ဆရာဝန္ဘဝထဲက မွတ္စုအပိုင္းအစမ်ား(၃)

                                              

         လူအမ်ိဳးမ်ိဳး စိတ္အေထြေထြဆိုတာ အမွန္ပဲ။ တေယာက္နဲ႕ တေယာက္ စိတ္ေနသေဘာထားေတြ အမူအက်င္႔ေတြ မတူၾကဘူး။ ဒီအထဲကမွ လူမ်ိဳးေပါင္းစံုနဲ႕ ဆက္ဆံရတဲ႕ ဆရာဝန္ေတြရဲ႕ အေတြ႕အၾကံဳကလည္း စံုလွတယ္လို႕ ဆိုရမွာပဲ။ ဆရာဝန္နဲ႕ ေတြ႕ရင္ စကားေျပာခ်င္တဲ႕လူနာေတြရွိသလို တုံဏွိဘာေဝမထံုတက္ေထး ဘာမွမေျပာတဲ႕ လူနာေတြလည္း ရွိၾကတာပဲ။ ေမးရင္ေတာင္ ေမးသေလာက္ပဲ ေျဖတယ္။ တခါတေလ ေဘးကလူနာေစာင္႔က ဝင္ေျဖေပးရတယ္။ ေဘးလူနာေစာင္႔ ဝင္ေျဖရင္ မၾကိဳက္ၾကတဲ႕ ဆရာဝန္ေတြလည္း ရွိၾကတယ္။ လူနာမွ

ကုိယ္စီ ကိုယ္စီ တာဝန္ယူသင္႔တယ္

    မေန႔က လူနာလာလို႔ ၾကည္႔လိုက္တိုင္း သိပ္စိတ္မခ်မ္းသာရဘူး။ လူနာေၾကာင္႔မို႔ မဟုတ္ပါဘူး။ လာလိုက္တဲ႔ လူနာတိုင္းက စိတ္မခ်မ္းသာ စရာျဖစ္ေနလို႔ပါ။ တေယာက္လာလို႔ ေမးလိုက္ေတာ႔ ဆိုင္ကယ္ခ်င္းတိုက္တာ။ ဒါေပမယ္႔  ဘာမွဆိုးဆိုးရြားရြားေတာ႔ မျဖစ္ဘူး။ ပြန္းပဲ႔ရံုပဲ။ ေနာက္တေယာက္ လာလို႔ ေမးလိုက္ေတာ႔လည္း ဒီလိုပဲ။ ယာဥ္တိုက္မႈလို႔ ေခၚရမယ္။ ဒါေပမယ္႔ ထူးဆန္းတာ တခုက ဆိုင္ကယ္စီးေနတုန္း ကားသစ္တစ္စီးက ဝင္တိုက္သြားတာတဲ႔။ အဲဒါနဲ႕ ကားနံပတ္မွတ္မိလား ဘယ္လိုကားမ်ိဳးလည္း ေမးၾကည္႔ေတာ႔ ကားကအသစ္ခ်ပ္ခ်ြတ္။ ဒါေပမယ္႔ ကားနံပါတ္ေတာ႔ တပ္မထားလို႔ မသိလိုက္ဘူးတဲ႔။ ကားကလည္း တိုက္မိျပီဆိုတာနဲ႔ ထြက္ေျပးသြားတယ္လို႔ ဆိုတယ္။ အဲဒီေတာ႔ အစအန ရွာမရေအာင္ ေပ်ာက္ျပီေပါ႕။ အဲဒီအခ်ိန္မွာ က်ြန္ေတာ္စဥ္းစားမိတာက

သိမွတ္ဖြယ္ရာ ဝဲေရာဂါ

                               

     
     ဝဲေရာဂါဆိုတာ လူတိုင္းၾကားဖူးၾကမယ္ ထင္ပါတယ္။ ကိုယ္တိုင္မျဖစ္ဘူးရင္ေတာင္မွ သူမ်ားေတြ ဝဲေပါက္တာကို ျမင္ဘူးၾကားဘူးၾကမွာပါ။

