သားအိမ္ေခါင္းကင္ဆာ

သားအိမ္ေခါင္းကင္ဆာဟာ အမ်ိဳးသမီးေတြမွာ အျဖစ္မ်ားတဲ့ကင္ဆာေရာဂါတခုျဖစ္ပါတယ္။ စာရင္းဇယားေတြအရ ကမာၻေပၚမွာ ေလးခုေျမာက္ အျဖစ္မ်ားဆံုး ကင္ဆာျဖစ္ၿပီး အေသအေပ်ာက္မ်ားဆံုးစာရင္းမွာလည္း နံပါတ္ေလးေနရာက ရွိပါတယ္။ ၂၀၁၂ခုႏွစ္က သားအိမ္ေခါင္းကင္ဆာျဖစ္ပြားသူ ၅၀၀၀၀၀ ေက်ာ္အနက္ ေသဆံုးသူက ၂၆၀၀၀၀ နီးပါးရွိခဲ့တယ္။ ဒါဟာ ကင္ဆာေၾကာင့္ ေသဆံုးသူစုစုေပါင္းရဲ႕ (၈) ရာခိုင္နႈန္းနီးပါးထိ ရွိတယ္။ 

သားအိမ္ေခါင္းကင္ဆာျဖစ္ပြားသူရဲ႕ ၉၀ရာခိုင္နႈန္းဟာ human papilloma virus(HPV)ေခၚတဲ့ ဗိုင္းရပ္စ္ပိုးတမ်ိဳးေၾကာင့္ ျဖစ္ေပၚေစတယ္။ ဒီပိုးဟာ ႂကြက္ႏို႔ျဖစ္ေစတဲ့ ပိုးအမ်ိဳးအစားနဲ႔တူတယ္။ HPV အမ်ိဳးအစား ၂၀၀ ေက်ာ္ရွိတဲ့အနက္ အမ်ိဳး (၈၀)ေလာက္က ကင္ဆာနဲ႕ဆက္စပ္ေနပါတယ္။ ဒီထဲမွာမွ HPV အမ်ိဳးအစား 16 နဲ႔ 18  ကေတာ့ အျဖစ္မ်ားဆံုးပဲ။ ဒီအမ်ိဳးအစားေၾကာင့္ ျဖစ္ပြားသူက ၇၅ရခိုင္ႏႈန္းရွိတယ္။ က်န္တဲ့အမ်ိဳးအစား 31 နဲ႕ 45 ေၾကာင့္ ျဖစ္ပြားသူက ၁၀ရာခိုင္ႏႈန္းရွိတယ္။ 

သားအိမ္ေခါင္းကင္ဆာဟာ လိင္ဆက္ဆံျခင္းမွ ျဖစ္ေစတယ္။ အထူးသျဖင့္ ငယ္ရြယ္စဥ္ အိမ္ေထာင္က်သူ၊ အိမ္ေထာင္ဖက္မ်ားသူ၊ လိင္ဆက္ဆံဖက္မ်ားသူေတြမွာ အျဖစ္မ်ားတယ္။ ေဆးလိပ္ေသာက္သူ၊ ခုခံအားနည္းသူ၊ ကိုယ္ဝန္တားေဆးေတြကလည္း ျဖစ္ေစႏိုင္တယ္။ ကုိယ္ဝန္တားေဆးကဒ္ကို ၅-၁၀ႏွစ္အတြင္း အသံုးျပဳသူေတြဟာ သားအိမ္ေခါင္းကင္ဆာ ျဖစ္ႏိုင္ေခ် ၃ဆထိ ျမႇင့္တက္လာႏိုင္တယ္လို႔ဆိုပါတယ္။ ၁၀ႏွစ္အထက္သံုးစြဲသူေတြမွာ ျဖစ္ႏိုင္ေခ် ၄ဆထိ မ်ားလာပါသတဲ့။ ကိုယ္ဝန္မ်ားတာလည္း မေကာင္းျပန္ဘူး။ အမႊာကိုယ္ဝန္ေဆာင္ေတြဟာ ကင္ဆာျဖစ္ႏိုင္ေခ်ပိုမ်ားတယ္လို႔ဆိုတယ္။

