ဝက္သက္ဂ်ိဳက္သိုး ဘာ့ေၾကာင့္ထိုးလဲ

ျမန္မာနိုင္ငံတဝွမ္း ေတာေရာ၊ျမိဳ႕ပါမက်န္ ေဝလံတဲ့ေဒသေတြအထိ အသက္(၁၅)နွစ္ေအာက္ ကေလးသူငယ္ (၁၇)သန္းေက်ာ္ကို ဝက္သက္ေရာဂါနဲ႕ ဂ်ိဳက္သိုးေရာဂါ ကာကြယ္ေဆး အစုလိုက္ထိုးေပးဖို႕ စီမံခ်က္နဲ႕ စတင္လုပ္ေဆာင္ေနျပီ ျဖစ္ပါတယ္။ နိုင္ငံတကာအဖြဲ႕အစည္းေတြနဲ႕ က်န္းမာေရးဝန္ၾကီးဌာနတို႕ ပူးေပါင္းျပီး ေဆာင္ရြက္တဲ့ ဒီလုပ္ငန္းစဥ္ကို အပိုင္း နွစ္ပိုင္းခြဲျပီး လုပ္ေဆာင္သြားမွာ ျဖစ္ပါတယ္။ပထမပိုင္းအျဖစ္ ဇန္နဝါရီ (၁၉)မွ (၂၇)ရက္အထိ အသက္(၅)နွစ္မွ(၁၅)နွစ္ထိ ကေလးငယ္ (၈.၅)သန္းကိုကာကြယ္ေဆး ထိုးေပးသြားမွာျဖစ္ျပီး ေဖေဖာ္ဝါရီ (၁၉)မွ (၂၈)ရက္အထိကို အသက္(၉)လမွ (၅)နွစ္အတြင္း ကေလးငယ္မ်ားနဲဲ႕ပထမအၾကိမ္တြင္ ေဆးထိုးရန္က်န္ရွိေနသူမ်ားကို
ထိုးေပးသြားမွာျဖစ္ပါတယ္။ အသက္(၁၅)နွစ္အတြင္း ကာကြယ္ေဆးထိုးျပီးသူ၊မထိုးရေသးသူ မည္သူမဆို ဝက္သက္နဲ႕ ဂ်ိဳက္သိုးေရာဂါ နွစ္မ်ိဳးစပ္ ကာကြယ္ေဆး ထိုးရမွာ ျဖစ္ပါတယ္။ ကာကြယ္ေဆးထိုးျခင္းအေၾကာင္း မေဖာ္ျပခင္ ေရာဂါအေၾကာင္း အနည္းငယ္ေဖာ္ျပပါရေစ။

ဝက္သက္ေရာဂါ(measles)

ဝက္သက္ေရာဂါဟာ ဗိုင္းရပ္စ္ပိုးတမ်ိဳးေၾကာင့္ျဖစ္ျပီး ေလထုထဲကတဆင့္ ကူးစက္တတ္တယ္။ ကေလးေတြမွာ အျဖစ္မ်ားျပီး ကူးစက္ပ်ံ႕နွံ႔လြယ္တယ္။ ဝက္သက္ဆိုတာနဲ႕ အမ်ားစုက အနီစက္ကိုေျပးျမင္လိုက္ၾကျပီး ျဖစ္ပါတယ္။ ဒါ့ေၾကာငိ့ မိဘေတြက အနီစက္ေပါက္တိုင္း ဝက္သက္လို႕ ထင္မွတ္မွားၾကတာပါ။ ဝကိသက္အနီစက္မေပါက္ခင္ကတည္းက ဖ်ားတာ၊နွာရည္ယိုခ်ာင္းဆိုး၊မ်က္လံုးရဲတာမ်ိဳးရွိတယ္။ ဝက္သက္အနီစက္က မ်က္နွာ၊နားသယ္စပ္ေတြကတဆင့္ စတင္ေပၚေပါက္လာတယ္။ မ်က္နွာမွာေပါက္ျပီးရင္ ခႏၶာကိုယ္ေအာက္ပိုင္းကို ပ်ံ႔လာျပီး တကိုယ္လံုးအနံ႔ အနီစက္ေသးေသးေတြ ေပါက္လာတယ္။ တခ်ိဳ႕ကေတာ့ မ်က္နွာမွာ အနီစက္မေပါက္ခင္ကတည္းက ပါးေစာင္အတြင္းဖက္မွာ အနီစက္(koplik's spots)ေတြ ေတြ႕ရရင္ ဝက္သက္လို႕ သတ္မွတ္ပါတယ္။ ေရာဂါသက္သာလာတာနဲ႕အမွ် အနီစက္က အေရာင္ေဖ်ာ့လာတယ္။ ေနာက္ဆံုးအေရျပားကြာျပီးမွ ေပ်ာက္ပါတယ္။ တခါတရံ ဝကိသက္ေပ်ာက္ျပီးရင္ေတာင္ ေခ်ာင္းဆိုးတာနဲ႕ ဝမ္းေလွ်ာတာ က်န္ေနတတ္တယ္။ ဝက္သက္ေရာဂါေၾကာင့္ ေနာက္ဆက္တြဲ ျပင္းထန္အဆုတ္ေရာင္ေရာဂါ၊ဦးေနွာက္အေျမွးေရာင္ေရာဂါ၊အျမင္အာရံုထိခိုက္ျပီး မ်က္္စိကြယ္တာမ်ိဳးေတြ ျဖစ္ေစနိုင္တယ္။ ဒီလိုေနာက္ဆက္တြဲေရာဂါေတြ ဆက္ျဖစ္နိုင္တာေၾကာင့္ ကေလးသူငယ္ေတြမွာ ၾကိဳတင္ကာကြယ္ေဆး ထိုးထားဖို႕လိုတယ္။ 