ဒါေပမယ္႔ဝဲဟာဘာေၾကာင္႔ျဖစ္လဲ ဆိုရင္ေတာ႔ ေတာ္ေတာ္မ်ားမ်ား ေခါင္းကုတ္ၾကမယ္ ထင္ပါတယ္။

 တခ်ိဳ႕က ေပြးနဲ႔ ဝဲကို အတူတူပဲလို႔ထင္ျမင္ၾကတယ္။ လြန္ခဲ႔တဲ႔ တႏွစ္ေက်ာ္ေလာက္က ေက်ာင္းျပီးစ ဆရာဝန္ငယ္တစ္ေယာက္က ေပြးနဲ႔ဝဲကို အတူတူထင္ျပီးေမးခဲ႔ဖူးတယ္။ တခ်ိဳ႕ျမန္မာေဆးေတြမွာ ေပြး၊ဝဲ၊ညွင္း ၊ယားနာေပ်ာက္ေဆးဆိုျပီး ေၾကျငာၾကေတာ႔ ဒီလိုထင္ျမင္တာ အျပစ္မဆိုသာပါဘူး။ အမွန္ေတာ႔ ေပြးတို႔ ဝဲတို႔ဟာ ျဖစ္ေစတဲ႔အေၾကာင္းအရာေတြ မတူညီၾကသလို၊ ကုသပံုျခင္းလဲ မတူၾကပါဘူး။ သို႔ေသာ္

ယားယံတာျခင္း၊ အနီစက္ ေပါက္တာျခင္းေတာ႔ တူညီၾကပါတယ္။ ယားေတာ႔ကုတ္၊ကုတ္ေတာ႔ အနာျဖစ္ ယားလိုက္နာလိုက္နဲ႔ သံသရာလည္ေနတယ္။ ယားနာအမ်ိဳးအစားထဲမွာ ပါၾကတယ္။ ဒီအပတ္ေတာ႔

လူတိုင္းအတြက္ အေရးေပၚအသက္ကယ္နည္း

              
               ေဆးေလာကနဲ႔ပတ္သက္သူတိုင္း မတတ္မျဖစ္တတ္သင္႔၊သိသင္႔တဲ႔နည္းကေတာ႔
အေရးေပၚအသက္ကယ္နည္း ျဖစ္ပါတယ္။အမွန္ေတာ့ အေရးေပၚအသက္ကယ္နည္းဟာ
က်န္းမာေရးဝန္ထမ္းေတြသာမက လူတိုင္းသိသင္႔သိထိုက္တဲ႔ အေၾကာင္းအရာ
တမ်ိဳးဘဲျဖစ္ပါတယ္။ မိမိတို႔ပတ္ဝန္းက်င္မွာ လူတစ္ေယာက္ ရုတ္တရက္
သတိလစ္ၿပီး လဲက်သြားရင္ ဘာလုပ္ရမယ္ဆိုတာေလာက္ေတာ႔
အေျခခံသိထားသင္႔ပါတယ္။ေနာက္တခ်က္ကေတာ႔
စာဖတ္သူေတြအေပၚမွာတင္ေနတဲ႔အေၾကြးတစ္ခုကို ဆပ္ခ်င္လို႔လဲ
ပါပါတယ္။ေဆာင္းပါးတစ္ပုဒ္မွာ အေရးေပၚအသက္ကယ္နည္း(emergency
resuscitation)အေၾကာင္းကို အလ်င္းသင္႔သလို ေဖာ္ျပေပးမယ္လို႔
ေရးခဲ႔ဘူးပါတယ္။အေရးေပၚအသက္ကယ္နည္းဆိုတာ တကယ္ေတာ႔ cardiopulmonary
resuscitation(CPR) လုပ္တာကိုေခၚတာပါ။ဆရာဝန္ေတြက
စီပီအာရ္(CPR)လုပ္တယ္လို႔ ေခၚတာ ၾကားဘူးၾကမွာေပါ႔။cardio
ဆိုတာႏွလံုး၊pulmonary ဆိုတာ အဆုတ္၊resuscitation ဆိုတာ
ကယ္ဆယ္တာ၊ဒါေၾကာင္႔ ႏွလံုးႏွင္႔အဆုတ္ကို ကယ္ဆယ္ျခင္းလို႔
အဓိပၸယ္ရပါတယ္။ႏွလံုးႏွင္႔ အဆုတ္ယာယီရပ္တန္႔တာကို
ျပန္ခုန္ေအာင္လုပ္တာပါ။CPRလုပ္ဖို႔ ဘာပစၥည္းကိရိယာမွ

