Osteoarthritis အရိုးအဆစ္ေရာင္ျခင္း

ပံုမွန္လူတေယာက္မွာ သိသာထင္ရွားတဲ့အရိုးေပါင္း ၂၀၆ခု ရွိပါတယ္။ သက္ရွိေတြရဲ႕ရပ္တည္မႈမွာ အရိုးရဲ႕ အခန္းက႑က အေရးပါတယ္။ဒီအရိုးေတြကပဲ ခႏၶာကိုယ္တခုလံုးကို ေထာက္ပံ့ေပးထားတယ္။ အရိုးခ်င္း တြယ္ဆက္တဲ့ေနရာကို အဆစ္လို႕ေခၚပါတယ္။လူ႕ခႏၶာကိုယ္မွာ အဆစ္စုစုေပါင္း ၃၆၀ခန္႕ ရွိပါတယ္။အဆစ္သေဘာက လႈပ္ရွားမႈကို အဓိကျဖစ္ေစတယ္။ ေန႕စဥ္လႈပ္ရွားေနရတဲ့  အရိုးအဆစ္ေတြရဲ႕ လုပ္ေဆာင္မႈကို ေလွ်ာ့မတြက္သင့္ဘူး။လႈပ္ရွားမႈမ်ားတာလာနဲ႕အညီ ပ်က္ဆီးမႈလည္း မ်ားလာတာ သဘာဝပါ။ ဒါ့ေႁကာင့္ပဲ အသက္အရြယ္မေရြး အရိုးအဆစ္ေရာဂါေတြ အေတြ႕မ်ားလာတယ္။လက္ရွိခ်ိန္ထိ အဆစ္ေရာင္ေရာဂါေတြထဲမွာ  အျဖစ္မ်ားဆံုးက Osteoarthritis ေခၚတဲ့  အဆစ္ေရာင္ ေရာဂါ ျဖစ္ပါတယ္။ အေခၚအေဝၚအရ  အရိုးအဆစ္ေရာင္ျခင္း (osteoarthritis)ဆိုေပမယ့္ အဆစ္ေရာင္ရမ္းရံုမက ၾကာလာတဲ့အခါ ပ်က္ဆီးတဲ့ အေျခအေနမ်ိဳး ျဖစ္လာတယ္။အခ်ိန္ ၾကာေလ အဆစ္ပ်က္ဆီးမႈ ပိုဆိုးေလျဖစ္လို႕ degenerative joint diseaseလို႕ ေခၚပါတယ္။ တစ္ကမာၻလံုးမွာ လူေပါင္း သန္း၂၅၀ ေလာက္ဟာ osteoarthritis ေခၚတဲ့အရိုးအဆစ္ေရာင္ရမ္းပ်က္ဆီးတဲ့ ေဝဒနာ ခံစားၾကရပါတယ္။

ဘာ့ေၾကာင့္ျဖစ္လဲ။

-အဆစ္ေတြတျဖည္းျဖည္း အိုမင္းယိုယြင္းလာလို႕၊

-အဆစ္ထိခိုက္ဒဏ္ရာရလို႕၊

-သြားလာ လႈပ္ရွားမႈမ်ားလို႕၊

-အဝလြန္ျပီး အဆစ္ဖိအားမ်ားလို႕၊

osteoarthritisျဖစ္ေပၚလာတဲ့ အဓိကအေၾကာင္းရင္းက အရိုးနုေတြ ပ်က္ဆီးလာလို႕ပါ။ ခႏၶာကိုယ္ဖြဲ႕စည္းပံုအရ အေပၚပိုင္း ဝိတ္မ်ားတဲ့အခါ ေအာက္ပိုင္းမွာ ဖိအားပိုမ်ားလာတယ္။ ဒီလိုသက္ေရာက္မႈက အရိုးထိပ္မွာ ကာကြယ္ေပးတဲ့အရိုးနုေတြကို ပ်က္ဆီးေစတယ္။ တျဖည္းျဖည္းနဲ႕ လံုးပါးပါးျပီး အရိုးခ်င္းထိခိုက္မိၾကတယ္။ ထိခိုက္မႈသေဘာေၾကာင့္ ေရာင္ရမ္းမႈ စတင္လာတယ္။ နာက်င္မႈကိုပါ ခံစားလာရတယ္။ ထိခိုက္မိတဲ့အရိုးေနရာမွာ  အစားထိုး အရိုးဆဲလ္သစ္(osteophyte)ေတြျဖစ္လာတယ္။အတက္ေတြထြက္လာတာေၾကာင့္ အဆစ္ေတြ ပံုမမွန္ျဖစ္လာတယ္။ ျဖစ္တာၾကာလာတာနဲ႕အမွ် ပံုမွန္လႈပ္ရွားသြားလာမႈကိုပါ ထိခိုက္လာတယ္။ အေၾကာတင္းတာ၊အဆစ္နာတာေတြက ျဖည္းျဖည္းခ်င္း ပိုဆိုးလာတယ္။ ပြတ္တိုက္မႈမ်ားတဲ့အခါ ျပဳျပင္မႈေတြ မလံုေလာက္ေတာ့ဘူး။ အစားထိုးျပဳျပင္တဲ့ျဖစ္စဥ္ အလ်ဥ္မမီွေတာ့ဘဲ ပ်က္ဆီးမႈသာ ဆက္လက္ ျဖစ္လာေတာ့တယ္။ ၾကာလာတဲ့အခါ ပံုမွန္လႈပ္ရွားနိုင္စြမ္း မရွိေတာ့ဘဲ မသန္မစြမ္းျဖစ္လာတယ္။ ေကြးမရ၊ဆန္႕မရတဲ့အခါ ေနာက္ဆံုးအဆင့္ အဆစ္အစားထိုးကုရတာမ်ိဳးထိ ရွိလာတတ္တယ္။ 

