႏြယ္၊အမဲသား၊ငါး၊နို႕၊ၾကက္ဥ၊အသည္း၊ကိုက္လံ၊အစိမ္းရာင္၊အဝါေရာင္အသီးအရြက္ ေတြကေန အဓိက ရရွိပါတယ္။ 

၃။အေရျပားတည္ေဆာက္ဖို႕ ကိုလာဂ်င္ဓာတ္က အေရးပါတယ္။ ကိုလာဂ်င္ဓာတ္ျဖည့္တင္းဖို႕ ဗီတာမင္စီပါဝင္တဲ့ အစားအေသာက္ေတြ စားေပးသင့္တယ္။ ေရာင္ရမ္းျခင္းကိုသာမက အနာက်က္ျခင္းကိုပါ ျမန္ဆန္ေစတယ္။ ဆီးျဖဴ၊သံပုရာ၊ေရွာက္သီး၊ဂရိပ္ဖရု၊ဘယ္ရီသီး၊ပန္းေဂၚဖီ၊ဟင္းနုႏြယ္၊ေဂၚဖီထုပ္ေတြဟာ ဗီတာမင္စီၾကြယ္ဝတဲ့အစားအစာေတြ ျဖစ္ၾကတယ္။ ေသာက္ေဆးလည္း ေသာက္နိုင္တယ္။

၄။ဗီတာမင္အီးကလည္း အနာက်က္ျမန္ဖို႕ အေထာက္အကူျပဳေပးတယ္။ ဆဲလ္မ်က္နွာျပင္လႊာကို ကာကြယ္ေပးျပီး အမာရြတ္ျဖစ္ေပၚျခင္းကို ေလွ်ာ့နည္းေစတယ္။ အသားအရည္ကို စိုေျပလွပေစတယ္။ ေနၾကာ၊နွမ္း၊မုန္႕ညွင္း၊ငါးအဆီေတြကေန ဗီတာမင္အီးကိုအဓိက ရရွိတယ္။ 

၅။ဇင့္(သြပ္)ဓာတ္က အနာက်က္ျမန္ေစတဲ့ အာနိသင္ရွိတယ္။ ဆဲလ္ကြဲပြားျခင္းအတြက္ အေရးပါတဲ့ DNA polymerase အင္ဇိုင္းအပါအဝင္ ခႏၶာကိုယ္မွာရွိတဲ့ အင္ဇိုင္းအမ်ိဳးေပါင္း ၂၀၀ေက်ာ္အတြက္ လိုအပ္ပါတယ္။ ေသြးျဖဴဥကထြက္ေပၚလာတဲ့ စူပါေအာက္ဆိုဒ္ ဓာတ္ေပါင္းေတြကို ရွင္းလင္းဖယ္ရွားေပးတယ္။ ပဲ၊အေစ့အဆံ၊အခြံမာသီး၊ဂ်ံဳ၊ငါး၊နီတဲ့အသား၊အသည္း၊နို႕၊ၾကက္ဥ၊ပဲနို႕၊ဥျမစ္၊ပဲေတာင့္ရွည္စတဲ့ အစားအစာေတြက ရရွိတယ္။ 

သတိျပဳရမွာက အနာကို လက္နဲ႕ကိုင္တြယ္တာ၊ေရနဲ႕ မၾကာခဏေဆးတာမ်ိဳး ေရွာင္သင့္တယ္။ ေညွာ္နံ႔ခံတာမ်ိဳး တတ္နိုင္သမွ်ေရွာင္ပါ။ ေရေသာက္မနည္းေစနဲ႕။ ေကာ္ဖီ၊လက္ဖက္ရည္၊အခ်ိဳရည္ေတြက အက္ဆစ္ဓာတ္မ်ားျပီး အနာက်က္ျခင္းကို ေနွးေကြးေစတယ္။ ျဖစ္တဲ့ဒဏ္ရာကို သိပ္အနားမေပးဘဲ နည္းနည္းစီ လႈပ္ရွားေပးပါ။ ေသြးေလွ်ာက္အားမ်ားေလ အနာက်က္ျမန္ေလျဖစ္တယ္။ အထက္ပါအခ်က္ေတြဟာ အနာက်က္ခ်ိန္ကို ပံုမွန္ထက္ ပိုျမန္ေစနိုင္သလို ၁-၂ပတ္အတြင္း သက္သာေပ်ာက္ကင္းေစမွာ ျဖစ္ပါတယ္။ စာဖတ္သူအားလံုး ထိခိုက္ဒဏ္ရာနဲ႕ အနာေရာဂါ ျဖစ္ပြားျခင္းမွ ကင္းေဝးႁကပါေစ။

ေဒါက္တာ ေအးမင္းထူး

ရတနာပုံုသတင္းစာ(၄.၈.၁၄)