သက္ေစာင့္ဓာတ္မ်ားကို ေလ့လာျခင္း(၁၁)

Vitamin D(calciferol)

Vitamin Dဆိုတာ အဆီမွာေပ်ာ္ဝင္တဲ့ ဗီတာမင္တမ်ိဳး ျဖစ္ပါတယ္။ ဗီတာမင္ဒီမွာ vitamin D1,2,3,4,5စသည္ျဖင့္ ပံုစံကြဲ(၅)မ်ိဳး ရွိပါတယ္။ ဒီထဲမွာ အေရးၾကီးတာက vitamin D2(ergocalciferol)နဲ႕ vitamin D3(cholecalciferol)တို႕ ျဖစ္ပါတယ္။ လူ႕အေရျပားက vitamin Dကို ဖြဲ႕စည္းေပးတယ္။ လူ႕ခႏၶာကုိယ္အတြက္ လိုအပ္တဲ့ ဗီတာမင္ဒီအမ်ားစုကို အေရျပားကတဆင့္ အဓိက ရရွိေနပါတယ္။ အေရျပားမွာရွိတဲ့ ကိုလက္စေတာ(7-hydroxycholesterol)ဟာ ေနေရာင္(UVB)နဲ႕ေတြ႕ျပီး cholecalciferol ျဖစ္လာတယ္။ တနည္းအားျဖင့္ vitamin D3ကို ဖြဲ႕စည္းတယ္။ vitamin D3ဟာ အသည္းေရာက္တဲ့အခါ calcidiolအျဖစ္ ေျပာင္းလဲသြားတယ္။ တခါ ေက်ာက္ကပ္ေရာက္ျပန္ေတာ့ calcitriol ျဖစ္ျပန္တယ္။ calcitriolကို ေက်ာက္ကပ္အျပင္ monocyteနဲ႕ macrophage ေတြကလည္း ထုတ္လုပ္နိုင္တယ္။ calcitriolဓာတ္ဆိုတာ လူ႕ခႏၶာကုိယ္အတြက္ အေရးပါတဲ့ ေဟာ္မုန္းအျဖစ္ ျပဳမူေဆာင္ရြက္ေပးတယ္။ calcitriolက အရိုးေတြက်န္းမာသန္စြမ္းဖို႕ လိုအပ္တဲ့ ကယ္လ္စီယမ္နဲ႕ ေဖာ့စဖားရပ္ဓာတ္ နွစ္မ်ိဳးကို အူလမ္းေၾကာင္းက စုပ္ယူေစတယ္။  ေသြးတြင္း ကယ္လ္စီယမ္နဲ႕ ေဖာ့စဖိတ္ကို မ်ားလာေစတယ္။ 

၁၉၂၂မွာ Elmer McCollumက တိရိစာၦန္ေတြမွာျဖစ္တဲ့ အရိုးေပ်ာ့ျခင္းကို ကာကြယ္ကုသနိုင္တဲ့ဓာတ္တမ်ိဳးကို ေတြ႕ရွိခဲ့တယ္။ ဒီဓာတ္္ဟာ ငါးၾကီးဆီမွာပါဝင္တဲ့ vitamin Dျဖစ္တယ္လို႕ ေဖာ္ျပခဲ့တယ္။  ဗီတာမင္ဒီရဲ႕အာနိသင္က calciumနဲ႕ phosphorusဓာတ္နွစ္မ်ိဳးကို အူလမ္းေၾကာင္းက စုပ္ယူနိုင္ဖို႕ ကူညီေပးတယ္။ ဒီဓာတ္နွစ္မ်ိဳးက အရိုးနဲ႕သြားေတြကို အားျဖည့္ေပးတယ္။ အရိုးသာမက ၾကြက္သား၊တြယ္ဆက္တစ္ရႉးေတြေပၚမွာပါ သက္ေရာက္တယ္။ ၾကြက္သားကို သန္မာေစတယ္။ ခုခံအားကို တက္ေစတယ္။ အေအးမိ၊နွာေစးအပါအဝင္ အသက္ရႉလမ္းေၾကာင္း ဗိုင္းရပ္စ္ပိုးဝင္ေရာက္ျခင္းကို ကာကြယ္ေပးတယ္။ rheumatoid arthritis အဆစ္အျမစ္ေရာင္ျခင္းကို ကာကြယ္ကုသဖို႕ ဗီတာမင္ဒီကို ေပးၾကတယ္။နာတာရွည္အရိုးအဆစ္ ေရာင္ရမ္းနာက်င္ကုိက္ခဲမႈကို သက္သာေစတယ္။ ကိုယ္ဝန္ေဆာင္မိခင္ေတြ ကိုယ္ဝန္ဆိပ္တက္ျခင္း၊ေသြးလန္႕ျခင္းကိုလည္း ကာကြယ္နိုင္တယ္။ အရပ္အေမာင္းနဲ႕ ကိုယ္အေလးခ်ိန္အတြက္လည္း ဗီတာမင္ဒီက အေရးပါတယ္။