ဂ်ိဳက္သိုးေရာဂါ(rubella)

ဂ်ိဳက္သိုးေရာဂါကို rubella လို႕ေခၚပါတယ္။ ဂ်ာမန္ဝက္သက္(German measles) လို့လည္း ေခၚေသးတယ္။ ပံုစံက ဝက္သက္ဆန္ဆန္ျဖစ္ျပီး ေတြ႕ရွိခဲ့တဲ့ ဂ်ာမန္လူမ်ိဳးဆရာဝန္ Friedrich Hoffmannကို အစြဲျပဳျပီး ေခၚတာပါ။ တခ်ိဳ႕က သံုးရက္ ဝက္သက္လို႕လည္း နာမည္ေပးတယ္။ ဘာ့ေၾကာင့္လဲဆိုေတာ့ ဝက္သက္ဆန္ဆန္အနီစက္ေတြဟာ သံုးရက္ေလာက္ပဲၾကာတတ္လို႕ ျဖစ္ပါတယ္။ တျခားနိုင္ငံေတြနဲ႕မတူတာက စပိန္နိုင္ငံမွာေတာ့ rubellaကို rubeola(ရူဘီယိုးလား)လို႕ ေခၚပါတယ္။ 

ဂ်ိဳက္သိုးေရာဂါဟာ rubella virus ဗုိင္းရပ္စ္ပိုး တမ်ိဳးေၾကာင့္ျဖစ္ေစတယ္။ ဒီဗိုင္းရပ္စ္ပိုးဟာ ေလထဲကေန တဆင့္ပ်ံ႔နွံ႔ကူးစက္တယ္။ ခႏၶာကိုယ္ရဲ႕နွာေခါင္းနဲ႕ ျပန္ရည္ေၾကာဂလင္း(lymph)ေတြထဲမွာ ပြားမ်ားတတ္တယ္။ ေရာဂါပိုးကူးစက္ခံရျပီး (၂)ပတ္အၾကာမွာ လကၡဏာေတြ စျပတယ္။လကၡဏာေတြက တုပ္ေကြးဆန္ဆန္ျဖစ္တယ္။ ေငြ႕ေငြ႕ေလးဖ်ာတာ၊ကိုက္တာ၊ခဲတာ၊တက္ေစ့ေရာင္တာ၊အားယုတ္တာ ရွိတယ္။ နွာရည္ယုိျပီး မ်က္လံုးရဲမယ္။တခ်ိဳ႕ကေလးေတြက အစားအေသာက္ပ်က္ျပီး အီတယ္။ ထူးျခားခ်က္က ဝက္သက္လို အနီစက္ေတြ စေပါက္လာတာပါ။ အရင္ဆံုးမ်က္နွာမွာ ပန္းနုေရာင္ အနီစက္ေဖ်ာ့ေဖ်ာ့ေလး(exanthem)ေတြ စေပါက္လာတယ္။ ျပီးရင္ ခႏၶာကိုယ္ထိပ်ံ႔လာျပိး ေျခလက္ေတြမွာပါ ထြက္လာတယ္။ အနီစက္ေတြဟာ သံုးရက္ေလာက္ၾကာတဲ့အခါ သူ႕ဘာသာအေရာင္ေဖ်ာ့သြားျပီး ေပ်ာက္ကင္းသြားတယ္။ ဒါ့ေၾကာင့္ သံုးရက္ ဝက္သက္လို႕လည္း နာမည္ေပးထားတာပါ။ ထူးျခားခ်က္က ဂ်ိဳက္သိုးအနီစက္ေတြဟာ တျခားအနီစက္ေတြထက္ အေရာင္ပိုေဖ်ာ့တတ္တယ္။ အနီစက္ေပါက္တဲ့အခါ တခါတရံယားယံတယ္။ အနီစက္မေပါက္ခင္ ျပန္ရည္ေၾကာအက်ိတ္ေရာင္တာ ရွိတတ္တယ္။ အထူးသျဖင့္ လည္ပင္းအက်ိတ္ထြက္မယ္။အသက္အရြယ္ၾကီးရင့္သူမွာ ေျခဆစ္လက္ဆစ္ကိုက္ျပီး အနီစက္ေပါက္တာမ်ိဳးရွိတယ္။ ဆရာဝန္က စမ္းၾကည့္ရင္ အာေခါင္မွာ အနီဖုေသးေသးေလးေတြ ေတြ႕ရတတ္တယ္။ Forchheimer's sign လို႕ေခၚပါတယ္။ လူငါးေယာက္မွာ တေယာက္ဟာ ဒီလိုလကၡဏာေတြ႕ရတယ္။ လူတခ်ိဳ႕မွာ ေရာဂါပိုး ဝင္ေရာက္ျပီး ဘာလကၡဏာမွမျပဘဲ ေပ်ာက္ကင္းသြားတာလည္း ရွိနိုင္တယ္။ 

