ခရမ္းလြန္ေရာင္ျခည္နဲ႕ ေနေရာင္ျပင္းျပင္း သၾကၤန္တြင္း

ဒီရက္ပိုင္းေတြမွာ ေႏြေန႔ခင္းက ပူျပင္းလွတယ္။ ဒီၾကားထဲ ခရမ္းလြန္ေရာင္ျခည္ သတိေပးခ်က္ေတြလဲ ထြက္ေပၚလာတယ္။မၾကာခင္ သၾကၤန္နွစ္သစ္ကူးပြဲေတာ္လဲ က်င္းပဦးမွာမို႕ လည္ခ်င္ပတ္ခ်င္ၾကသူေတြ သတိထားနိုင္မွ တန္ကာက်မယ္။ ဒီနွစ္ေႏြက သိသိသာသာပူျပင္းလာတာလဲ အမွန္ပဲ။ မႏၱေလးတင္မက ေမျမိဳ႕မွာလည္း ပူျပင္းတာ ေတြ႕ရတယ္။ ရာသီဥတုက တျဖည္းျဖည္း ေျပာင္းလဲေဖာက္ျပန္လာတာ ပိုမိုသိသာလာတယ္။ခရမ္းလြန္ေရာင္ျခည္ကို ကာကြယ္ေပးနိုင္တဲ့ အိုဇုန္းလႊာ ပ်က္ဆီးလာတာ ပိုမိုသတိထားစရာ ျဖစ္လာခဲ့တယ္။ 

ခရမ္းလြန္ေရာင္ျခည္ ဆိုတာ

ခရမ္းလြန္ေရာင္ျခည္ကို ultraviolet radiation(UV) လို႕ ေခၚပါတယ္။ခရမ္းလြန္ေရာင္ျခည္ဆိုတာ အလင္းထက္လိႈင္းအလ်ား ပိုတိုတယ္။ ပံုမွန္အားျဖင့္ 10-400nm အတြင္းရွိရတယ္။သီအိုရီအရ လိႈင္းအလ်ားတိုေလ စြမ္းအင္ပမာဏ ပိုမိုျမွင့္မားေလ
မဟုတ္လား။  ကံေကာင္းတဲ့အခ်က္က ကမာၻ႕အိုဇုန္းလႊာက လူကို ဒုကၡေပးမယ့္ ခရမ္းလြန္ေရာင္ျခည္အမ်ားစုကို ကာကြယ္ေပးထားတယ္။sunlight ေနကထြက္လာတဲ့ အလင္းတန္းေတြထဲမွာ သာမန္ မ်က္စိနဲ႕ ျမင္နိုင္တဲ့ အလင္းေရာင္ visible light၊အနီေအာက္ေရာင္ျခည္ infrared radiationနဲ႕ ခရမ္းလြန္ေရာင္ျခည္ ultraviolet radiationဆိုျပီး သံုးမ်ိဳးပါဝင္ပါတယ္။ ကၽြန္ေတာ္တို႕ ျမင္ေတြ႕ေနရတဲ့ ေနအလင္းေရာင္ထဲမွာ အနီေအာက္ေရာင္ျခည္ ၅၀ရာခိုင္ႏႈန္း၊ visible lightျမင္နိုင္တဲ့ အလင္းေရာင္ ၄၀ရာခိုင္ႏႈန္း၊ ခရမ္းလြန္ေရာင္ျခည္ ၁၀ရာခိုင္ႏႈန္းပါဝင္ပါတယ္။အနီေအာက္ေရာင္ျခည္ကထြက္တဲ့ အပူကို  ကၽြန္ေတာ္တို႕ ခံစားသိရွိနိုင္တယ္။၄၀ရာခိုင္ႏႈန္းပါဝင္ေနတဲ့ အလင္းေရာင္ကို မ်က္စိနဲ႕ ျမင္ေတြ႕ေနရတယ္။ သို႕ေသာ္ ခရမ္းလြန္ေရာင္ျခည္ကိုေတာ့ ေတြ႕ျမင္နိုင္စြမ္းမရွိသလို ထိေတြ႕ ခံစားနိုင္စြမ္းလည္းမရွိၾကဘူး။ အင္းဆက္ပိုးမႊားနဲ႕ငွက္တခ်ိဳ႕သာ ခရမ္းလြန္ေရာင္ျခည္ကို ေတြ႕ျမင္နိုင္တယ္။သိပၸံနည္းက်ေတြးၾကည့္ရင္ ေနေရာင္ျခည္မွာ ပါဝင္တဲ့အခ်ိဳးအစားအရ အလင္းေရာင္ပိုမိုစူးရွေလ၊ ေနရာင္ပိုမိုပူျပင္းေလ ခရမ္းလြန္ေရာင္ျခည္ပါဝင္မႈ ျမင့္မားေနမယ္လို႕ သိရွိနိုင္တယ္။ 