သားအိမ္ေခါင္းကင္ဆာဆိုတာ သားအိမ္ေပါက္ဝမွာ မူမမွန္ဆဲလ္ေတြပြားမ်ား႐ာက စတင္ ျဖစ္ေပၚလာတယိ။ အမ်ားစုဟာ ျဖစ္စမွာ ဘာလကၡဏာမွ မျပႀကဘူး။ ဒီကင္ဆာမွာ ဂရုစိုက္ရမယ့္ အဓိကလကၡဏာက ပံုမမွန္ေသြးဆင္းတာ ျဖစ္ပါတယ္။ ေသြးဆံုးျပီးေနာက္ပိုင္း ေမြးလမ္းက ေသြးဆင္းတဲ့အခါ သားအိမ္ေခါင္းကင္ဆာကို သတိထားသင့္တယ္။ ေရာဂါအေျခေနေပၚလိုက္ျပီး အစားအေသာက္ပ်က္တာ၊ အားယုတ္တာမ်ိဳးရွိတတ္တယ္။ တျဖညိးျဖည္း ပိန္ခ်ံဳးခ်ိနဲ႕လာမယ္၊ ဆီး၊ ဝမ္း မမွန္တာမ်ိဳးရွိတတ္တယ္။ အရိုးထိေရာက္ရင္ အရိုးနာတာမ်ိဳး ရွိတတ္တယ္။ အဲလိုအေျခအေနကို ကင္ဆာပ်ံ႕တယ္လို႔ ေခၚပါတယ္။

သတိထားရာ လကၡဏာမ်ား

-ေမြးလမ္းမွာ ပံုမွန္မဟုတ္ပဲ ေသြးဆင္းျခင္း

-ဗိုက္ေအာက္ပိုင္း တင္ပါးဆံုကြင္းနာျခင္း

-အတူေနစဥ္ နာက်င္ျခင္း၊ ေသြးဆင္းျခင္း

-ေမြးလမ္းမွ အရည္တမ်ိဳးမ်ိဳးဆင္းျခင္း

သားအိမ္ေခါင္းကင္ဆာ ျဖစ္ပြားသူအမ်ားစု(၇၀%) က squamous carcinomas အမ်ဳိးအစားျဖစ္ပါတယ္။ ၁၅% က adenocarcinoma ျဖစ္ျပီး ၁၅%က တျခားအမ်ိဳးအစားေတြ ေရာစပ္ထားတာျဖစ္ပါတယ္။ ကင္ဆာမျဖစ္ခင္ ဆဲလ္ေျပာင္းလဲမႈဆိုတာ အရင္ ျဖစ္တယ္။ ကံေကာင္းတာက ဆဲလ္ေျပာင္းလဲေစတဲ့ HPV ပိုးကုိ ခႏၶာကိုယ္က ၂နွစ္အတြင္း တိုက္ထုတ္႐ွင္းလင္းနိုင္တာျဖစ္ပါတယ္။ ေကာင္းတာက ဆဲလ္စတင္ေျပာင္းလဲျပီး (၂)နွစ္အတြင္း ျပန္စစ္သင့္ပါတယ္။ ျပန္စစ္ၾကည့္ရင္ ဆဲလ္ေျပာင္းလဲတာမရွိရင္ စိုးရိမ္ဖို႕မလိုပါ။ 

သားအိမ္ေခါင္းဆဲလ္ေျပာင္းလဲမႈ အေျခအေနေတြကို ႀကိဳသိဖို႔ pap(Papanicolaou) smear ဆိုတာ စစ္ေဆးရတယ္။ pap smear ဆိုတာ သားအိမ္ဝကို အထူးျပဳလုပ္ထားတဲ့ အတံေသးေသးေလးနဲ႔  အသာ ျခစ္ယူျပီး စစ္ေဆးတာျဖစ္တယ္။  ဒီလုိုလုပ္ျခင္းအားျဖင့္ သားအိမ္အဝမွာ ရွိတဲ့ဆဲလ္ေတြရဲ႕ ေျပာင္းလဲမႈကို ေစာ ေစာသိနုိင္တယ္။ ကင္ဆာမျဖစ္ေအာင္ ၾကိဳတင္ကာကြယ္နိုင္တယ္။ လိုအပ္ရင္ HPV DNA test နဲ႕ ေပါင္းစစ္ရတယ္။ ဒီေနာက္ပိုင္းဂနည္းပညာပုိျမင့္တဲ့ liquid-based cervical cytologic smearဆိုတာမ်ိဳးသံုးလာတယ္။ pap smear မွာ ပံုမမွန္တာေတြ႕ရင္  colposcope ႀကည့္ဖို႕အိုဂ်ီအထူးကုဆီလႊဲေပးရတယ္။ ေရာဂါေသခ်ာေစဖို႕ biopsy အသားစကို ျဖတ္ယူရတယ္။ Pap smear ကိုအသက္ (၁၈)ကေန (၇၀)ႀကားအမ်ိဳးသမီးေတြမွာ သံုးနွစ္တႀကိမ္ စစ္ေပးသင့္တယ္။ အထူးသျဖင့္ အိမ္ေထာင္ဆက္မ်ားသူ၊ အတူေနေဖာ္မ်ားသူေတြမွာ ဂရုတစိုက္ စစ္ေဆးဖို႕လိုအပ္ပါတယ္။ 