ခံတြင္းနံ႕ နံတိုင္း ေရာဂါရွိသလား

`            
          တစ္ရက္က မိတ္ေဆြတစ္ေယာက္က သူ႔အမ်ဳိးသမီး တစ္ခါတစ္ရံ
ပါးစပ္နံတတ္တဲ႔အေၾကာင္း စကားစပ္မိရင္း ေျပာျဖစ္ခဲ႔ၾကတယ္။အၿမဲတမ္းေတာ႔လဲ
မနံဘူး။တစ္ခါတစ္ရံမွသာ နံတတ္တယ္။ဘာျဖစ္ႏိုင္လဲ။
Normal(ပံုမွန္) ေကာ ဟုတ္ရဲ႕လားေပါ႔။ဘာေရာဂါေတြ ရွိႏိုင္လဲဆိုၿပီး
ေမးခဲ႔ဘူးတယ္။အမွန္အတိုင္းဝန္ခံံရရင္ ဒီအပိုင္းဟာ သြားဆရာဝန္ေတြနဲ႔
ပိုမိုဆက္စပ္ပါတယ္။သို႔ေသာ္တစ္ခါတစ္ရံမွာ ပါးစပ္နံတာဟာ ခႏၶာကိုယ္တြင္း
အဂါအစိတ္အပိုင္းေရာဂါေတြေၾကာင္႔ ျဖစ္တဲ႔အခါမ်ဳိးမွာ
အေထြေထြေရာဂါကုဆရာဝန္ေတြနဲ႔ သက္ဆိုင္ေနျပန္တယ္။ေဆးပညာမွာ
လကၡဏာရပ္တစ္ခုထဲကိုၾကည္႔ၿပီး သူပိုင္ငါပိုင္ ျငင္းခ်င္လို႔
မရဘူး။ေျပာလိုက္ရင္ေတာ႔ တစ္ခြန္းထဲပဲ။ပါးစပ္နံတယ္။သို႔ေသာ္
ျဖစ္ႏိုင္ေခ်ေတြ အမ်ားႀကီးရွိတယ္။ေဆးပညာသင္ၾကားခဲ႔စဥ္က ပါးစပ္နံေစတဲ႔
အေၾကာင္းရင္းမ်ားကို သင္ယူခဲ႔ဖူးတယ္။လက္ေတြ႔ေဆးကုတဲ႔ အခါမွာေတာ႔
ဘာေၾကာင္႔ျဖစ္သလဲဆိုတာေလာက္နဲ႔ေတာ႔ မၿပီးဘူး။ဒီလိုျဖစ္ရင္
ဘာလုပ္ၾကသလဲ။ဘာလုပ္ခိုင္းသလဲ ထပ္မံေလ႔လာရျပန္တယ္။ဆရာဝန္မ်ားဟာ
အလံုးစံုသိကၽြမ္းနားလည္သူမ်ားမဟုတ္ၾကပါဘူး။ဆရာဝန္ျဖစ္ၿပီဆိုတာနဲ႔
ငါဆရာပဲကြ ဆိုတာမ်ဳိးဟာ မသိနားမလည္ခင္က ေတြးေတာခဲ႔တဲ႔ ႏုနယ္တဲ႔

အျမင့္တက္ခ်င္သူမ်ား သတိထား

           

