ေႏြရာသီမွာ မိတ္ယားနာ

မိတ္ထြက္တာက ေႏြရာသီမွာ အျဖစ္မ်ားပါတယ္။ လူႀကီးလူငယ္မေရြးျဖစ္ႏိုင္ေပမယ့္ ကေလးေတြမွာ ပိုေတြ႕ရတယ္။ ခပ္ေသးေသး၊ခပ္နီနီအဖုေလးေတြ နဖူး၊ေက်ာ၊လည္ပင္းနဲ႕ ရင္ဘတ္ေတြမွာ ေပါက္ရင္ မိတ္ယားနာလို႕ ေျပာတတ္ၾကတယ္။ တကယ္လည္း မိတ္ဖုေတြ ေပါက္ရင္ယားလာတယ္။ ၿပီးရင္ နာတာမဟုတ္ဘဲ စပ္ဖ်ဥ္းဖ်ဥ္း ခံစားရတယ္။ အထူးသျဖင့္ အဖုေလးေတြကို ပြတ္တိုက္မိရာက ျဖစ္တယ္။ အပူခ်ိန္မ်ားေလ ေခၽြးထြက္မ်ားေလ မိတ္ယားနာက ပိုဆိုးေလပဲ။  ကုတ္ပါမ်ားရင္ ပိုးဝင္တာ ထပ္ဆင့္ျဖစ္လာႏိုင္တယ္။

မိတ္ထြက္တာကို အဂၤလိပ္လို prickly heat လို႕ေခၚပါတယ္။ "heat rash" ၊"summer rash"၊ "Sweat rash"စသည္ျဖင့္ အမ်ိဳးမ်ိဳး သံုးတယ္။ ေဆးစာလိုက် miliaria ဆိုၿပီး ျဖစ္ျပန္ေရာ။ အေခၚအေဝၚေတြၾကည့္ၿပီး စိတ္ညစ္မသြားပါနဲ႕။ျမန္မာလို "မိတ္"လို႕ တလံုးထဲသိထား ရၿပီ မဟုတ္လား။ ေႏြရာသီမွာ ယားယံတဲ့ အနီစက္အဖုအပိနိ႔ေတြထြကိရင္ မိတ္လို႕ေျပာတာ အမ်ားအားျဖင့္ မွန္ပါတယ္။ မိတ္ထြက္တဲ့အခါ အနီစက္၊အနီဖုေသးေသးေလးေတြကေန အနီကြက္ထိျဖစ္ႏိုင္တယ္။ ဧရိယာႀကီးလာတာနဲ႕အမွ် အေရျပားေရာင္တာ၊ပူတာ၊နီတာ ရွိတယ္။ တခ်ိဳ႕မွာ အရည္ၾကည္ဖုေလးေတြ ျဖစ္လာႏိုင္တယ္။အေတြ႕မ်ားတဲ့ေနရာေတြက မ်က္ႏွာ၊လည္ပင္း၊ေက်ာ၊ရင္ဘတ္နဲ႕ ေပါင္ စတဲ့ေနရာေတြပါ။

ဘာ့ေၾကာင့္မိတ္ထြက္လဲ

လူ႕ခႏၶာကိုယ္အေရျပားေအာက္မွာ ေခၽြးဂလင္းေတြေထာင္နဲ႕ခ်ီၿပီး ရွိပါတယ္။ အေရျပားေပၚက ေခၽြးထြက္ေအာင္ ေခၽြးထြက္ႁပြန္ေတြနဲ႕ ဆက္သြယ္ထားတယ္။ ျပင္ပအပူခ်ိန္မ်ားတဲ့အခါ အေရျပားေအးျမသြားေအာင္ ေခၽြးထုတ္ေပးရတယ္။ ပူျပင္းတဲ့ေႏြရာသီမွာ ပံုမွန္ထက္ပိုၿပီး ေခၽြးထြက္မ်ားတယ္။ ေခၽြးထြက္မ်ားလြန္းရင္ ေခၽြးထြက္ေပါက္ေတြ ပိတ္သြားၿပီး မိတ္ဖုေလးေတြ ထြက္လာတယ္။ မိတ္ထြက္တဲ့ျဖစ္စဥ္မွာ အေရျပား မ်က္ႏွာျပင္ရွိတဲ့ ဘက္တီးရီးယားတမ်ိဳး(Staphylococcus epidermidis )ကလည္း အေရးပါတယ္။ သူက ေခၽြး၊ဖုန္၊ဆဲလ္ေသေတြကို ေစးကပ္ေစတာေၾကာင့္ ေခၽြးဂလင္းပိတ္ၿပီး မိတ္ဖုေတြပိုထြက္လာေစတယ္။ တခ်ိဳ႕က ဒီျဖစ္စဥ္ေၾကာင့္ ပိုးသတ္ေဆးေတြကိုပါ သံုးလာၾကတယ္။