ဗီတာမင္ဒီကို အဆီပါငါး(ဆာဒင္း၊တူနာ၊မက္ကာရယ္၊ေဆာ္လမြန္ငါး)နဲ႕ ငါးၾကီးဆီေတြမွာ အဓိကေတြ႕ရတယ္။ အေစ့အဆန္၊ၾကက္ဥအနွစ္၊မိႈ၊အသည္း၊နို႕ထြက္ပစၥည္းေတြမွာလည္း နည္းနည္းစီ ပါဝင္ၾကတယ္။အစားအစာေတြထဲမွာ ပါဝင္တာက vitamin D2(ergocalciferol) ျဖစ္ပါတယ္။ မိႈ၊တေစးယိစ္မွာရွိတဲ့ ergosterolက ေနေရာင္နဲ႕ ေတြ႕တဲ့အခါ ergocalciferol(vitamin D2)အျဖစ္ေျပာင္းသြားတယ္။ ဒါေပမယ့္ အစားအေသာက္ေတြက ရရွိတဲ့ဗီတာမင္ဒီ ပမာဏဟာ (၁၀)ရာခိုင္ႏႈန္းသာရွိလို႕ အလြန္နည္းပါးတယ္။ ဗီတာမင္ဒီရရွိဖို႕ေနေရာင္နဲ႕ထိေတြ႕ေပးရတယ္။ ေယဘုယ်က်က်ေတြးၾကည့္ရင္ ေနေရာင္နဲ႕နာရီဝက္ေလာက္ ထိေတြ႕ရံုနဲ႕ လိုအပ္တဲ့ဗီတာမင္ဒီကို ရရွိနိုင္တယ္။ ေလ့လာမႈေတြအရ အသားလတ္သူတေယာက္ဟာ တပတ္သံုးၾကိမ္၊နာရီဝက္ခန္႕ေနပူစာလံႈရံုနဲ႕ ဗီတာမင္ဒီရရွိမႈ လံုေလာက္တယ္။ အသားညိဳသူေတြဟာ ဗီတာမင္ရရွိဖို႕ ေနေရာင္ ထိေတြ႕ခ်ိန္ပိုသင့္တယ္။ ဒါ့ျပင္ ကမာၻ့ေျမာက္ျခမ္းမွာ ေနထိုင္သူေတြဟာ ေနေရာင္ထိေတြ႕မႈအားနည္းလို႕ ဗီတာမင္ဒီကို ပိုမိုလိုအပ္တယ္။ ၾကီးထြားဖြံ႔ျဖိဳးစကေလးငယ္ေတြ၊ကိုယ္ဝန္ေဆာင္မိခင္၊နို႕တိုက္မိခင္၊အသက္အရြယ္ၾကီးရင့္သူ(၆၅နွစ္အထက္)ေတြဟာ ပံုမွန္ထက္ ဗီတာမင္ဒီ ပိုလိုအပ္သူေတြ ျဖစ္ၾကတယ္။ 

ဗီတာမင္ဒီရဲ႕ ေန႕စဥ္လိုအပ္ခ်က္က 400IU(10mcg)ျဖစ္ပါတယ္။  အသက္၅၀အထက္ မွာ 600IU(15mcg), အသက္၇၀အထက္မွာ 800IU(20mcg)ေလာက္ အသီးသီး လိုအပ္တယ္။ ကိုယ္ဝန္ေဆာင္၊နို႕တိုက္မိခင္ေတြမွာလည္း 600IUေလာက္ လိုအပ္တယ္။ သာမန္လူတေယာက္ အလြန္ဆံုးေသာက္နိုင္တဲ့ ဗီတာမင္ဒီပမာဏက 4000IU(100mcg)ျဖစ္ပါတယ္။ အသက္၁နွစ္ေအာက္-1000IU,အသက္၁-၃နွစ္-2500IU,၄-၈နွစ္ထိ 3000IU,၉နွစ္အထက္ 4,000IUထိ အမ်ားဆံုးေသာက္နိုင္တယ္။ 

