ကလိုသို (သို႔မဟုတ္) မအိုေဆး

ဂရိဒဏၭာရီအရ Moirae ဆိုတာ ကံၾကမၼာကို ေျပာတာပါ။ ကံၾကမၼာကို အဆုံးအျဖတ္ေပးရတဲ့ နတ္သမီး (၃)ပါးရွိတယ္။ သူတို႔ကေတာ့ ဇုနတ္ဘုရား(Zeus) နဲ႔ နတ္ဘုရားမ သီးမစ္(themis)တို႔ရဲ႕ သမီးသံုးေယာက္ျဖစ္တဲ့ Clotho, Lachesis နဲ႔ Atropos တို႔ျဖစ္ပါတယ္။ Lachesis က လူ႔သက္တမ္းကို သတ္မွတ္ေပးရတယ္။ Atroposက ဘယ္အခ်ိန္မွာ ေသမယ္ဆိုတာ ဆံုးျဖတ္ေပးရတယ္။ Clothoက လူ႔သက္တမ္းကို ရွည္ေအာင္ ျပဳလုပ္ေပးရသူ ျဖစ္ပါတယ္။ အသက္ရွည္ဖို႔ ဒီနတ္သမီး သံုးပါးရဲ႕ ဆံုးျဖတ္ခ်က္က အေရးပါတယ္။ လူေတြစတင္ေမြးဖြားခ်ိန္ကေန ေသဆံုးခ်ိန္ထိ ျဖစ္တည္ ပ်က္ဆီးမႈအားလံုးကို သူတို႔ကပဲ ထိန္းခ်ဳပ္ေပးပါတယ္။ ဒီထဲမွာ အေရးပါဆံုးကေတာ့ အသက္ရွည္ေစတဲ့ clotho နတ္သမီး ျဖစ္ပါတယ္။

ဂရိ လူမ်ဳ္းေတြဟာ လူ႔သက္တမ္းကို အပ္ခ်ည္ၾကဳိးမွ်င္နဲ႔ တင္စားေလ့ရွိၾကပါတယ္။ လူတိုင္းမွာ ဇီဝအပ္ခ်ည္ၾကဳိးကိုယ္စီ ရွိၾကတယ္။ ကလိုသို နတ္သမီးက အဆိုပါ သက္ရွိအပ္ခ်ည္ၾကဳိးေတြကို ဗိုင္းငင္ရက္လုပ္ရသူျဖစ္တယ္။ အပ္ခ်ည္ၾကဳိးတခုဟာ ၾကဳိးရွည္ေလေလ လူ႔သက္တမ္း ရွည္ေလေလျဖစ္တယ္။ ဒါ့ေၾကာင့္ clotho ဆိုတဲ့အဓိပၸါယ္က အသက္ရွည္ျခင္းကို ကိုယ္စားျပဳပါတယ္။

ေဆးပညာနယ္ပယ္မွာလည္း ကလိုသို(klotho) ဆိုတာ ရွိပါတယ္။ clotho နတ္သမီးကေန အသံထြက္ ယူထားတာျဖစ္ပါတယ္။ Klotho ဆိုတာ သက္တမ္းရွည္ေအာင္ ျပဳလုပ္ေပးတဲ့ anti-aging protein တခုျဖစ္ပါတယ္။ ပံုမွန္အားျဖင့္ klotho ပ႐ိုတင္းကို ေက်ာက္ကပ္နဲ႔ ဦးေႏွာက္(choroid plexus) ကေန ထုတ္လုပ္ပါတယ္။ လူေတြမွာရွိတဲ့ ကလိုသိုမ်ဳိးဗီဇ( klotho gene) ကိုေတာ့ KL-VS လို႔ ေခၚပါတယ္။ KL-VS mutation (ကလိုသို မ်ဳိးဗီဇ ေျပာင္းလဲမႈ)က အေရးအေၾကာင္းနဲ႔ အရြယ္မတိုင္ခင္ အိုမင္းရင့္ေရာ္မႈကို ေစာလ်င္စြာ ျဖစ္ေပၚေစတယ္။ 

