စကၡဳေစတနာ မ်က္ၾကည္လႊာ

ေဒါက္တာ

အခု ဓာတ္ပံုထဲက ကေလးက မ်က္မျမင္ပါ။ သူ မ်က္ၾကည္လႊာ အစားထုိးျပီး ျပန္ျမင္ႏုိင္မျမင္ႏုိင္ သိခ်င္ပါတယ္။ 

အသက္ ၂၂ပါ၊ ေရာဂါ - ၅ ႏွစ္သားမွာ အျပင္းဖ်ားျပီး မ်က္စိကြယ္။ သူ႔ကုိယ္စား ေျပာျပတဲ့သူက ေက်ာက္ေပါက္ျပီး ကြယ္တယ္ ေျပာတယ္။ သူ ငါးႏွစ္သားမွာ ကမၻာေပၚမွာ ေက်ာက္ေရာဂါ မရွိေတာ့ဘူးဆုိေတာ့ တျခားေရာဂါတစ္ခုခု ျဖစ္မယ္လုိ႔ ထင္ပါတယ္။ ဘာလဲေတာ့ ကၽြန္မမသိပါဘူး။ 

မ်က္စိျပန္ျမင္ႏုိင္တဲ့ ေမွ်ာ္လင့္ခ်က္ ရွိမရွိ သိခ်င္ပါတယ္။

ေနာက္ ေမးခ်င္တာက မ်က္ၾကည္လႊာ ကိစၥပါ။ ကၽြန္မနဲ႔သိသမွ် မ်က္မျမင္ေတြက မ်က္စိျပန္ျမင္ခ်င္ၾကတယ္။ နယ္ဘက္ေတြမွာ ႏြမ္းပါးရွာတဲ့ မသာရွင္ မိသားစုေတြက မ်က္ၾကည္လႊာ အလွဴခံလုိ႔ ရႏုိင္ပါတယ္။ အသုဘစရိတ္ေတာ့ ကူညီရမွာေပါ့။ ခက္တာက ထုတ္ယူႏုိင္တဲ့ နည္းရယ္၊ ဘယ္လုိ အေအးခံသုိေလွာင္ျပီး မ်က္စိေဆးရံုရွိတဲံ့ ျမိဳ႔ၾကီးေတြ အေရာက္ ပုိ႔ရမယ္ ဆုိတာရယ္၊ ေသသူမိသားစုဆီက အလွဴခံတာေပမယ့္ ဒီလုိ ကုိယ့္ဟာကုိယ္ မ်က္ၾကည္လႊာထုတ္တာကုိ ဥပေဒက လက္ခံပါ့မလား ဆုိတာရယ္ သိခ်င္ပါတယ္။ 

ကၽြန္မဆႏၵကေတာ့ မ်က္မျမင္ေတြ ဒုကၡကုိ သိထားေတာ့ ေျမၾကီးထဲ၊ မီးသျဂိဳၤဟ္စက္ထဲ အလကား ေရာက္သြားမယ့္ မ်က္ၾကည္လႊာ တစ္စံုကုိ တျခားလူသားေတြ အက်ိဳးအတြက္ ျဖစ္ေစခ်င္တာပါ။ လုပ္လုိ႔ ရမရ သိခ်င္ပါတယ္။ 

ေနာက္တစ္ခုကေတာ့ ေလာေလာဆယ္ ျမန္မာျပည္ အေနအထားနဲ႔ ဥပေဒအရ လုပ္လုိ႔ မေရေသးရင္လဲ လုိလုိမယ္မယ္ ဗဟုသုတအေနနဲ႔ သိထားဖုိ႔ လူေသအေလာင္းဆီက မ်က္ၾကည္လႊာ ထုတ္ယူထိမ္းသိမ္းနည္းကုိ သိခ်င္ပါတယ္။ 

ေက်းဇူးတင္စြာျဖင့္

.....