ဗီတာမင္ဒီအနည္းအမ်ားကို ေသြးထဲမွာ ရွိတဲ့ calcidiolပမာဏစစ္ျပီး သိရွိနိုင္တယ္။ 25-hydroxy vitamin D testလို႕ေခၚပါတယ္။ 10ng/mlထက္နည္းရင္ ဗီတာမင္ဒီခ်ိဳ႕တဲ့တယ္လို႕ သတ္မွတ္ၾကပါတယ္။ ေသြးတြင္း calciumနဲ႕ phosphate level စစ္ျပီး သိရွိနိုင္တယ္။ ေသြးစစ္ျကည့္တဲ့အခါ calcidiolပမာဏ 150ng/mlထက္မ်ားရင္ toxicityလကၡဏာေတြ ခံစားရတယ္။ ဗီတာမင္ဒီ မ်ားျခင္းေၾကာင့္ ေသြးတြင္း ကယ္လ္စီယမ္ပမာဏ ျမွင့္တက္လာေစတယ္။ ေရငတ္၊ဆီးရႊင္၊ပ်ိဳ႕အန္ခ်င္တဲ့ လကၡဏာေတြ ေပၚေပါက္လာတယ္။

ဗီတာမင္ ဒီခ်ိဳ႕တဲ့ျခင္းက အရိုးေပ်ာ့ေရာဂါကို ျဖစ္ေစနိုင္တယ္။ ကေလးေတြမွာျဖစ္ရင္ rickets၊လူၾကီးေတြမွာ ခ်ိဳ႕တဲ့ရင္ osteomalacia လို႕ေခၚပါတယ္။ ဗီတာမင္ခ်ိဳ႕တဲ့မႈကို ကေလးေတြမွာ ပိုခံစားရတယ္။ လကၡဏာေတြကို ၾကည့္ရင္ အရိုးနဲ႕ၾကြက္သား အားနည္းတဲ့လကၡဏာေတြ စတင္ခံစားရတယ္။ တကိုယ္လံုးမွာရွိတဲ့ ၾကြက္သားေတြ အားနည္းလာတယ္။ ၾကြက္တက္လာတယ္။ ေမာပန္းလြယ္လာတယ္။ ၾကာလာတဲ့အခါ အရိုးေပ်ာ့လာ၊အားနည္းလာတယ္။ အသက္ၾကီးသူေတြမွာ အရိုးပြျပီး အရိုးက်ိဳးလြယ္လာတယ္။ ထိုင္လိုက္၊ထလိုက္တိုင္း အရိုးေတြနာက်င္လာတယ္။ ဖြံ႔ျဖိဳးစအရြယ္ ကေလးေတြဟာ လူၾကီးေတြထက္ပိုအျဖစ္မ်ားတယ္။ ပိုဆိုးတယ္။ဒူး၊ေျခ၊လက္ ေနရာစံုအရိုးေတြ ပံုပ်က္လာတယ္။ အရိုးေပ်ာ့တာၾကာလာတာနဲ႕အမွ် အရိုးေတြေကြးေကာက္လာတယ္။ နာတာရွည္ျဖစ္ရင္ ခါးရိုးဆစ္ ပ်က္ဆီးယိုယြင္းလာျပီး ခါးကိုင္းတာ၊ေကာက္တာ ၊ေကြးတာျဖစ္လာတယ္။ နံႁကားရိုးေတြမွာ ပုတီးေစ့ပံုဖုေဖာင္းလာတယ္။ အရိုးေတြ ၾကီးထြားမလာေတာ့ဘဲ အရပ္ပုလာတယ္။ လမ္းစေလွ်ာက္ခ်ိန္၊သြားေပါက္ခ်ိန္ သူမ်ားထက္ ေနာက္က်တယ္။ ေရရွည္မွာ ဦးေနွာက္နဲ႕ ဥာဏ္ရည္ဖြံ႔ျဖိဳးမႈကိုပါ ထိခုိက္ေစတယ္။