ေဆးစစ္ခ်က္မွာေတြ႕ရတဲ့ CIN(Cervical Intraepithelial neoplasia)အေၾကာင္း နည္းနည္းေျပာပါရေစ။ CINဆိုတာ ကင္ဆာမျဖစ္ခင္ ဆဲလ္ ေျပာင္းလဲျခင္ အဆင့္ကို ေခၚပါတယ္။ အေပၚယံလႊာဆဲလ္ေတြရဲ႔ ေအာက္ပိုင္း ၃ပံု၁ပံုမွာ ဆဲလ္ပံုစံ စတင္ေျပာင္းလဲတဲ့အဆင့္ကို CIN 1 တဲ့။ အေပၚယံဆဲလ္ရဲ႕ ၃ပံု၂ပံု ထိ ေျပာင္းလဲလာရင္ CIN II ေခၚပါတယ္။ အေပၚယံလႊာ(epidermis)တခုလံုး ဆဲလ္ေျပာင္းလဲတဲ့အဆင့္ကို CIN III ေခၚပါတယ္။

ကင္ဆာမေျပာင္းမွီအဆင့္ကို Carcinoma in situ လို႕ေခၚပါတယ္။ ကံေကာငိးတာက သားအိမ္ေခါင္းမွာ ကင္ဆာအဆင့္ထိေရာက္ဖို႕ အနည္းဆံုး (၁၀)နွစ္ေလာက္ ႀကာတတ္တယ္။ တခ်ိဳ႔မွာ  ႏွစ္(၂၀)ေလာက္ထိ ၾကာနိုင္တယ္။ 

ကုသနည္း အမ်ိဳးမ်ိဳးရွိတယ္။ ခြဲစိတ္ျခင္း(surgery)၊ ဓာတ္ကင္ျခင္း(radiation)၊ ကင္ဆာေဆးသြင္းျခင္း(chemotherapy)စသည္ျဖင့္။ ကင္ဆာပ်ံ႕ႏွံ႕မႈရွိ၊မရွိ အဆင့္သတ္မွတ္ခ်က္ေတြေပၚမူတည္ျပီး ေရာဂါ ကုရတယ္။ေရာဂါမကၽြမ္းေသး၊ အဆင့္မလြန္ေသးရင္ ခြဲစိတ္နည္းကို သံုးလို႕ရပါတယ္၊ တခ်ိဳ႕မွာ အေျခေနအရ သားအိမ္တခုလံုးထုတ္ပစ္တာမ်ိဳး (hysterectomy)ရွိတတ္တယ္။ ခပ္ေစာေစာစီးစီးသိနိုင္ရင္ သားအိမ္တခုလံုးထိ ထုတ္ပစ္စရာ မလိုပါ။ ကင္ဆာက သားအိမ္ေခါင္းအျပင္ေရာက္ေနျပီး အဆင့္နည္းနည္းလြန္လာရင္ ဓာတ္ကင္ျခင္းကို ဦးစားေပးသံုးတယ္။ ဒါမွမဟုတ္ ကင္ဆာဆဲလ္ေတြက တကိုယ္လံုးအနွံ႕ပ်ံ႕ရင္ေတာ့ ကင္ဆာေဆးသြင္းျခင္းက္ု ျပဳလုပ္ႏိုင္တယ္။ ေဘးထြက္ဆိုးက်ိဳးေတြက တခုနဲ႕တခုမတူပါ။ ဓာတ္ကင္တာနဲ႔ ေဆးသြင္းတာက ပိုခံရတယ္။ ဆံပင္ကၽြတ္၊ အစားပ်က္၊ပိန္ခ်ံဳးတာမ်ိဳးထိ ျဖစ္တတ္တယ္။