မ်က္စိိကြယ္ေစတဲ့ အေၾကာင္းရင္းေတြ မ်ားစြာရွိပါတယ္။ မ်က္ၾကည္လႊာ၊ျမင္လႊာ၊မွန္ဘီလူး စတာေတြထိခိုက္ပ်က္ဆီးလို႕ မ်က္စိကြယ္နိုင္တယ္။ မ်က္ၾကည္လႊာထိရင္ မ်က္ၾကည္လႊာအစားထိုးလို႕ရပါတယ္။ မ်က္စိျပန္ျမင္နိုင္မယ္၊မျမင္ဘူးဆိုတာ မ်က္စိကို ဘယ္အစိတ္အပိုင္းထိခိုက္လို႕ ပ်က္စီးတာလဲသိမွ ေျပာနိုင္ပါတယ္။ မ်က္လံုးမွာ အစိတ္အပိုင္းေတြ အမ်ားၾကီးရွိတယ္။ မ်က္စိရဲ့ ျဖဴတဲ့အပိုင္းကို sclera လို႕ေခၚပါတယ္။ မ်က္ဆံ မည္းတဲ့အပိုင္းက မ်က္ၾကည္လႊာျဖစ္တယ္။ မ်က္ၾကည္လႊာကို မ်က္စိရဲ႕ ျပတင္းေပါက္လို႕ တင္စားေခၚေဝၚရမယ္။ ဘာ့ေၾကာင့္လဲဆိုေတာ့ အလင္းက ၾကည္လင္ေနတဲ့ မ်က္ၾကည္လႊာကို ျဖတ္ျပီမွ ဝင္နုိင္လို႕ ျဖစ္တယ္။ မ်က္ၾကည္လႊာမွာ 

၁။cornea epithelium 

၂။Bowman’s layer, 

၃။corneal stroma, 

၄။posterior limiting membrane (Descemet’s membrane) 

၅။cornea endothelium 

ဆိုျပီး ငါးလႊာရွိတယ္။ 

မ်က္ၾကည္လႊာဆိုတာ အရမ္းပါးတယ္။ ၀.၅ မီလီမီတာေလာက္ပဲ ထူတယ္။ အက်ယ္က ၁-စင္တီမီတာ ရွိတယ္။ မ်က္ၾကည္လႊာဆိုတာ ပံုမွန္အားျဖင့္ ၾကည္ေနရတယ္။ အကယ္၍ ၾကည္လင္မေနတာ၊အလင္းဝင္ေရာက္ဖို႕ လံုေလာက္တဲ့ curvature မရွိရင္ မ်က္စိဝါးတာ၊မႈန္တာ ျဖစ္လာျပီး မ်က္စိကန္းတတ္တယ္။ ေရာဂါပိုးမႊား၊ထိခိုက္မႈေၾကာငိ့ မ်ကိၾကည္လႊာထိခိုက္တယ္။ ေရာဂါပိုးဝင္ေရာက္ျပီး မ်က္စိထိခိုက္သူေတြမွာ အမာရြတ္ေတြက မ်ကိၾကည္လႊာကို ထိခိုက္ေစတယ္။

မ်က္ၾကည္လႊာအစားထိုးခြဲစိတ္မႈကို ကမာၻ႕ေပၚမွာ ပထမဆံုး ေအာင္ျမင္ေအာင္ လုပ္ေဆာင္နိုင္ခဲ့တာက Dr Eduard Zirm ျဖစ္ပါတယ္။ ၁၉၀၅ ဒီဇင္ဘာ(၇)ရက္ေန့မွာ ေအာင္ျမင္စြာ ခြဲစိတ္နိုင္ခဲ့တယ္။ ပိုထူးဆန္းတာက လႉတဲ့သူက အသက္(၁၁)နွစ္အရြယ္သာ ရွိေသးတဲ့ ေကာင္ေလးတေယာက္ျဖစ္တယ္။ အခုေနာက္ပိုင္း နည္းပညာအဆင့္ျမင့္လာေတာ့ မ်က္ၾကည္လႊာထဲက လိုအပ္တဲ့ အစိတ္အပိုင္းကိုပဲ ယူျပီး အစားထိုးတဲ့နည္းေတြ ရွိေနပါျပီ။