ဘယ္အခ်ိန္မွာ မိတ္ထြက္လဲ

ေလထုစိုထိုင္းစမ်ားၿပီး ပူျပင္း ေျခာက္ေသြ႕တဲ့ ေႏြရာသီမ်ိဳးမွာ မိတ္ဖု၊ယားနာဖုေတြပိုထြက္တယ္။ ေဆာင္းရာသီအေႏြးထည္ ထူထဲထဲဝတ္ရာက မိတ္ေပါက္သူေတြလည္း ရွိေသးတယ္။ ထူထဲတဲ့အက်ႌေတြဝတ္ ေခၽြးဂလင္းကိုသြားပိတ္ရာက မိတ္ထြက္လာတတ္တယ္။  ေနပူထဲမွာ အလုပ္လုပ္ရသူေတြကေတာ့ ဖုန္နဲ႕ေရာေထြးၿပီး မိတ္ထြက္တယ္။ ကေလးေတြမွာတာ့ ေခၽြးထြက္ေပါက္ ပိုေသးတာေၾကာင့္  ပိုျဖစ္လြယ္တယ္။ အေရျပားတြန္႕ေခါက္တဲ့ေနရာ၊ ေခၽြးထြက္မ်ားတဲ့ေနရာေတြမွာ ပိုေတြ႕ရတယ္တယ္။ တိုင္းရင္းေဆးအပူ၊ပ႐ုတ္ဆီေတြလိမ္းရာကလည္း ျဖစ္တတ္ေသးတယ္။ ေသြးတြင္းဆားဓာတ္မ်ားရင္ ပိုျဖစ္တယ္။ ေအးတဲ႔ေဒသကေန ပူတဲ့ေဒသအလည္အပတ္သြားတဲ့အခါ သတိထားပါ။ ၃၀ရာခိုင္နႈန္းေလာက္ မိတ္ေပါက္တတ္တယ္။

မိတ္ေပါက္တာကိုပဲ အမ်ိဳးအစား သံုးမ်ိဳးေလာက္ ခြဲထားတယ္။

၁။Clear (miliaria crystalline)ဆိုတာ သိပ္မဆိုးတဲ့ပံုစံပါ။ အရည္ၾကည္ဖုေသးေသးေလးေတြက ေရအိတ္ေလးေတြခိုသလို ျဖစ္ေနတယ္။ ဒါေပမယ့္ ယားယံတာမရွိဘူး။ ဒီပံုစံက ေမြးကင္းစ ကေလးေတြမွာ အျဖစ္မ်ားတယ္။

၂။Red (miliaria rubra) ဆိုတာ ပံုမွန္မိတ္ထြက္တဲ့ပံုစံမ်ိဳး။ အမ်ားစုမွာ ဒီပံုစံမ်ိဳးျဖစ္တယ္။အနီကြက္၊အနီဖုေလးေတြက အျပင္လိုက္ျဖစ္တယ္။ အေရျပားေအာက္ပိုနက္တဲ့ေနရာက ထြက္လာတယ္။ အေရာင္ပိုရင့္လာသလို ပိုယားေနမယ္။ ကေလး၊လူႀကီး အရြယ္မေရြးျဖစ္တယ္။

၃။Deep (miliaria profunda) ကေတာ့ အေတြ႕အနည္းဆံုးပုံစံပဲ။ မိတ္ဖုမၾကာခဏေပါက္သူေတြမွာ  ဒီပံုစံမ်ိဳး ျဖစ္တတ္တယ္။ 