 ၁၉၉၇ ခုႏွစ္မွာ ကလိုသို(klotho gene) ပ်က္ဆီးျခင္းဟာ အိုမင္းရင့္ေရာ္မႈကိုျမန္ဆန္ေစတယ္လို႔ စတင္သိရွိခဲ့တယ္။ အသက္(၄၀)ေက်ာ္တာနဲ႔ ေသြးတြြင္း klotho ပ႐ိုတင္း ပမာဏက သိသိသာသာက်ဆင္းလာပါၿပီ။ ဇရာျဖစ္စဥ္မွာ ဒီအခ်က္က အေရးပါလာပါတယ္။ ႂကြက္ေတြမွာ klotho ဗီဇ ျမႇင့္တင္ၾကည့္တဲ့အခါ ပံုမွန္ထက္ သံုးပံုတစ္ပံုနီးပါး အသက္ပိုရွည္လာတာေတြ႕ရပါတယ္။ဆိုလိုခ်င္တာက သက္တမ္း ႏွစ္ ၆၀ ရွိတဲ့လူတေယာက္ဟာ ႏွစ္(၈၀)ေလာကိထိ ပိုမိုအသက္ရွည္လာတဲ့ သေဘာျဖစ္တယ္။ 

klotho gene ကိုေတြ႕ရွိခဲ့ၿပီး ေနာက္ပိုင္း ေလ့လာမႈေတြ ဆက္တိုက္လုပ္ခဲ့ၾကတယ္။ အထူးသျဖင့္ လူေတြဘာ့ေၾကာင့္ အ္ုမင္းရင့္ေရာ္သြားလဲဆိုတဲ့ အေျခခံ အေၾကာင္းရင္းကို သိခ်င္လို႔ပါ။ အိုမင္းရင့္ေရာ္မႈဟာ ဦးေႏွာက္နဲ႔ တိုက္႐ိုက္ သက္ဆိုင္ပါတယ္။ ဒါ့ေၾကာင့္ ကလိုသိုနဲ႔ ဦးေႏွာက္ဆဲလ္ေတြရဲ႕ ဆက္စပ္မႈ၊ ဦးေႏွာက္ပ်က္ဆီးမႈနဲ႔ ဇရာျဖစ္စဥ္ စတာေတြကို လက္လွမ္းမွီသေလာက္ ေလ့လာခဲ့ၾကတာပါ။  

ပထမဆံုးေတြ႕ရွိတာက ဦးေႏွာက္မွာ klotho ဓာတ္နည္းျခင္းဟာ မွတ္ဉာဏ္ခ်ိဳ႕ယြင္းမႈနဲ႔ သင္ယူႏိုင္စြမ္းအားနည္းေစတာလည္း ေတြ႕ရျပန္တယ္။ ဥိးေႏွာက္ဆဲလ္ ပ်က္ဆီးလာေလေလ အိုမင္းရင့္ေရာ္မႈက ပိုမိုျမန္ဆန္လာေလျဖစ္တယ္။

 ေနာက္ေတြ႕ရွိခ်က္တခုက ကလိုသို ပ႐ိုတင္းခ်ဳိ႕တဲ့မႈနဲ႔ နာတာရွည္ေရာဂါျဖစ္ပြားမႈဟာ ေသခ်ာေပါက္ ဆက္စပ္ေနတယ္ဆ္ုတဲ့အခ်က္ပါ။ အသက္ႀကီးလာတာနဲ႔ klotho ပမာဏ က်ဆင္းလာၿပီး ေသြးတိုးျဖစ္ပြားႏိုင္ေခ်ပိုလာပါတယ္။ ဒီအခ်က္နဲ႔ ပက္သတ္လ္ု႔ ဓာတ္ခြဲခန္းမွာ ေလ့လာစမ္းသပ္ၾကည့္တယ္။ ေသြးေပါင္တက္ေနတဲ့သူကို  klotho gene ထိုးေဆးေပးၾကည့္တဲ့အခါ ႏွစ္ပတ္အတြင္း ေသြးေပါင္စတင္က်ဆင္းလာတယ္။ ေလ့လာမႈျပဳဳလုပ္ခဲ့တဲ့ ၁၂ ပတ္အတြင္း ေသြးေပါင္ဟာ နဂိုအေနအထားထိ တျဖည္းျဖည္းက်ဆင္းတာကို ေတြ႕ရပါတယ္။ 