ဘယ္သူေတြ လႉလို႕ရလဲ

မ်က္စိမြဲသူ၊မ်က္မွန္တပ္သူ၊ေသြးတိုး၊ဆီးခ်ိဳရွိသူေတြလည္း မ်က္ၾကည္လႊာလႈလို႕ရတယ္။ ေနာက္ဆံုး မ်က္စိအတြင္းတိမ္ရွိေနသူေတာင္ မ်က္ၾကည္လႊာလႉခ်င္လႉလို႕ရတယ္။ ဘာ့ေၾကာင့္လဲဆိုေတာ့ မ်က္စိအတြင္းတိမ္(Cataract)က lens မ်က္စိမ်က္ဘီလူး ကိုပဲ ထိခိုက္တာေၾကာင့္ ျဖစ္ပါတယ္။ 

မ်က္ၾကည္လႊာလႉမယ္စိတ္ကူးရင္ မေသခင္ လႉဖို႕ ဆႏၵျပဳခဲ့တာ ရွိရမယ္။ ဒါမွမဟုတ္ မိသားစုအသိုင္းအဝိုငိးက လႉဖို႕ခြင့္ေပးတာ လုပ္နိုင္ရမယ္။ မ်က္ၾကည္လႊာယူဖို႕ အသိသက္ေသလိုပါတယ္။ အဆိုပါသူက ဆံုးျပီး ၄နာရီအတြင္း မ်က္စိဘဏ္ကို အေၾကာင္းၾကားရတယ္။  ေသဆံုးျပီး ၄နာရီအတြင္း ထုတ္ယူရတာျဖစ္လို႕ ရန္ကုန္၊မႏၲေလး ျမိဳ႕ေတြက လြဲရင္ က်န္တဲ့ျမိဳ႕မွာ ေသဆံုးသူေတြက ထုတ္ယူလို႕မရနိုင္ပါဘူး။ 

မ်က္ၾကည္လႊာ ထုတ္ယူျခင္း

Donorဆီက မ်က္ၾကည္လႊာယူတဲ့နည္းကို In Situ Corneal Excision လို႕ေခၚပါတယ္။ ဒီထုတ္ယူမႈဟာ နာရီဝက္ေလာက္ၾကာတယ္။မ်က္ၾကည္လႊာယူတဲ့အတြက္ ေသဆံုးသူရဲ႕ မ်က္စိပံုစံေျပာင္းတာ၊ေဟာက္ပက္တာ မရွိဘူး။တျခားအစိတ္အပိုင္းေတြ ထုတ္ယူသလို အလ်င္လိုဖို႕ မလိုအပ္ပါဘူး။ မ်က္စိကို ေရခဲနဲ႕ အုပ္ေပးနိုင္ရင္ ၂၄-နာရီအတြင္း ထုတ္ယူလို႕ရပါတယ္။ ထုတ္ျပီးရင္လည္း အမ်ိဳးသားမ်က္စိဘဏ္မွာ တစ္လေလာက္ထိ သိမ္းဆည္းထားနိုင္တယ္။ သိမ္းတဲ့အခါ အပူခ်ိန္ ၄ဒီဂရီစင္တီဂရိတ္မွာ ထားရင္ (၂)ရက္ထိ အထားခံတယ္။အဲဒီအပူခ်ိန္မွာပဲ chondroitin sulphate-based mediumထဲထည့္ရင္ ၁၄ရက္(၂ပတ္)အထားခံတယ္။ တစ္ရႈးကာခ်ာနဲ႕ထားရင္ ၁လေလာက္ထိ အထားခံတယ္။ 