မိတ္ေပါက္ရင္ သိသာတယ္။ ေက်ာ၊လည္ပင္း ေခၽြးထြက္မ်ားတဲ့ေနရာေတြမွာ အျပင္လိုက္ေတြ႕ရင္ မိတ္ထြက္တာပဲ။ အေရျပား ယား၊ေရာင္၊ရဲ၊စပ္ အခ်က္ေလးခ်က္ရွိရင္ မိတ္ေပါက္ၿပီလို႕ သိပါ။ ကုသနည္းေတြကလည္း သိပ္မခက္ဘူး။ ျဖစ္တဲ့ေနရာကို အေအးခံေပးရံုနဲ႕ သက္သာလာတယ္။ အိမ္မွာတင္ အလြယ္ကုလို႕ရတယ္။ မိတ္ထြက္တဲ့ေနရာက ယားၿပီးစပ္လာတဲ့အခါ လက္နဲ႕မကုပ္ဘဲ ေရေအးဝတ္သာ တင္ေပးပါ။ အေအးဓာတ္မေပ်ာက္ေအာင္ ငါးမိနစ္တခါ လဲေပးေနရမယ္။ ၾကားထဲမွာ လိမ္းေဆး(cream,ointment)ဘာမွ မလိမ္းဘဲ calamine ပါတဲ့ lotion တမ်ိဳးမ်ိဳးသာသံုးပါ။ မသက္သာရင္ စတီးရြိဳကိေဆး ခပ္ေပ်ာ့ေပ်ာ့(low strength hydrocortisone 1%) ထည့္လိမ္းပါ။ တကိုယ္လံုးယားယံတဲ့အေျခအေနမ်ိဳးမွာ antihistamine(ဘာမီတြန္၊စစ္ထရီဆင္းလို)ေဆးမ်ိဳး ထည့္ေသာက္ႏိုင္ပါတယ္။ ပိုဆိုးလာရင္ေတာ့ ဆရာဝန္နဲ႕ ေသခ်ာျပပါ။

ဘယ္လိုကာကြယ္မလဲ

အဓိကအာျဖင့္ အပူဒဏ္ေရွာင္ၿပီး ခႏၶာကိုယ္ ေအးျမေစရမွာျဖစ္တယ္။ ပူျပင္းတဲ့ရာသီမွာ တတ္ႏိုင္သမွ် အရိပ္ထဲမွာပဲေနပါ။ အၿပင္ထြက္တဲ့အခါ အေဆာင္းအကာတခုခုယူသြားပါ။ တင္းက်ပ္လြန္းတဲ့ အဝတ္အစားေနရာမွာ ခ်ည္ထည္စ ေအးတာဝတ္ပါ။ အနက္ေရာင္အဝတိအစားေတြက အပူစုပ္ႏိုင္လို႕ ေရွာင္ပါ။ အဲယားကြန္း၊ပန္ကာရွိတဲ့ အခန္းမွာအိပ္ပါ။ ဒါေပမယ့္ တိုက္႐ိုက္ေလမခံပါနဲ႕။ ပူျပင္းတဲ့ရာသီေတြမွာ ညဖက္ေရခ်ိဳးၿပီးမွ အိပ္သင့္တယ္။ ေရခ်ိဳးတဲ့အခါ အယားသက္သာေအာင္ ေရတဂါလံထဲကို ဆိုဒါမႈန္႕ လက္ဖက္ရည္ဇြန္း(၂)ဇြန္းထည့္ၿပီး ခ်ိဳးပါ။  ေရခ်ိဳးၿပီး တဘတ္နဲ႕မသုတ္ပဲ ျပင္ပေလနဲ႕ ေျခာက္ေသြ႕ပါေစ။ အစားအေသာက္ထဲမွာ အပူ၊အစပ္၊အငန္ေလွ်ာ့စားၿပီး ေရခဲေရ ေရွာင္ ရင္ရပါၿပီ။  ပူျပင္းတဲ့ရာသီျဖစ္လို႕ မိတ္မထြက္ေအာင္ ႀကိဳတင္ဂ႐ုစိုက္ကာကြယ္သင့္ပါတယ္။

ေဒါက္တာ ေအးမင္းထူး

ရတနာပံုသတင္းစာ(၁၈.၅.၁၅)