ကလိုသို မ်ဳ္းဗီဇေျပာင္းလဲမႈ(klotho gene mutation) က လူေတြမွာျဖစ္တဲ့ အိုမင္းရင့္ေရာ္မႈနဲ႔ ဆင္တူေနပါတယ္။ အထူးသျဖင့္ ကလိုသို ေလွ်ာ့က်လာၿပီးေနာက္ပိုင္း အေရျပားဆဲလ္ေတြ သိသိသာသာ ရံႈ႕တြလာတာကို ေလ့လာေတြ႕ရွိခဲ့ၾကတယ္။ ၂၀၀၂ ခုႏွစ္ ေလ့လာမႈအရ klotho မ်ဳ္းဗီဇမွာပါတဲ့ KL-VS alleleက ဒီအခ်က္ကို ဆံုးျဖတ္ေပးတယ္လို႔ ဆိုပါတယ္။ အယ္ဇိုင္းမားေရာဂါ၊ဆီးခ်ဳိေရာဂါနဲ႔ မ်က္လံုးအားနည္းလာတာေတြဟာ KL-VS allele ေျပာင္းလဲလာ ေၾကာင့္ ျဖစ္ႏိုင္ပါတယ္။

၂၀၀၄ ခုႏွစ္မွာေတာ့ လူ႔ ေသြးရည္ၾကည္ထဲမွာပါတဲ့ klotho protein ကို ဆက္လက္ေလ့လာခဲ့ပါတယ္။ ေမြးကင္းစကေန အသက္(၉၁)ႏွစ္အရြယ္အတြင္း အသက္အရြယ္အမ်ဳိးမ်ဳ္းရွ္တဲ့ လူေပါင္း (၁၁၂) ေယာက္ကို ELISA နည္းပညာနဲ႔ စမ္းသပ္ၾကည့္တဲ့အခါ  အသက္ႀကီးရင့္လာတာနဲ႔အတူ ေသြးတြင္း KL protein ပမာဏလည္း တျဖည္းျဖည္း ေလွ်ာ့က်လာတာ ေတြ႕ရပါတယ္။ ဒီေတြ႕ရွိခ်က္ဟာ အရြယ္မတိုင္ခင္ အိုမင္းရင့္ေရာ္မႈကို တားဆိးႏိုင္တဲ့ ဇီဝကုထံုးအတြက္ အေထာက္အကူျပဳခဲ့ပါတယ္။ 

၂၀၀၆ ခုႏွစ္မွာ ကလိုသိုဟာ calcium and vitamin D homeostasis ကို ျဖစ္ေစတယ္လို႔ ဆိုပါတယ္။ ဒီအခ်က္ဟာ အ႐ိုးပြေရာဂါကို ကာကြယ္ကုသရာမွာ အေရးပါလာဖြယ္ရွ္တယ္လို႔ ပညာရွင္တခ်ဳိ့က သံုးသပ္ၾကတယ္။၂၀၀၇ ခုႏွစ္မွာေတာ့ ကလိုသိုနဲ႔ insulin ေဟာ္မုန္းဆက္စပ္မႈက္ုထပ္မံ ေဖာ္ျပခဲ့ပါတယ္။ insulin ေဟာ္မုန္းက klotho ထုတ္လုပ္မႈကို ျမႇင့္တက္ေစတယ္လူ့္ဆိုပါတယ္။ ဆီးခ်ဴ္ေရာဂါနဲ႔ ဆက္စပ္ေနတဲ့ insulin ရဲ႕ အခန္းကဏၳကလည္း အေရးပါလာပါတယ္။ ဆီးခ်ဳ္သမားေတြမွာ အင္စူလင္ထုတ္လုပ္မႈ နည္းပါတယ္။ အလားတူ ကလိုသိုထူတ္လုပ္မႈလည္း ေလွ်ာ့က်သြားလို႔ အသက္တိုတာ ျဖစ္ႏိုင္ပါတယ္။