ေရာဂါကင္းစင္မႈ ရွိ၊မရွိ

မ်က္ၾကည္လႊာထုတ္ယူမဲ့သူဟာ ဘာေရာဂါနဲ႕ ေသဆံုးသလဲ အေရးၾကီးတယ္။ ဘီပိုး၊စီပိုး၊HIV၊ေခြးရူးျပန္ေရာဂါသည္ေတြရဲ႕ မ်က္ၾကည္လႊာကို အသံုးမျပဳပါဘူး။ ဒါ့ေၾကာင့္ မ်က္ၾကည္လႊာယူျပီးတာနဲ႕ မ်က္ၾကည္လႊာအေျခအေန၊ေကာင္းမြန္မႈ ရွိ၊မရွိ၊ေရာဂါကင္းစင္မႈကို စစ္ေဆးပါတယ္။ စစ္ေဆး ျပီးရင္ မ်က္စိဘဏ္ကေန လက္ခံသူနဲ႕ အမ်ိဳးအစားကိုက္ညီမႈရွိ၊မရွိ စစ္ေဆးျပီး ဆရာဝန္ဆီ တင္ျပရတယ္။ ဆရာဝန္က လက္ခံနုိင္တယ္ ယူဆတာနဲ႕ မ်က္ၾကည္လႊာအစားထိုးဖို႕ စီစဥ္ပါလိမ့္မယ္။

မ်က္ၾကည္လႊာအစားထိုးျခင္း

မ်က္ၾကည္လႊာအစားထိုးတာကို cornea graft လုပ္တယ္လို႕ ေခၚတယ္။ ပ်က္စီးေနတဲ့ corneaကို ထုတ္ျပီး အလႉရွင္ရဲ႕ corneaကို ထည့္သြင္းရတာျဖစ္တယ္။ တျခားအစိတ္အပိုင္းေတြလိုပဲ ခႏၶာကိုယ္က တံုျပန္နိုင္တယ္။ ဒီအတြက္ ခြဲစိတ္ျပီးတာနဲ႕ ေဆးေပးဖို႕ လိုအပ္တယ္။ ဥပမာ၊ ခြဲျပီး (၂)ရက္အတြင္း Dexamethasone ကို တနာရီျခားတခါ ခပ္ေပးတာမ်ိဳး၊ ေနာက္ထပ္ ၅ရက္မွာ ၂နာရီျခားတခါ ခပ္ေပးတာမ်ိဳးလုပ္ရတယ္။ အဲဒီေနာက္မွာ တရက္(၄)ၾကိမ္ ၄-၆လထိ ဆက္ခပ္နိုင္တယ္။ ပိုးမဝင္ေအာင္ ပိုးသတ္မ်က္စဥ္း Chloramphenicol တေန႕ေလးၾကိမ္ ၂-၄ပတ္ ဆက္ေပးတယ္။ ကံေကာင္းတာတခုက မ်က္ၾကည္လႊာကို ေသြးျဖဴဥအေရာက္နည္းေအာင္ ကာကြယ္ထားလို႕ တျခားအစိတ္အပိုင္းထက္ rejection တံု႕ျပန္တာနည္းတယ္။ 