           ေလာကမွာ အေကာင္းအဆိုး၊အနိမ္႔အျမင္႔ ဒြန္တြဲေနတာ ထံုးစံပါ။လူဆိုတာလဲ
ခက္သားလား။အေကာင္းဆံုးဆိုတာေတြ၊ အျမင္႔ဆံုးဆိုတာေတြကိုမွ
ပိုင္ဆိုင္ခ်င္တာကိုး။ဒီလိုပိုင္ဆိုင္ရဖို႔၊အျမင္႔ေရာက္ဖို႔ကို အားထုတ္
ႀကိဳးပမ္းၾကရတယ္။အျမင္႔ေရာက္ျပန္ေတာ႔လည္း ေအာက္မက်ေအာင္
ထပ္မံႀကိဳးစားရျပန္တယ္။ျမင္႔သထက္ျမင္႔ေအာင္ ႀကိဳးစားၾကတယ္။သို႔ေသာ္
သိပ္အျမင္႔ေရာက္တိုင္း မေကာင္းတာမ်ိဳးလည္းရွိပါတယ္။အျမင္႔ေရာက္ေလ
ေရာဂါပိုဆိုးေလဆိုတာမ်ိဳး။အထူးသျဖင္႔ အျမင္႔ကိုျမန္ျမန္ေရာက္ခ်င္သူေတြ
ပိုမိုခံစားရတယ္။ဒီလိုေရာဂါလကၡဏာမ်ဳိးကို altitude sickness
လို႔ေခၚပါတယ္။ဒါဟာ ေရာဂါတစ္မ်ဳိးမဟုတ္ပဲ လကၡဏာတစ္ရပ္သာ
ျဖစ္ပါတယ္။အျမင္႔တက္သူ၊ေတာင္တက္သမား၊ေရခဲျပင္ စကိတ္စီးသမားေတြမွာ
အမ်ားဆံုးခံစားရတဲ႔ လကၡဏာတစ္မ်ဳိးဆိုရင္လည္း မမွားပါဘူး။acute mountain
sickness,altitude illness,hypobaropathy
အမ်ဳိးမ်ဳိးေခၚၾကပါတယ္။အျမင္႔ေရာက္တဲ႔အခါ ေလထုဖိအား အေျပာင္းအလဲေၾကာင္႔
ေခါင္းကိုက္တာ၊နားထဲက ေလထြက္တာ မ်ဳိးကို ၾကံဳဖူးၾကၿပီးျဖစ္မွာပါ။altitude
sickness ရဲ႕ လကၡဏာေတြဟာ အမ်ားအားျဖင္႔ အျမင္႔ေပ ၈၀၀၀

အေအးမိတုပ္ေကြးေပ်ာက္ေဆးေတြ ဘယ္လိုေရြးခ်ယ္ၾကမလဲ

                 
            ရာသီအကူးအေျပာင္းမွာ အျဖစ္အမ်ားဆံုးေရာဂါကိုျပပါဆိုရင္
အေအးမိတုပ္ေကြးေရာဂါကိုပဲ လက္ညိႈးထိုးမိမယ္ထင္တယ္။ ေဆးရုံေတြ၊ အထူးသျဖင္႔
ေဆးခန္းေတြမွာ ဒီလိုလူနာေတြ သိပ္ေပါတတ္တယ္။ ဒါေၾကာင္႔ တခ်ိဳ႕ဆရာဝန္ေတြက
ေရာဂါလကၡဏာေတြကို လူနာအရင္ေျပာၿပီး ကုတတ္ၾကတယ္။ေဗဒင္တတ္လို႔၊ အာရုံရလို႔
မဟုတ္။အျဖစ္တတ္ဆံုးမို႔လို႔ ေမးတတ္ၾကတယ္။သို႔ေသာ္ ဆရာဝန္ေတြ
သင္ၾကားတဲ႔အထဲမွာ ဒီလို ဦးတည္ခ်က္နဲ႔ေမးတဲ႔ ေမးခြန္း(leading
question)မ်ိဳးေမးဖို႔ သင္ၾကားေပးျခင္း မရွိဘူး။ေမးတဲ႔အခါ
ေခ်ာင္းဆိုးေသးသလား၊ႏွာေကာ စီးသလား။ ဒီလိုျဖစ္ႏိုင္ေခ်ကိုသာ
ေမးရမွာျဖစ္ပါတယ္။တခ်ိဳ႕ေနရာေတြမွာ သိပ္တတ္လြန္း၊ေရွ႕ေရာက္လြန္းရင္
မွားတတ္ပါတယ္။သာမန္ေမးတာေလာက္ပဲ အဆင္ေျပလိမ္႔မယ္။ေနာက္သတိထားရမွာ တခ်က္က
မ်က္စိနာတာ။မ်က္စိနာရင္လဲ အေအးမိတုပ္ေကြးေၾကာင္႔
ျဖစ္တတ္ပါတယ္။မိသားစုလိုက္ ျဖစ္တတ္တယ္။တစ္ေယာက္မွာ ျဖစ္ရင္
ေနာက္မိသားစုဝင္ေတြ မျဖစ္ေအာင္ အထူးသတိထားရတယ္။သတိေပးသင္႔တယ္။အေဆာင္ေန
ေက်ာင္းသားေက်ာင္းသူေတြ ပိုေတာင္သတိထားရတယ္။မိသားစုနဲ႔ ေဝးေနသူေတြအဖို႔