ကင္ဆာတခုရဲ႕ အလားအလာကို  five years survival rates ၅ႏွစ္ထိဘယ္ေလာက္ခံလဲ ဆိုတဲ့အေနအထားေပၚမူတည္ တိုင္းတာပါတယ္။  ေရာဂါအဆင့္ေပၚမူတည္ျပီး တေယာက္နဲ႕တေယာက္မတူညီၾကပါ။ အေမရိကားမွာ သားအိမ္ေခါင္း ကင္ဆာရဲ႔ five years survival rates  က ၆၈%ထိ ရွိတယ္။ ဖြံ႔ျဖိဳးဆဲနိုင္ငံမွာေတာ့ အဲေလာက္မရွိပါ။ ပိုနည္းဖို႕ပဲရွိတယ္။ 

သားအိမ္ေခါင္းကင္ဆာအတြက္ ၾကိဳတင္ကာကြယ္ေဆးေတြ ရွိပါတယ္။ ကာကြယ္ေဆးက  ကင္ဆာျဖစ္ပြားမႈကို ၉၅ရာခိုင္နႈန္းရာခိုင္ႏႈန္းေလွ်ာ့ခ်ေပးတယ္။ ကာကြယ္ေဆးကို အသက္ (၉)ႏွစ္မွ (၂၆)ႏွစ္အတြင္း အပ်ိဳအရြယ္မွာ ထိုး ေပးသင့္တယ္။အသက္(၂၅)ႏွစ္ေအာက္ အိမ္ေထာင္မက်ေသးတဲ့ အမ်ိဳးသမီးတိုင္း သားအမ္ေခါင္းကင္ဆာ ကာကြယ္ေဆး ထိုးထားသင့္တယ္။ စုစုေပါင္း သံုးႀကိမ္ထုိးရတယ္။ ပထမအၾကိမ္ထိုးျပီး ႔ဒုတိယအၾကိမ္ကို (၁)လျခားထိုး၊ တတိယအၾကိမ္ကို ပထမစထိုးစအခ်ိန္ကေန ၆လ အႀကာမွာထိုးရတယ္။ကာကြယ္ေဆးက ၉၅ရာခိုင္ႏႈန္းေလာက္ ထိေရာက္တယ္။ 

သားအိမ္ေခါင္းကာကြယ္ေဆးက္ို cervarix , gardasil စတဲ့ေဆးနာမည္ေတြနဲ႕ရနိုင္တယ္။ cervarix က HPV type 16 နဲ႔ 18 ကို ကာကြယ္ေပးတယ္။ gardasilက အမ်ိဳးအစား 6,11,16 နဲ႕18 ကို ကာကြယ္ေပးပါတယ္။ အမ်ိဳးအစား 6,11 က လိင္လမ္းေၾကာင္းၾကြက္နို႕ကုိ ျဖစ္ေစတဲ့ပိုးေတြပါ။ ဒါ့ေၾကာင့္ gardasil ကို အမ်ိဳးသားေတြမွာပါ ထိုးနိုင္တယ္။ အထူးသျဖင့္ ေဂး(gay)တြမွာ gardasil ထိုးထားသင့္တယ္။ ကာကြယ္ေဆးေတြေပၚလာျပီးေနာက္ပိုင္း သားအိမ္ေခါင္း ျဖစ္ပြားမႈက သိသိသာသာ က်ဆင္းလာပါတယ္။ အမ်ိဳးသမီးေတြမွာ အျဖစ္မ်ားတဲ့ သားအိမ္ေခါင္းကင္ဆာကို ကာကြယ္နိုင္ဖို႔ (၁)အတူေနစဥ္ အကာအကြယ္သံုးျခင္း၊ (၂)ကာကြယ္ေဆးထိုးျခင္းနဲ႔ (၃)သံုးနွစ္တခါ သားအိမ္စစ္ေဆးျခင္း ပံုမွန္ ျပဳလုပ္ဖို႕ လိုအပ္ပါတယ္။  

ေဒါက္တာ ေအးမင္းထူး

ရတနာပံုသတင္းစာ(၇.၁၂.၁၅)