ဗီတာမင္ဒီ အားျဖည့္ဖို႕ ေသာက္ေဆး၊ထိုးေဆး အမ်ိဳးမ်ိဳး ရွိပါတယ္။ ေသာက္ေဆးေတြမွာ vitamin D3ပံုစံအလာမ်ားၾကတယ္။ အေနာက္နိုင္ငံေတြမွာ အဓိကခ်ိဳ႕တဲ့ၾကတာလည္း D3ပဲ ျဖစ္ပါတယ္။ အရိုးနာ၊ၾကြက္သားနာ၊ၾကြက္တက္တတ္သူေတြမွာ calciumနဲ႕ vitaminDကို အသံုးျပဳရတယ္။ ေဆးေသာက္တဲ့အခါ ပမာဏအနည္း၊အမ်ားေပၚမူတည္ျပီး မတူညီၾကဘူး။ ခ်ိဳ႕တဲ့သူေတြမွာ ဗီတာမင္ဒီအနည္းဆံုး 400IUကို တနွစ္ေလာက္ စြဲေသာက္ေစရတယ္။ အသက္ၾကီးရင့္သူမွာ 600-800IUေလာက္ လိုအပ္နုိင္တယ္။ ေရာဂါပိုဆိုးသလို ဗီတာမင္ ပိုမိုလိုအပ္တယ္။ 

ေၾကျငာေတြကလည္း ပိုေကာင္းလာသလို လားရာေတြလည္း ေျပာင္းလဲလာတယ္။ အားေဆးေၾကျငာေတြမွာ ဗီတာမင္ဒီရဲ့အာနိသင္ကို လိုတာထက္ပိုေျပာလာၾကတယ္။ နွလံုး၊ေသြးတိုး၊ေလျဖတ္၊ဆီးခ်ိဳေရာဂါကို ကာကြယ္ေပးတယ္ ဆိုတာမ်ိဳး၊anti-cancer ကင္ဆာကာကြယ္တဲ့အာနိသင္ရွိတယ္ဆိုတာမ်ိဳး ညႊန္းလာၾကတယ္။  ေလ့လာမႈေတြအရ ဒီလိုလူနာအမ်ားစုမွာ ဗီတာမင္ဒီ ခ်ိဳတဲ့နိုင္တာေတြ႕ရတယ္။ သို႕ေသာ္ တိုက္ရိုက္သက္ဆိုင္မႈရွိတဲ့အခ်က္အလက္ တစံုတရာေတာ့ မေတြ႕ရျပန္ဘူး။  အိႏိၵယကလာတဲ့ သတင္းတပုဒ္မွာ ဗီတာမင္ဒီဟာ အရိုးက်န္းမာေရးအတြက္ အေထာက္အကူျပဳနိုင္ေပမယ့္ ပံုမွန္ေသာက္သင့္တာထက္ ပိုလာရင္ နွလံုးကို ထိခိုက္ေစပါသတဲ့။၂၀၁၄မတ္လမွာ နယူးေယာ့ခ္ကလာတဲ့သတင္းတပုဒ္အရ ဗီတာမင္ဒီအားျဖည့္ေဆးက စိတ္က်ေရာဂါကို ကာကြယ္ေပးနိုင္စြမ္း မရွိပါဘူးလို႕ ဆိုျပန္တယ္။ ဒီေလ့လာမႈကပဲ မွတ္ဥာဏ္ခ်ိဳ႕ယြင္းျခင္း၊ပါကင္ဆန္ေရာဂါနဲ႕ multiple sclerosis ယိုယြင္းမႈျဖစ္စဥ္ကို ေနာက္က်ေစပါသတဲ့။  ေလ့လာမႈအသစ္အရ ဗီတာမင္ဒီ ပမာဏနည္းျခင္းဟာ ေသြးအားနည္းနိုင္ေခ် ပိုမ်ားလာတာလည္း ေတြ႕ရတယ္။ ဘယ္လိုပဲဆုိုဆို အသက္ၾကီး၍ အိုမင္းမစြမ္းျဖစ္လာတဲ့အခါ မေမ့အပ္တဲ့ သက္ေစာင့္ဓာတ္ထဲမွာ vitamin D ကို ထည့္သြင္းရမွာ ျဖစ္ပါတယ္။ 

ေဒါက္တာ ေအးမင္းထူး

ရတနာပံု သတင္းစာ(၃၁.၃.၁၄)