က်န္းမာေရးႏွင့္ အသိပညာ

                                 

                   ျမန္မာႏိုင္ငံမွာ ေဆးဝါးေတြကို ၾကည္႔လိုက္ရင္ တားျမစ္ေဆးမွတပါး

အျခားေဆးေတြကို အလြယ္တကူ ဝယ္ယူရရွိေနတာေတြ႔ရမွာ
ျဖစ္ပါတယ္။အျခားဖြံ႕ျဖိဳးၿပီးႏိုင္ငံေတြမွာေတာ႔ OTC(over the
counter)ေခၚတဲ႔ေဆးဆိုင္ေတြေပၚအလြယ္တကူ ေမးျမန္းဝယ္ယူႏိုင္တဲ႔
ေဆးမ်ိဳးေတြမွတပါး အျခားေဆးေတြကို ဆရာဝန္ရဲ႕ခြင္႔ျပဳခ်က္လက္မွတ္နဲ႔သာ
ဝယ္ယူရရွိႏိုင္ပါတယ္။သို႔ေသာ္ ဖြ႔ံၿဖိဳးၿပီးႏိုင္ငံေတြလိုမဟုတ္တိုင္း
မေကာင္းဘူးလို႔ေျပာလို႔မရျပန္ဘူး။ေဆးဆိုင္ေတြေပါမ်ားစြာ ေတြ႔ရိွရျခင္းဟာ
ေကာင္းတယ္ဆိုႏိုင္သလို မေကာင္းဘူးလို႔လဲ
ေျပာႏိုင္ပါတယ္။သာမန္ေနမေကာင္းတာ၊ေခါင္းကိုက္ေခါင္းခဲတာ
ဆိုရင္ေဆးဆိုင္ေတြမွာ အလြယ္တကူ ေမးျမန္းဝယ္ယူႏိုင္တာ၊အခ်ိန္ကုန္သက္သာတာ
အလုပ္ရႈပ္သက္သာတာ ေကာင္းတဲ႔အခ်က္ ျဖစ္ပါတယ္။မေကာင္တဲ႔အခ်က္ကေတာ႔

မီဒီယာနွင့္ အနာ

                                   
   