ေနာက္ဆံုးေတြ႕ရွိခ်က္က ကလိုသိုနဲ႔ ဗီတာမင္ ဒီ ဆက္စပ္မႈပါ။ ေနေရာင္နဲ႔ ထိေတြ႕မႈမ်ားျခင္းဟာ အရြယ္မတိုင္ခင္အိုမင္းရင့္ေရာ္မႈကို ျဖစ္ေစပါတယ္။ ဘာ့ေၾကာင့္လဲဆိုေတာ့ ေနေရာင္ကေန ဗီတာမင္ဒီဖြဲ႕စည္းမႈကို ျဖစိေပၚေစပါတယ္။ ဗီတာမင္ဒီ မ်ားျခင္းဟာ tissue apoptosis(တစ္ရႈးပ်က္ဆီးမႈ)ကို ျဖစ္ေပၚေစႏိုင္တယ္။ တစ္ရႈးပ်က္ဆီးမႈေၾကာင့္ အေရျပား႐ုန္းဆန္႔ႏိုင္စြမ္း က်ဆင္းလာၿပီး အေရျပား တြန္႔ေခါက္လာတယ္။ ေလွ်ာ့တြဲလာတယ္။ ကလိုသိုက ဗီတာမင္ ဒီ အလြန္အကၽြံဖြဲ႕စည္းမႈကို ထိန္းခ်ဳပ္ေပးပါတယ္။

ကလိုသိုနဲ႔ ဇရာ

klotho က္ု ဘာ့ေၾကာင့္ မအ္ုေဆးအေနနဲ႔ ရည္ၫႊန္းေနၾကသလဲ။  ဓာတ္တ္ုးပ်က္ဆီးႏိုင္တဲ့ ဆဲလ္တြင္း အဆိပ္အေတာက္ေတြကို အျမန္ဆံုး ဖယ္ရွားေပးႏိုင္လို႔ ျဖစ္ပါတယ္။ klotho ဓာတ္ျမင့္တက္ျခင္းဟာOxidative stress ေတြကို ေကာင္းေကာင္း ခံႏိုင္စြမ္းရွိပါတယ္။ အထူးသျဖင့္ နာတာရွည္ေရာဂါ၊ အိုမင္းရင့္ေရာ္မႈနဲ႔ ဦးေႏွာက္မွတ္ဉာဏ္ခ်ဳိ႕တဲ့မႈအတြက္ ကလိုသိုက အေရးပါလာတယ္။  ဒါတင္မက ဂရိဒဏၭာရီထဲကလို လူ႔သက္တမ္းကိုလည္း ျပဳျပင္ေျပာင္းလဲႏိုင္ဖြယ္ရွိပါတယ္။ လက္ရွိအခ်ိန္မွာ ကလိုသိုရဲ႕ျဖစ္တည္မႈ၊ ဇီဝကမၼေျပာင္းလဲမႈနဲ႔ ဇရာသေဘာကို တိတိက်က် နားမလည္ႏိုင္ေသးေပမယ့္ klotho gene ဟာ ဇီဝကုထံုးနယ္ပယ္မွာ အသံုးဝင္တဲ့အေျဖတခု ျဖစ္လာႏိုင္ဖြယ္ရွိပါတယ္။

ေဒါက္တာ ေအးမင္းထူး

ရတနာပံုသတင္းစာ(၁၁.၁၂.၁၇)