ေရာဂါကပ္ဆိုး ဗိုင္းရပ္စ္ပိုး

ကမာၻမွာ ဗိုင္းရပ္စ္ေရာဂါေတြ တစခန္းထေနပါတယ္။ သမိုင္းကို ျပန္ၾကည့္လိုက္ရင္ လူေပါင္းမ်ားစြာကို အစုလိုက္ေသေၾကပ်က္ဆီးေစတာ ဗိုင္းရပ္စ္ပိုးေရာဂါေတြေၾကာင့္ ဆိုတာ ေတြ႕ရမွာပါ။ ၁၉၁၈မွာ စပိန္တုပ္ေကြးျဖစ္ေတာ့ လူေပါင္းသန္း၅၀ေလာက္ကို ေသဆံုးေစခဲ့တယ္။ ပထမကမာၻစစ္ျဖစ္ေတာ့ ေသဆံုးသူဦးေရက ၁၆သန္းပဲ ရွိလို႕ ေရာဂါကပ္ေၾကာငိ့ ေသဆံုးသူက သံုးဆေလာက္ ပိုမ်ားတယ္။ တကယ္ေတာ့ လူသားရယ္လို႕ မျဖစ္ခင္ သက္ရွိမ်ိဳးစိတ္ေတြ စတင္ကတည္းက ဗုိင္းရပ္စ္ပိုးေတြရွိေနခဲ့ျပီး ျဖစ္ပါတယ္။ ဒါေပမယ့္ ဗိုင္းရပ္စ္ေတြကို စတင္ေတြ႕ရွိခဲ့တာေတာ့ သိပ္မၾကာေသးဘူး။ ၁၈၉၂မွာ ရုရွားဇီဝပညာရွင္ Dmitry Ivanovsky က ေဆးရြက္ၾကီးမွာ ပါတဲ့ ပိုးမႊားေတြကို
စတင္သတိထားမိခဲ့တယ္။ ၁၈၉၈ေရာက္မွ ဒတ္ခ်္လူမ်ိဳး Martinus Beijerinck က ဒီပိုးမႊားေတြဟာ ဗိုင္းရပ္စ္ ျဖစ္တယ္လို႕ ဆိုခဲ့ပါတယ္။ အဲဒီနွစ္မွာပဲ Friedrich Loeffler နဲ႕ Paul Frosch တို႕က  ဗိုင္းရပ္စ္ပိုးမႊားေတြဟာ ကူးစက္ေရာဂါေတြျဖစ္ေစတယ္လို႕ ေဖာ္ထုတ္ခဲ့ျပန္တယ္။ 

တကယ္ေတာ့ ဗိုင္းရပ္စ္ေၾကာင့္ ျဖစ္တဲ့ေရာဂါေတြ မနည္းပါဘူး။ အေအးမိ၊တုပ္ေကြး၊ဝမ္းပ်က္၊ဝမ္းေလွ်ာ၊ေရေက်ာက္၊ေက်ာက္ၾကီး၊ပိုလီယို၊ေရယုန္၊ေခြးရူး၊ေသြးလြန္တုပ္ေကြး၊ဆားစ္၊ဘီပိုး၊စီပိုး၊ေအအိုင္ဒီအက္စ္၊အခုေနာက္ဆံုး အီဘိုလာကအစ ေရာဂါေတြဟာ ဗိုင္းရပ္စ္ေၾကာင့္ ျဖစ္တယ္။ ကူးစက္ခံရတဲ့ ဗိုင္းရပ္စ္အမ်ိဳးအစားေပၚမူတည္ျပီးျဖစ္တဲ့ ေရာဂါလကၡဏာေတြမတူညီၾကဘူး။ ထူးျခားခ်က္က ဗို္င္းရပ္စ္ပိုးအမ်ိဳးအစားလိုက္ျပီး ခႏၶာကိုယ္အစိတ္အပိုင္းတခုက္ုသာ တိုက္ခိုက္ပါတယ္။ဥပမာ ဘီပိုးကူးစက္ခံရသူဟာ အသည္းကို ထိခိုက္ေစတယ္။ 

ဗိုင္းရပ္စ္ဆိုတာ လူ႕ဆဲလ္ထက္ အဆေပါင္း ရာခ်ီျပီး ေသးငယ္လို႕ ေနရာတိုင္းမွာ ရွိနိုင္ပါတယ္။ ေရာဂါပိုးေတြက ေသးငယ္လြန္းေတာ့ သာမန္မ်က္စိနဲ႕ မျမင္နိုင္ဘူး။ အရြယ္အစားအားျဖင့္ နာနိုမီတာ(nanometer)ေလာက္သာ ရွိလို႕ electron microscopeနဲ႕ ၾကည့္မွျမင္နိုင္တယ္။ ဗိုင္းရပ္စ္ပိုးအမ်ားစုက ေလထဲကတဆင့္ ကူးစက္တယ္။ ဖုန္ေတြနဲ႕ ကပ္ညိွပါလာတတ္တယ္။ ပံုမွန္အားျဖင့္ လူ႕ခႏၶာကိုယ္ထဲ ဝင္ေရာက္ကူးစက္တဲ့ ေရာဂါပိုးမြားေတြကို ခႏၶာကိုယ္က တိုက္ဖ်က္ပစ္တယ္။ 