ခရမ္းလြန္ေရာင္ျခည္ကို လိႈင္းအလ်ားေပၚမူတည္ျပီး သံုးမ်ိဳးခြဲျခားထားေသးတယ္။

UV A(Ultraviolet A)ဆိုတာ လိႈင္းအလ်ား 320-400nm အတြင္းရွိတဲ့ ခရမ္းလြန္ေရာင္ျခည္မ်ိဳးျဖစ္တယ္။ အိုဇုန္းလႊာက ကာကြယ္မေပးနိုင္ဘူး။ အေရျပားထဲထိ ထိုးေဖာက္ဝင္ေရာက္နိုင္တယ္။ အေရျပားတြန္႕တာ၊အစက္အေျပာက္ထင္တာ၊အရြယ္မတိုင္မီွ အိုမင္းရင့္ေရာ္တာေတြ ျဖစ္နိုင္တယ္။

UV B(Ultraviolet B)ဆိုတာ လိႈင္းအလ်ား 290-320nmၾကား ရွိရတယ္။ အမ်ားစုကို အိုဇုန္းလႊာက စုပ္ယူျပီး တခ်ိဳ႕တဝက္ေလာက္သာ ကမာၻေျမေပၚ ေရာက္ရွိနိုင္တယ္။ အသားအေရ ေနေလာင္တာကို အဓိကျဖစ္ေပၚေစတယ္။ဒီေရာင္ျခည္ေၾကာင့္ အေရျပားအေပၚယံလႊာ ေျပာင္းလဲေစျပီး အေရျပား ကင္ဆာထိ ျဖစ္ပြားနိုင္တယ္။SPF လိမ္းေဆးေတြဟာ UVBေၾကာင့္ ေနေလာင္တာအတြက္ အသံုးက်တယ္။

UV C(Ultraviolet C)ဆိုတာ လိႈင္းအလ်ား 100-290nmရွိတဲ့ waveေတြကို ေခၚပါတယ္။ အေရျပားကို ထိခိုက္နိုင္ေပမယ့္ ကံေကာင္းတဲ့အခ်က္က အိုဇုန္းလႊာက စုပ္ယူေပးထားလို႕ ကမာၻေျမေပၚမက်ေရာက္နိုင္ဘူး။ 

က်န္းမာေရးရႈေထာင့္အရ ခရမ္းလြန္ေရာင္ျခည္

ခရမ္းလြန္ေရာင္ျခည္ဟာ လူ႕ခႏၶာကိုယ္အတြက္ ေကာင္းက်ိဳးရွိနိုင္သလို ဆိုးက်ိဳးလည္းမ်ားတယ္။ လူ႕ခႏၶာကိုယ္အေရျပားဟာ ဗီတာမင္ ဒီ(vit D) ထုတ္လုပ္ဖို႕ ခရမ္းလြန္ေရာင္ျခည္ B အမ်ိဳးအစားကို အသံုးခ်ရတယ္။ေဆးပညာမွာ UVBကို အသံုးျပဳျပီး vitiligo ခရုသင္းလို၊psoriasis တို႕လို အေရျပားေရာဂါအခ်ိဳ႕ကုသရာမွာလဲ အသံုးျပဳၾကေသးတယ္။ ဒီလိုေရာဂါေတြမွာ လိႈင္းအလ်ား 311nmရွိတဲ့ ခရမ္းလြန္ေရာင္ျခည္ေပးျပီး ကုသရတယ္။