ဂ်ဳိက္သိုးေရာဂါဟာ အသက္အရြယ္အေရြးျဖစ္နိုင္တယ္။ ကေလးေတြမွာ အျဖစ္မ်ားတယ္။ ဒါေပမယ့္ ေမြးကင္းစ တနွစ္ေအာက္ေတြနဲ႕ အသက္(၄၀)ေက်ာ္ေတြမွာေတာ့ အျဖစ္နည္းတယ္။ ငယ္ရြယ္သူေတြထက္ အသက္ၾကီးေလ ေရာဂါပိုဆိုးေလျဖစ္တယ္။ ဖြံ႔ျဖိဳးျပီး နိုင္ငံေတြမွာ ကာကြယ္ေဆးေျကာင့္ အျဖစ္နည္းသြားေပမယ့္ ဖြံ႔ျဖိဳးဆဲနိုင္ငံေတြမွာေတာ့ ျပႆနာတရပ္အေနနဲ႕ ရွိေနဆဲပါ။ အထူးသျဖင့္ ကိုယ္ဝန္ေဆာင္မိခင္ေတြကတဆင့္ ေမြးရာပါ ဂ်ိဳက္သိုးေရာဂါ(congenital rubella syndrome) ျဖစ္ေစလို႕ကာကြယ္ေဆးထိုးဖို႕ လိုအပ္ပါတယ္။ ဝင္လာတဲ့ ဗုိင္းရပ္စ္ပိုးက အခ်ငိးကို ျဖတ္ျပီး သေႏၶသားရဲ႕ ဆဲလ္ေတြကို တုိုက္ခိုက္ဖ်က္ဆီးလိုက္တယ္။ ဒီအခါ ကိုယ္ဝန္ပ်က္တာ၊ကေလးအေသေမြးတာရွိတယ္။ ဗုိင္းရပ္စ္ပိုး ဝင္ေရာက္တိုက္ခိုက္ခံရတဲ့အခါ  ေမြးလာတဲ့ကေလးငယ္မွာ ကိုယ္အဂၤါခ်ိဳ႕ယြင္းမႈေတြ ျဖစ္ေစတယ္။ ေလ့လာေတြ႕ရွိခ်က္ေတြအရ ကာကြယ္ေဆးထိုးမထားတဲ့ မိန္းကေလးေတြရဲ႕ (၂၀)ရာခိုင္ႏႈန္းဟာ ေရာဂါပိုးကူးစက္ခံရနိုင္ျပီး ေရာဂါကူးစက္ခံရသူ ၅ေယာက္မွာ တေယာက္ဟာ ကုိယ္ဝန္ပ်က္က်တတ္တယ္။ ေမြးလာတဲ့ ကေလးေတြမွာလမေစ့မွီေစာေမြးတာ၊ေပါင္မျပည့္တာလည္း ရွိတယ္။ တခ်ိဳ့က ဦးေနွာက္နဲ႕ဥာဏ္ရည္ဖြံ႔ျဖိဳးမႈနည္းျပီး အၾကားအာရံု၊အျမင္အာရံုခ်ိဳ႕တဲ့တာ၊ ေမြးရာပါနွလံုးေရာဂါ ပါလာတတ္တယ္။ အထူးသျဖင့္ ကိုယ္ဝန္ေဆာင္ ပထမသံုးလအတြင္း ကူးစက္ခံရတဲ့မိခင္ေတြကေန တဆင့္ ဒီလုိေရာဂါေတြကို ျဖစ္ေပၚေစတယ္။ ဒါ့ေၾကာင့္ မိမိကေလးငယ္ ဘဝတေလွ်ာက္လံုး မသန္မစြမ္း မျဖစ္ရေလေအာင္ အရြယ္မေရာက္မီ ဂ်ိဳက္သိုးကာကြယ္ေဆးၾကိဳထိုးထားဖို႕ လိုအပ္ပါတယ္။