ျမန္မာနိုင္ငံမွာ မ်က္စိဘဏ္နွစ္ခုရွိတယ္။ ရန္ကုန္အမ်ိဳးသားမ်က္စိဘဏ္ကို ၁၉၉၃မွာ စတင္ေထာင္ခဲ့တယ္။ မႏၲေလးမ်က္စိဘဏ္ကိုေတာ့ ၁၉၉၉မွာ စေထာင္နိုင္ခဲ့တယ္။ အေမရိကားမွာ ၂၀၁၃တနွစ္ထဲမွာပဲ လူ ၄၇၀၀၀ ေက်ာ္ကို မ်က္ၾကည္လႊာ အစားထိုးကုသနိုင္ခဲ့တယ္။ ရန္ကုန္မွာေတာ့ ၂၀၁၃စာရင္းအရ လူတစ္ရာေက်ာ္ကိုသာ အစားထိုးနိုင္ခဲ့တယ္။ မႏၲေလးမွာ ၁၅နွစ္အတြင္း လူ(၉၀၀၀)နီးပါးသာ မ်က္ႁကည္လႊာအစားထိုးနိုင္ခဲ့တယ္လို႕ စာရင္းဇယားေတြအရ သိရတယ္။ မ်က္ၾကည္လႊာလႉဒါန္းထားသူ ေသဆံုးျပီး ေလးနာရီအတြင္း အေၾကာင္းၾကားရတယ္။ ရန္ကုန္ဆိုရင္ အမ်ဳိးသား မ်က္စိ္ဘဏ္(ရန္ကုန္) ဖုန္း ၀၁-၅၄၁၃၀၆၊ ရန္ကုန္ မ်က္စိအထူးကု ေဆး႐ုံႀကီး၊ ဖုန္း ၀၁-၅၅၇၉၅၅၊၅၅၇၉၅၆၊ ၅၄၉၁၇၁ ကိုဆက္သြယ္နိုင္တယ္။ မႏၲေလးမွာ ကြယ္လြန္ခဲ့ရင္ အမ်ဳိးသား မ်က္စိဘဏ္ (မႏၲေလး) ဖုန္း ၀၂-၃၉၄၅၀၊ မႏၲေလး မ်က္စိလူနာေဆာင္၊ ဖုန္း၀၂-၃၁၂၀၃ ကို က်န္ရစ္သူ မိသားစုဝင္ေတြက ဆက္သြယ္ေပးရမွာ ျဖစ္ပါတယ္။ ဒီျမိဳ႕ေတြကလြဲရင္ က်န္ျမိဳ႕ေတြမွာ ေလာေလာဆယ္မရနိုင္ေသးပါဘူး။ 

အမ်ိဳးသားမ်က္စိဘဏ္(ရန္ကုန္)

အမွတ္ ( 30 ) ၊ နတ္ေမာက္လမ္း ၊ 

မ်က္စိေဆးရံဳ ၊ ရန္ကုန္ျမိဳ႕ ။ 

ဖုန္း - 549171 ၊ 557956 ၊ 541306

အမ်ိဳးသားမ်က္စိဘဏ္ ( မ ႏ ၱေလး )

23 လမ္း ၊ 80 ႏွင္႔ 81 လမ္းၾကား 

မ-န-န-လ ေဆးရံဳၾကီး ၊ မ ႏ ၱေလး ။ 

ဖုန္း - 02 39450 ၊ 31200

ေမးထားသူရဲ႕ စိတ္ကူးက ေကာင္းပါတယ္။ ဒါေပမယ့္ အထေျမာက္ဖို႕ မလြယ္နိုင္ဘူး။ အခမဲ့က်န္းမာေရးေစာင့္ေရွာက္မႈလုပ္တဲ့အခါမွာေတာင္ ဘယ္္အုပ္ခ်ဳပ္ေရးမႈး၊ဦးစီးမႉးစီ တင္ျပမွဆိုတာေတြ ရွိေနေသးတယ္ မဟုတ္လား။ လြန္ခဲ့တဲ့ ၈-လ ေလာက္က မႏၲေလးျမိဳ႕ေပၚက လူငယ္ပရဟိတ အဖြဲ႕တခုက မ်က္ၾကည္လႊာအေၾကာငိး လာေမးဖူးပါတယ္။ လႉခ်င္လို႕လား၊အခုလို အလႉရွင္ ရွာေဖြဖို့လားေတာ့ ေကာင္းေကာင္း မသိဘူး။ မ်က္ၾကည္လႊာလိုအပ္သူေတြ အမ်ားၾကီးရွိပါတယ္။ မ်က္ၾကည္လႊာအစားထိုးဖို႕ waiting list ေစာင့္ဆိုင္းသူေတြ တန္းစီေနတယ္။ ဆိုလိုခ်င္တာက လိုအပ္တာက ပိုမ်ားေနတာပါ။စိတ္မေကာင္းစရာတခု လႉဖို႕ဆႏၵရွိေပမယ့္ စာရင္းေပးသြင္းမထားခဲ့တာ၊သူတို႕နဲ႕ နီးစပ္သူေတြကို လႉမယ္လို႕ ၾကိဳေျပာမထားခဲ့တာ ျဖစ္ပါတယ္။ 

ေဒါက္တာ ေအးမင္းထူး

၂.၁၁.၁၄