မေကာင္းတဲ့အခ်က္ေတြက ခရမ္းလြန္ေရာင္ျခည္ေၾကာင့္ အသားအေရ ကို အိုမင္းရင့္ေရာ္ျပီး ပ်က္ဆီးေစနိုင္တယ္။ အရြယ္မတိုင္မွီ အသားအေရတြန္႕တာ၊အမဲစက္ေတြထင္တာ ျဖစ္မယ္။ ကံဆိုးသူတခ်ိဳ႕က အေရျပားကင္ဆာထိ ျဖစ္ပြားနိုင္တယ္။ အထူးသျဖင့္ အသားျဖဴသူေတြ ဂရုတစိုက္ကာကြယ္သင့္တယ္။ အေရျပားပါးလႊာတတ္လို႕ ေနေရာင္ျခည္ဒဏ္ကို ပိုမိုခံစားရသလို ထိခိုက္လြယ္တယ္။ေလ့လာမႈတခုအရ အသက္၁၈နွစ္အတြင္း  ေနေရာင္ဒဏ္ကို ဂရုတစိုက္ ကာကြယ္ခဲ့သူအမ်ားစုဟာ အေရျပား ကင္ဆာ ျဖစ္ပြားမႈႏႈန္း  ထက္ဝက္ေက်ာ္ေလာက္ ေလွ်ာ့က်ေနတာကို ဝမ္းေျမာက္ဖြယ္ေတြ႕ရွိရတယ္။

ခရမ္းလြန္ေရာင္ျခည္တိုင္းဟာ အေရျပားကို ပ်က္ဆီးေစရံုသာမက မ်က္စိကိုပါ ထိခိုက္ေစတယ္။ အထူးသျဖင့္ မ်က္စိအတြင္းပိုင္း မွန္ဘီလူးကို ထိခိုက္ေစတာေၾကာင့္ အတြင္းပိုင္းတိမ္ဖံုးရာကတဆင့္ မ်က္စိကန္းတာမ်ိဳးထိ ျဖစ္ေစနိုင္တယ္။ အသားအရည္ပ်က္စီးေစရံုသာမက မ်က္စိကိုပါထိခိုက္ေစတတ္လို႕ အေလးထားကာကြယ္သင့္တယ္။

Sunscreen ဆိုတဲ့ ေနေလာင္ကာ လိမ္းေဆး

Sun screenဆိုတဲ့လိမ္းေဆးေတြကို ေနေရာင္ဒဏ္ကာကြယ္ဖို႕ အသံုးျပဳၾကတယ္။ လိမ္းေဆးမွာ broad spectrum လို႕ ေရးထားရင္ UV Bသာမက UV Aကိုပါ ကာကြယ္ေပးနိုင္တယ္။ အေမရိကားမွာ FDAက တရားဝင္ ခြင့္ျပဳထားတဲ့ sunscreen ၁၇မ်ိဳးေလာက္ရွိတယ္။ ဒီထဲမွာ   Avobenzone,Oxybenzone,titanium dioxide,zinc oxide ပါတာေတြက UVA ကို အဓိက ကာကြယ္ေပးနိုင္တယ္။

လူေျပာမ်ားသလို ေသခ်ာသိထားသင့္တဲ့ SPF

SPFဆိုတာ လူေတြၾကားမွာ ေရပန္းစားလွပါတယ္။အထူးသျဖင့္ အလွအပၾကိဳက္တဲ့ အမ်ိဳးသမီးေတြပဲ။ SPFဆိုတာ Sun Protection Factor ရဲ႕အတိုေကာက္လို႕ လူေတာ္ေတာ္မ်ားမ်ား သိၾကျပီး ျဖစ္ပါတယ္။ အလွအပ ပစၥည္းေတြသံုးစြဲတဲ့အခါ SPF မ်ားတာကိုမွ သံုးစြဲတတ္ၾကတယ္။ သို႕ေသာ္ လူေတြသံုးစြဲေနၾကတဲ့ SPF 15 နဲ႕ 30 ကြာျခားခ်က္ကို ပစၥည္းေရာင္းတဲ့ ကုမၸဏီဝန္ထမ္းေတြေတာင္ ေကာင္းေကာင္းမေျဖနိုင္တာ ေတြ႕ရတယ္။ 