ဗိုင္းရပ္စ္ေတြကို ေလ့လာၾကည့္ရင္ အထဲမွာ မ်ိဳးဗီဇ(DNA or RNA)သယ္ေဆာင္တဲ့ protein coatရွိပါတယ္။ အျပင္မွာ အခြံအလႊာပါး(membrane)တထပ္နဲ႕ ဖံုးထားတယ္။ ဗိုင္းရပ္စ္ပိုး အခြံက လူ႕ဆဲလ္ကို ကာရံထားတဲ့ ဆဲလ္နံရံ(cell wall)နဲ႕တူလို႕ ခြဲျခားတိုိက္ဖ်က္ဖို႕ ခက္ပါတယ္။ ဗိုင္းရပ္စ္ဆိုတာ သက္မဲ့(non-living) ျဖစ္လို႕ ရွင္သန္ၾကီးထြားဖို႕ လက္ခံဆဲလ္(host cell) လိုအပ္ပါတယ္။ဝင္ေရာက္ကူးစက္ခံရတဲ့ ဆဲလ္ေတြဟာ မ်ိဳးဗီဇေျပာင္းလဲျပီး viral DNAေတြ အျဖစ္ေျပာင္းလဲသြားတယ္။ ဗီဇကို ေျပာငိးလဲေစရံုသာမက မိနစ္ပိုင္းအတြင္း ဗိုင္းရပ္စ္ေတြ တျဖည္းျဖည္း ပြားမ်ားလာပါတယ္။ ကြဲပြားမႈမ်ားတာနဲ႕အမွ် နဂိုဆဲလ္ေတြ ေပါက္ထြက္ ပ်က္ဆီးသြားပါတယ္။ ဒီလိုအခါမ်ိဳးမွာ လကၡဏာေတြ စတင္ေပၚေပါက္လာတယ္။

ဗိုင္းရပ္စ္ကူးစက္ခံရသူဟာ အဖ်ားအတက္အက် ျမန္တယ္။ ေသြးဥမႊား(platelet)ေတြ က်ဆင္းလာလို႕ အနီစက္ထြက္၊ေသြးယုိတာ ရွိတယ္။ ေျခလက္ေညာင္းကိုက္တာ၊ေခါင္းမူး၊ေခါင္းကိုက္တာ ရွိတယ္။ ခႏၶာကုိယ္ခုခံအားစနစ္က မတိုက္ဖ်က္မခ်င္း ေရာဂါပိုးက ရွိေနတတ္တယ္။ ကံေကာင္းတာက ဗိုင္းရပ္စ္ပိုးဝင္လာတာနဲ႕ ခႏၶာကုိယ္ခုခံအားစနစ္ကို တိုက္ဖ်က္နိုင္တာ ျဖစ္ပါတယ္။ ဒါ့ေၾကာင့္ ဗိုင္းရပ္စ္ေရာဂါေတြမွာ ခုခံအားက အေရးၾကီးဆံုးျဖစ္ပါတယ္။ အထူးသျဖင့္ Virusပိုး တိုက္ဖ်က္ဖို႕ ခုခံအားစနစ္ NK cell ကထြက္တဲ့ ဓာတုပစၥည္းေတြက အေရးၾကီးပါတယ္။ တခ်ိဳ႕ေရာဂါေတြမွာ ဒီဓာတုပစၥည္းထြက္ေအာင္ လံႈ႕ေဆာ္ေပးရတယ္။ 