ျမန္မာႏိုင္ငံမွာ ၂၀၂၀ ေရာက္ရင္ ဝက္သက္ ပေပ်ာက္ေရး၊ ေမြးရာပါ ဂ်ိဳက္သိုးေရာဂါ ထိန္းခ်ဳပ္ေရးအတြက္ လုပ္ေဆာင္ေနပါတယ္။ တြက္ခ်က္မႈအရ ၂၀၁၁မွာ တခါျဖစ္ခဲ့တဲ့ ဝက္သက္ဟာ၂၀၁၅မွာ ကပ္ေရာဂါအသြင္ျဖစ္နိုင္ဖြယ္ရွိတဲ့အတြက္ mass campaign အေနနဲ႕ ကာကြယ္ေဆးထိုးဖို႕ လုပ္ေဆာင္ေနတာျဖစ္ပါတယ္။ ဒါ့အျပင္ ေမြးရာပါကေလးငယ္ေတြ မသန္မစြမ္းမျဖစ္ရေလေအာင္ အသက္(၁၅)နွစ္ေအာက္ ကေလးမွန္သမွ် ဂ်ိဳက္သိုးေရာဂါကာကြယ္ေဆး ထိုးျဖစ္ေအာင္ ထိုးထားရပါမယ္။ အဲဒီလို ဝက္သက္၊ဂ်ိဳက္သိုး ကာကြယ္ေဆးထိုးျခင္းေျကာင့္ ျပင္းထန္အဆုတ္ေရာင္ေရာဂါ၊မ်က္ၾကည္လႊာကိုထိခိုက္ျပီး မ်က္္စိကြယ္တာ၊ဦးေနွာက္အေျမွးေရာင္ေရာဂါနဲ႕ ေမြးရာပါကိုယ္အဂၤါခ်ိဳတဲ့မႈေတြကို ကာကြယ္ေပးမွာျဖစ္ပါတယ္။ ဒါ့ေၾကာင့္ ၂၀၁၅ နွစ္သစ္မွာ ျမန္မာနိုင္ငံတဝွမ္း mass campaign အေနနဲ႕ လုပ္ေဆာင္ေနတဲ့ ဝက္သက္၊ဂ်ိဳက္သိုးကာကြယ္ေဆး(measles-rubella vaccine)ကို အသက္(၁၅)နွစ္ေအာက္ ကေလးတိုင္း မျဖစ္မေန ထိုးထားၾကဖို႕ တိုက္တြန္းႏိႈးေဆာ္လိုက္ရပါတယ္။

ေဒါက္တာ ေအးမင္းထူး

ရတနာပံုသတင္းစာ(၂၆.၁.၁၅)