SPF 15ဆိုတာ ေနပူထဲမွာ ပံုမွန္ထက္ ၁၅ဆေလာက္ ေနနိုင္တယ္ဆိုတဲ့ သေဘာမ်ိဳးပဲ။ ဆိုၾကပါစို႕။ လူတေယာက္ဟာ ေနပူထဲမွာ တစ္မိနစ္ေလာက္ေနတဲ့ အခါ ေနေလာင္ျပီး အသားအရည္ပ်က္ဆီးမယ္ဆိုရင္ SPF 15ပါတာ လိမ္းတဲ့အခါ ပံုမွန္ထက္ ၁၅မိနစ္ေလာက္ ေနမေလာင္ပဲ ျဖစ္ေနလိမ္႕မယ္။ အလားတူ SPF 30ပါတာလိမ္းထားတဲ့ လူတေယာက္ဟာ ေနမေလာင္ပဲ နာရီဝက္ေလာက္ ေနနိုင္လိမ္႕မယ္။ သတိထားသင့္တဲ့အခ်က္က SPFပါတိုင္း ခရမ္းလြန္ေရာင္ျခည္ေတြကို လံုးဝကာကြယ္ေပးမယ္ မဟုတ္ဘူး။ 

SPFသေဘာက ခရမ္းလြန္ေရာင္ျခည္ ဘီအမ်ိဳးအစား(UVB)တမ်ိဳးတည္းကိုသာ သီးသန္႕ကာကြယ္ေပးနိုင္တယ္။ ခရမ္းလြန္ေရာင္ျခည္ ကာကြယ္ေပးဖို႕အတြက္ လံုေလာက္တဲ့ လိမ္းေဆးပမာဏကို သံုးစြဲရမယ္။ သံုးစြဲတဲ့အခါ အျပင္မထြက္ခင္ နာရီဝက္ ၾကိဳတင္လိမ္းထားရမယ္။ အေရျပားထဲၾကိဳတင္ေရာက္ေနမွ ျပင္ပကေနေရာင္ျခည္ကို ကာကြယ္ေပးနိုင္လိမ္႕မယ္။

သီအိုရီအရ SPF ပမာဏ ပိုမိုမ်ားျပားေလ ခရမ္းလြန္ေရာင္ျခည္ကို ပိုမိုကာကြယ္နိုင္ေလျဖစ္တယ္။

သတ္မွတ္ခ်က္အရ SPF 15ရွိရင္ UV rays ရဲ႕ ၉၃ရာခိုင္ႏႈန္းကို ကာကြယ္ေပးနိုင္တယ္။ SPF 30ဟာ UV raysရဲ႕  ၉၇ရာခိုင္ႏႈန္း၊SPF 50 ဆိုရင္ ၉၈ရာခိုင္ႏႈန္း၊ SPF 100ဆိုရင္ ၉၉ရာခိုင္ႏႈန္းေသာ UV raysေတြကို ကာကြယ္ေပးနိုင္တယ္။

 ကမာၻ႕က်န္းမာေရး အဖြဲ႕ WHO က ထုတ္ျပန္သတ္မွတ္ထားတဲ့ UV index ခရမ္းလြန္ေရာင္ျခည္ ညႊန္းကိန္း ဆိုတာလည္း သိထားသင့္တယ္။ကိုယ့္ေဒသမွာ ညႊန္းကိန္းအဆင့္ဘယ္ေလာက္လဲသိမွ ကာကြယ္ဖို႕လို၊မလို ဆံုးျဖတ္နိ္ုင္မယ္။UV index ကို အဆင့္ ၁၅ဆင့္ ထိသတ္မွတ္ထားတယ္။

UV index 1-2ဆိုရင္ အစိမ္းေရာင္နဲ႕ျပတယ္။ခရမ္းလြန္ေရာင္ျခည္ ပါဝင္မႈ နည္းတယ္။

UV index 3-5ဆိုရင္ အဝါေရာင္နဲ႕ျပတယ္။ခရမ္းလြန္ေရာင္ျခည္ အသင့္အတင့္ ပါဝင္တယ္။

UV index 6-7 ဟာ ခရမ္းလြန္ပါဝင္မႈ မ်ားတယ္။ လိေမၼာ္ေရာင္နဲ႕ ျပသတယ္။

UV index 8-10ဆိုရင္ ခရမ္းလြန္ပါဝင္မႈ အလြန္ျမင့္မားတယ္။ အနီေရာင္နဲ႕ ျပသတယ္။ သတိေပးရတဲ့အဆင့္မ်ိဳး ျဖစ္တယ္။