   ဒီရက္ပိုင္းအတြင္း အလုပ္ရႈပ္ေနတာန႔ဲ အပတ္စဥ္ေဆာင္းပါးေတြကိုေတာင္
မနည္းအခ်ိန္ေပးၿပီး ေရးေနရတယ္။အျခားလုပ္ငန္းတခ်ိဳ႕နဲ႔
အလုပ္ရႈပ္ေနတာပါ။အလုပ္ရႈပ္တယ္ဆိုတာလဲ ကိုယ္ကသိပ္ရႈပ္ခ်င္လို႔
ရႈပ္တာမဟုတ္ပါဘူး။သူ႔ဘာသာ လာရႈပ္ေနတာ။ဒီရက္ပိုင္းအတြင္းမွာ ဆရာဝန္န႔ဲ
မပတ္သက္တဲ႔ ဥပေဒသင္တန္းတစ္ခု တက္ျဖစ္လိုက္တယ္။သင္တန္းဆင္းၿပီဆိုေတာ႔
သင္တန္းသားေတြစုေပါင္းၿပီး အဖြ႔ဲေလးတစ္ဖြ႔ဲ
ေထာင္ၾကမယ္။စုေပါင္းရွယ္ယာဝင္ၾကပါဆိုေတာ႔ ရွယ္ယာဝင္လိုက္တယ္။ဒါန႔ဲ
မၿပီးေသးဘူး။အဖြ႔ဲအစည္းျဖစ္တ႔ဲအတြက္ နာမည္လိုလာတယ္။နာမည္ေရြးၾကမယ္ဆိုေတာ႔
မိမိတို႔ အဆင္ေျပမယ္ထင္တ႔ဲ နာမည္တစ္ခုကို တစ္ေယာက္စီက တင္ျပၾကၿပီး

လူနာႏွင့္ ေကာက္

           ဒီလထဲ ဥပုသ္ေန႔တုန္းက ေဆးခန္းအကူဝန္ထမ္းေတြက နားရက္ေတာင္းတာနဲ႔

ေပးလိုက္မိတယ္။ ဒါေပမယ္႔ follow up ျပန္ေခၚထားတယ္႔ လူနာေတြရွိတာနဲ႔
မနက္ပိုင္းေတာ႔ ထိုင္ရေသးတယ္။ ညေနပိုင္းေတာ႔ ပိတ္မယ္ဆိုတ႔ဲအေတြးနဲ႔
စဥ္းစားေနတုန္း ကားရပ္သံ ၾကားလိုက္တယ္။ လူနာေတာ႔ လာၿပီဆိုတ႔ဲ အေတြးနဲ႔
ခန္းဆီးအျပင္ဘက္ ၾကည့္လိုက္ေတာ႔ ရွမ္းတရုတ္ျဖစ္ဟန္တူတ႔ဲ အသက္ႀကီးႀကီး
အမ်ိဳးသားတစ္ေယာက္ ဆင္းလာတယ္။ လက္ထဲမွာ တုတ္ေကာက္ႀကီးတစ္ေခ်ာင္း
ကိုင္ၿပီး ေထာ႔နဲ႔ေထာ႔နဲ႔ ေလွ်ာက္လာတယ္။ အကူဝန္ထမ္းက
ေဆးခန္းထဲလိုက္ပို႔တဲ႔အထိ သူ႔မွာတုတ္ေကာက္အားျပဳၿပီး ေလွ်ာက္လာတာ။
ဘယ္နားမွာမ်ား ဒဏ္ရာရလဲ စဥ္းစားရတယ္။ ဒီလိုပံုစံလာတဲ႔
လူနာေတာ္ေတာ္မ်ားမ်ား မေတာ္တဆထိခိုက္မိၿပီးလာတတ္တယ္။
လူနာထိုင္တ႔ဲခံုေပၚေရာက္တယ္ဆိုရင္ဘဲ ဒူးေပၚလက္တင္ၿပီး “ဆရာ
ကၽြန္ေတာ္ေျခေထာက္ ေကာက္ေနလို႔။” ထင္တဲ႔အတိုင္းေတာ႔ ျဖစ္ၿပီေပါ႔
ေတြးလိုက္မိတယ္။ ဘယ္ကဘယ္လိုမ်ား ျဖစ္တာပါလိမ္႔။ “ဘယ္လိုျဖစ္တာလဲ။
ေသခ်ာေျပာျပပါဦး။”“ကၽြန္ေတာ္႔ေျခေထာက္က
ေကာက္ျဖစ္ေနတာ။အခုအရမ္းနာေနလို႔။”တခုခုေတာ႔မွားေနၿပီ။ “ဆရာကလည္း
ေကာက္ျဖစ္တာေတာင္မသိဘူးလား။”ဒီေတာ႔မွ အသိဥာဏ္ ရုတ္တရက ္ပြင္႔ၿပီး