ေဆးပညာ သီအိုရီအရ ေသြးက အယ္လ္ကာလီဖက္ ေရာက္ေလေလ ေရာဂါပိုးေတြကို ရွင္းလင္းနုိင္စြမ္းပိုေကာင္းေလ ျဖစ္တယ္။ တနည္းအားျဖင့္ ေအာက္စီဂ်င္ၾကြယ္ဝတဲ့ ပတ္ဝန္းက်င္ျဖစ္ဖို႕ လိုအပ္တာမ်ိဳးပါ။ Oxygen high concentration ေပးျခင္းက ဗိုင္းရပ္စ္ပိုးေတြ ေသေစနိုင္တဲ့ အစြမ္းရွိတယ္။အကယ္၍ ေသြးတြင္း ေအာက္စီဂ်င္ 90% ထက္နည္းရင္ ဗိုင္းရပ္စ္ကို ခုခံမႈ၊တိုက္ဖ်က္နိုင္စြမ္း က်ဆင္းလာတယ္။ ဒီအခါ ေသြးကို အယ္လ္ကာလီ ေရာက္ေအာင္ ျပဳလုပ္ေပးသင့္တယ္။ ေသြး၊ျပန္ရည္ေၾကာနဲ႕ တံေထြးစတာေတြက အယ္လ္ကာလီဖက္ေရာက္ေလ ခုခံအားေကာင္းေလ ျဖစ္ပါတယ္။ ဆားရည္က baseျဖစ္လို႕ ပိုးေသေစတယ္။ ေရတခြက္ထဲကို ဆိုဒါ တဇြန္းရဲ႕ ၄ပံုတပံုထည့္ေသာက္ရင္ အယ္လ္ကာလီရည္ကို ျဖစ္ေစတယ္။ လိေမၼာ္သီး၊ေရွာက္သီးစတာေတြဟာ အက္ဆစ္ဓာတ္ရွိေပမယ့္ ခႏၶာကိုယ္ထဲေရာက္တဲ့အခါ အယ္လ္ကာလီေျပာင္းသြားတယ္။ ဒီလိုအစားအစာမ်ိဳးစားေပးသငိ့တယ္။ထပ္လိုအပ္တာက ေရမ်ားမ်ားေသာက္ဖို႕ပါ။ ပရိုတင္းက ခုခံအားကို ျဖစ္ေစတယ္။ ဒီအတြက္ ၾကက္ဥနွစ္မ်ားမ်ားစားပါ။ တုပ္ေကြးနဲ႕ ေရယုန္နာ အတြက္ bovine colostrum(ႏြားနို႕ရည္ၾကည္)က အေကာင္းဆံုးျဖစ္ပါတယ္။ ေလ့လာမႈေတြအရ ဗီတာမင္ ေအ၊စီ၊အီး၊ဇင့္၊selenium၊CoQ10နဲ႕ probiotics စတဲ့ဓာတ္ေတြ ခုခံအားကို တက္ေစတယ္။ အင္ဇိုင္းေတြထဲမွာ Proteolytic enzyme ေတြက ဗိုင္းရပ္စ္ပိုးခြံကို တိုက္ခိုက္နိုင္စြမ္း အားေကာင္းတာေတြ႕ရတယ္။ 

ဗိုင္းရပ္စ္က္ု တိုက္ဖ်က္နိုင္တဲ့ သဘာဝေဆးနည္းေတြကို သိပၸံနည္းက် စမ္းသပ္ေနပါတယ္။ အမ်ိဳးေပါင္း (၁၉၆)မ်ိဳးေလာက္ကို စမ္းသပ္ၾကည့္တဲ့အခါ ရဲယို၊ရွားေစာင္းလက္ပတ္၊ဂ်င္ဆင္း၊မိႈ၊ေဆးေျပာင္းပန္း၊ၾကက္သြန္ျဖဴစတာေတြက ဗိုင္းရပ္စ္နိုင္တဲ့ အာနိသင္ရွိတာ ေတြ႕ရတယ္။ အေနာက္နိုင္ငံေတြမွာ  ေဆးေျပာင္းပန္းကေတာ့ အသံုးမ်ားတယ္။ ခုခံအားကို တက္ေစတယ္။ အေရွ႕တိုင္းမွာ လက္ဖက္စိမ္း(green tea)ကလည္း အသံုးဝင္တာ ေတြ႕ရတယ္။ ဓာတ္ခဲြေလ့လာၾကည့္ေတာ့ green teaမွာပါတဲ့ catechinsဓာတ္က ဗိုင္းရပ္စ္ပိုးဝင္ေရာက္ျခင္းကို တားဆီးေပးတယ္။ အထူးသျဖင့္ တုပ္ေကြးေရာဂါမ်ိဳးမွာ ေကာင္းပါတယ္။ ေျမထဲနိုင္ငံေတြက သံလြင္ဆီကို သံုးၾကတယ္။ သံလြင္ရြက္(olive leave)မွာပါတဲ့ elenoic acidဆိုတဲ့ ဓာတ္တမ်ိဳးက ဗိုင္းရပ္စ္ပိုးေတြကို နွိမ္နင္းနိုင္တဲ့ အစြမ္းရွိတယ္။ 