UV index 11-15ဆိုရင္ အလြန္ျပင္းထန္ျပီး စိုးရိမ္ရတဲ့ အဆင့္မ်ိဳးျဖစ္တယ္။ ခရမ္းေရာင္နဲ႕ ျပသတယ္။

ပံုမွန္အားျဖင့္ UV index 3ရွိတာနဲ႕ ခရမ္းလြန္ေရာင္ျခည္ကို စတင္ကာကြယ္သင့္တယ္။ index 8ေက်ာ္ရင္ေတာ့ အျပင္ထြက္တဲ့အခါ အကာအကြယ္တခုခု မျဖစ္မေနသံုးစြဲရေတာ့မယ္။

ေႏြရာသီမွာ ေနမေလာင္ဖို႕ ကာကြယ္ၾကစို႕။

-အေကာင္းဆံုးက အျပင္မထြက္ပဲ အရိပ္ထဲမွာသာ ေနသင့္တယ္။အထူးသျဖင့္ မနက္ ၁၀နာရီမွ ညေန ၃နာရီအတြင္း အျပင္မထြက္သင့္ဘူး။

-မျဖစ္မေန အျပင္ထြက္ရရင္ အကာအကြယ္တမ်ိဳးမ်ိဳး သံုးစြဲရမယ္။

-အက်ႌလက္ရွည္(သို႕) ေဘာင္းဘီရွည္ တမ်ိဳးမ်ိဳး ဝတ္ဆင္သင့္တယ္။အဝတ္အစားေတြ ေရြးခ်ယ္တဲ့အခါ အေရာင္ရင့္တာက ေနေရာင္ဒဏ္ကို ပိုမိုကာကြယ္ေပးနိုင္တယ္။

-ဦးထုပ္ေဆာင္းတဲ့အခါ မ်က္နွာသာမက လည္ပင္းကို ဖံုးေပးနိုင္တဲ့ ဦးထုပ္မ်ိဳး ေရြးခ်ယ္သင့္တယ္။

-မ်က္စိထိခိုက္မႈကို ကာကြယ္ဖို႕ UV rays အနည္းဆံုး ၉၉ရာခိုင္ႏႈန္း ကာကြယ္ေပးနိုင္တဲ့ ေနကာမ်က္မွန္မ်ိဳး ေရြးခ်ယ္သံုးစြဲသင့္တယ္။"UV absorption up to 400nm"ဆိုတဲ့ မ်က္မွန္မ်ိဳးက ခရမ္းလြန္ေရာင္ျခည္ကို ကာကြယ္ေပးမယ္။

-အျပင္သြားတဲ့အခါ ကာကြယ္ဖို႕ sunscreen တမ်ိဳးမ်ိဳး လိမ္းထားသင့္တယ္။ broad spectrum sunscreen ဆိုတာ UV Aေကာ UV Bပါ နွစ္မ်ိဳးလံုးကို ကာကြယ္ေပးမယ္။ 

-သံုးစြဲတဲ့အခါ SPF အနည္းဆံုး 15ပါတာမ်ိဳးကို ေရြးခ်ယ္သံုးစြဲရမယ္။ ေနေရာင္ပိုျပင္းရင္ အနည္းဆံုး SPF 30 ပါတာမ်ိဳးက ပိုမိုသင့္ေတာ္တယ္။

-လိမ္းေဆးေတြ လိမ္းတဲ့အခါ အျပင္မထြက္ခင္ နာရီဝက္ေလာက္ ၾကိဳတင္လိမ္းထားသင့္တယ္။သတိျပဳသင့္တဲ့အခ်က္က လံုေလာက္တဲ့ ေဆးပမာဏကို အေရျပားထဲ ၾကိဳတင္စိမ့္ဝင္ေအာင္လိမ္းထားနိုင္မွသာ ကာကြယ္ေပးနိုင္လိမ့္မယ္။

-sunscreen ေတြလိမ္းတဲ့အခါ အနည္းဆံုး နွစ္နာရီတခါ ထပ္ျပီး လိမ္းေပးေနရမယ္။ 

-ဒီအခ်က္ဟာ သၾကၤန္တြင္း လည္ခ်င္ပတ္ခ်င္တဲ့သူေတြ လိုက္နာသင့္တဲ့ အခ်က္မ်ိဳး ျဖစ္ပါလိမ့္မယ္။ သၾကၤန္တြင္း သံုးစြဲခ်င္ရင္ water-proofျဖစ္တဲ့ လိမ္းေဆးမ်ိဳးကိုသာ လိမ္းေပးသင့္တယ္။

-အလွအပ ပစၥည္းေတြထဲမွာ water-proof ဆိုတာနဲ႕ water-resistance ဆိုတာ လည္း မတူျပန္ဘူး။ water-proofလို႕ေရးထားရင္ ေရစိုထဲမွာ မိနစ္၈၀ ေလာက္ ကာကြယ္ေပးတဲ့သေဘာမ်ိဳးပဲ။ water-resistanceဆိုရင္ မိနစ္၄၀ေလာက္သာ ကာကြယ္ေပးနိုင္လိမ့္မယ္။

-သၾကၤန္တြင္းမိတ္ကပ္မလိမ္းခင္ sunscreen ကို ေအာက္ကခံျပီး လိမ္းထားသင့္တယ္။

သၾကၤန္အတြက္ အၾကံျပဳခ်က္

-broad spectrum sunscreen ေနေလာင္ခံလိမ္းေဆးမွာ SPF အနည္းဆံုး 30ပါတာကို ေရြးခ်ယ္သံုးစြဲသင့္တယ္။water-proof ျဖစ္တဲ့ လိမ္းေဆးေတြက သၾကၤန္နဲ႕ ပိုမိုသင့္ေတာ္တယ္။ ျပီးမွ မိတ္ကပ္ထပ္လိမ္းပါ။

-ေနေလာင္ခံလိမ္းေဆး၊မိတ္ကပ္စတာေတြကို တပါးတည္း ယူေဆာင္သြားသင့္တယ္။

-အက်ီႌလက္ရွည္၊ေဘာင္းဘီရွည္၊ဘြတ္ဖိနပ္၊ဦးထုပ္၊ေနကာမ်က္မွန္၊တဘက္ စတာေတြကို တခါတည္း ဝတ္ဆင္သြားပါ။

-အကာကြယ္မဲ့ေနတဲ့ လက္၊မ်က္နွာ၊လည္ပင္း စတာေတြမွာ sunscreen ထူထူထဲထဲ လိမ္းထားသင့္တယ္။

-ျဖစ္နိုင္ရင္ တစ္နာရီျခားတခါ လိမ္းေပးသင့္တယ္။ အနည္းဆံုး ၂နာရီျခားတခါေတာ့ လိမ္းနိုင္ေအာင္ ၾကိဳးစားပါ။

-ေနကာမ်က္မွန္ေရြးခ်ယ္တဲ့အခါ UV protection ပါတာမ်ိဳးကို ေရြးခ်ယ္သင့္တယ္။ လမ္းေဘးေစ်းဆိုင္က ေနကာမ်က္မွန္မ်ိဳးေတြဟာ ခရမ္းလြန္ေရာင္ျခည္ကာကြယ္ဖို႕ ေသခ်ာလိမ့္မယ္ မဟုတ္ဘူး။

-သၾကၤန္အတြင္းမွာ အသားအေရကို အထူးဂရုစိုက္သင့္တယ္။ 

-က်န္းမာေရးမွာ အေရျပားတေထာက္စာဟာလည္း အေရးၾကီးတာ မေမ့အပ္ဘူး။ ဝင္လာတဲ့ေရာဂါပိုးမႊားအမ်ားစုကို ကာကြယ္ေပးနိုင္တယ္။

- ေႏြေခါင္ေခါင္ သၾကၤန္တြင္းမွာ အလွအပ၊က်န္းမာေရးကို ဂရုစိုက္ျပီး ေပ်ာ္ရႊင္နိုင္ၾကေစဖို႕ ဆုမြန္ေကာင္းေတာင္းရင္း တင္ျပအပ္ပါတယ္။

ေဒါက္တာ ေအးမင္းထူး

ရတနာပံု သတင္းစာ(၁၀.၄.၁၃)