ဂ်င္းလက္ဖက္ရည္ထဲကို ငရုတ္ေကာင္း၊ပ်ားရည္၊ေရွာက္ရည္ေရာေသာက္ရင္ လည္ေခ်ာင္းနာ၊ေခ်ာင္းဆိုး၊နွာရည္ယိုနာပိတိျခင္းကို သက္သာေစတယ္။ အေနာက္နုိင္ငံေတြက တုပ္ေကြး၊ေခ်ာင္းဆိုးတဲ့အခါ အယ္ဒါသီးရည္ကို ေစာေစာေသာက္၊ေရာဂါအျမန္ေပ်ာက္တယ္လို႕ လက္ခံလာၾကတယ္။ အယ္ဒါသီးအနွစ္ 60ml ေန႕စဥ္ေသာက္ရင္ တုပ္ေကြးလကၡဏာေတြက္ု ၁ပတ္အတြင္း ေကာင္းမြန္ေစသတဲ့။ ျမန္မာတိုင္းရင္းေဆးေတြမွာ ပါေလ့ရွိတဲ့  ႏြယ္ခ်ိဳကလည္း မေခပါဘူး။ ႏြယ္ခ်ိဳမွာပါတဲ့ glycyrrhizin နဲ႕ ဗိုင္းရပ္စ္ေဆး ribavirin နိႈင္းယွဥ္တဲ့အခါ အာနိသင္သိ္ပ္မကြာတာ ေတြ႕ုတယ္။ ေရရွည္မွာ ႏြယ္ခ်ိဳက ေဘးထြက္ဆိုးက်ိဳး ပိုနည္းတာေတြ႕ရတယ္။ အတည္မျပဳရေသးတဲ့သတင္းတခုမွာ ႏြယ္ခ်ိဳ ၂.၅ဂရမ္ တေန႕သံုးၾကိမ္(750 mg glycyrrhizin) စားသံုးေပးျခင္းက ဘီပိုး၊စီပိုးေတြအတြက္ အထူးေကာင္းမြန္သတဲ့။ ေနာက္ဆံုးနည္းတခုက ၾကက္သြန္ျဖဴကို အေနေတာ္ ခပ္စိပ္စိပ္လွီး၊ပ်ားရည္နဲ႕စိမ္ျပီး ေရမ်ားမ်ားနဲ႕ ေဆးျပားလိုမ်ိဳခ်ရင္ ခုခံအားတက္၊ပိုးသတ္ျပီး လည္ေခ်ာင္းနာျခင္းကို သက္သာေစတယ္။ ၾကက္သြန္ျဖဴမွာပါတဲ့ စူးရွရွအနံ႔ allicinက ဗိုင္းရပ္စ္ကို နိုင္တယ္လို႕ ဆိုပါတယ္။

ကမာၻမွာ လူအစုလုိက္အျပံဳလိုက္ေသေၾကေစတဲ့ ကပ္ေရာဂါဆိုးအမ်ားစုဟာ ဗိုင္းရပ္စ္ပိုးေၾကာင့္ ျဖစ္ရတာပါ။ ပိုဆိုးတာက ဗိုင္းရပ္စ္ပိုးေတြက ကူးစက္လြယ္သလို ဗီဇေျပာင္းလဲလြယ္တယ္။ တိုက္ဖ်က္ဖို႕ခက္လို႕ ေဆးဝါးေပၚေပါက္ဖို႕လည္း မလြယ္ေသးဘူး။ ဒါ့ေၾကာင့္ အၾကမ္းဖက္သမားတခ်ိဳ႕က ဇီဝလက္နက္အျဖစ္သံုစြဲၾကတယ္။ ဂ်ာမနီမွာ ဟစ္တလာေခတ္ေကာင္းေတာ့ ဗုိင္းရပ္စ္ေတြကိုသံုးျပီး လူေပါင္းမ်ားစြာကို စမ္းသပ္ခဲ့ဖူးတယ္။ စမ္းသပ္သူေတြက ေရမေရာတဲ့ ဆရာဝန္စစ္စစ္ေတြ ျဖစ္ပါတယ္။ ေနာက္ျပီး အာဖရိကမွာ ေခတ္စားေနတဲ့ အီဘိုလာကို ဇီဝလက္နက္အျဖစ္ အသံုးခ်နိုင္တယ္လို႕ ဥေရာပနိုင္ငံေတြကို သတိေပးထားေသးတယ္။ ဗိုင္းရပ္စ္ပိုးေတြက လူသားေတြကို နည္းအမ်ိဳးမ်ိဳးနဲ႕ ဒုကၡေပးနိုင္လို႕ ေရာဂါကပ္ဆိုးမျဖစ္ခင္ သတိျပဳကာကြယ္ရမွာ ျဖစ္ပါတယ္။

ေဒါက္တာ ေအးမင္းထူး

ရတနာပံုသတင္းစာ(၉.၂.၁၅)