ဘယ္လိုလူေတြက အျဖစ္မ်ားၾကလဲ။

အမ်ိဳးသမီးေတြမွာ အမ်ိဳးသားေတြထက္ ပိုေတြ႕ရတယ္။ အဆစ္မွာ ထိခိုက္ဒဏ္ရာျဖစ္ဖူးသူေတြဟာ osteoarthritis ပိုျဖစ္နိုင္တယ္။ အဝလြန္ျခင္းက osteoarthritisျဖစ္ေစတဲ့ အဓိကအေၾကာင္းအရာမ်ိဳး ျဖစ္ပါတယ္။ မ်ိဳးရိုးနဲ႕လည္း သက္ဆိုင္တတ္တယ္။ အသက္၅၀ေက်ာ္ အရြယ္လူၾကီးေတြမွာ အျဖစ္မ်ားလို႕ လူၾကီးေရာဂါလို႕ သတ္မွတ္ၾကပါတယ္။ အသက္ ၆၀ေက်ာ္လာတဲ့အခါ ၈၀ရာခိုင္ႏႈန္းခန္႕ဟာ အရိုးအဆစ္ေရာင္ သေဘာမ်ိဳး ပိုေတြ႕လာရတယ္။ အလုပ္အကိုင္၊ အေနအထိုင္လည္း ျဖစ္ေစတဲ့အေၾကာင္းထဲမွာ ပါဝင္ပါတယ္။ အဆစ္ေတြအလုပ္မ်ားရင္ အသက္ၾကီးလာတဲ့အခါ osteoarthritis ပိုျဖစ္နိုင္တယ္။ ေမြးရာပါ အရိုးနုပ်က္ဆီးတဲ့ ေရာဂါသည္ေတြမွာ အရြယ္မတိုင္ခင္လည္း ျဖစ္နိုင္တယ္။သမိုင္းအေထာက္အထားေတြအရ လူေတြတင္မက ဒိုင္နိုေဆာေတြမွာလည္း အရိုးအဆစ္ေရာင္ ပ်က္ဆီးတဲ့သေဘာမ်ိဳးကို ေလ့လာေတြ႕ရွိခဲ့ရတယ္။ 

ဘယ္ေနရာေတြမွာ အျဖစ္မ်ားလဲ

Osteoarthritis လိုအဆစ္ေရာင္ေရာဂါမ်ိဳးဟာ ေနရာမေရြးျဖစ္နိုင္တယ္။ ၈၀ရာခိုင္ႏႈန္းဟာ ခႏၶာကိုယ္ရဲ႕ ဖိအားဒဏ္ အခံရဆံုးျဖစ္တဲ့ ဒူးဆစ္၊ေပါင္ဆစ္ စတဲ့ေနရာေတြျဖစ္ၾကတယ္။ အျဖစ္မ်ားဆံုးေနရာက ဒူးဆစ္ျဖစ္ပါတယ္။ နွစ္ဖက္လံုးမွာ ျပိဳင္တူျဖစ္ၾကတယ္။ ေပါင္ျခံဆစ္(hip joint)မွာျဖစ္ရင္ ေပါင္ရဲ႕အေရွ႕ျခမ္းနဲ႕ ေဘးျခမ္းမွာ တင္းျပီးနာနိုင္တယ္။ နာက်င္မႈကို ေပါင္ျခံထဲကတဆင့္ ခံစားရတယ္။ လည္ပင္း၊ေျခ၊လက္၊ေက်ာရိုးဆစ္စတဲ့ ေနရာေတြမွာလည္း ျဖစ္နိုင္တယ္။ မနက္အိပ္ယာထ ျဖစ္တဲ့အဆစ္မွာ တင္းေနတတ္တယ္။ တင္းျပီးေနာက္ပိုင္းမွာ လႈပ္ရွားမႈနဲ႕အတူ အဆစ္က ကိုက္လာတယ္။ လႈပ္ရွားမႈမရွိတဲ့အခါ သက္သာျပန္တယ္။ေရာဂါပိုရင့္လာတဲ့အခါ ထိုင္ေနရင္းနဲ႕ကို နာေနတတ္တယ္။နာက်င္မႈနဲ႕ ေရာင္ရမ္းမႈက အဆစ္ေတြရဲ႕ လႈပ္ရွားနိုင္စြမ္းကို ကန္႕သတ္ေပးတယ္။ လႈပ္ရွားတဲ့အခါ အသံျမည္လာတတ္တယ္။ လႈပ္ရွားမႈနည္းတဲ့အခါ အဆစ္ကို ေထာက္ပံ့ေပးတဲ့ ၾကြက္သားေတြ အားနည္းလာတယ္။ အလားတူ လႈပ္ရွားမႈမရွိတဲ့ ခႏၶာကိုယ္မွာ အဆီတက္လာျပန္တယ္။ တျဖည္းျဖည္းဝလာတာေၾကာငိ့ အဆစ္ေပၚဖိအားပိုမ်ားလာသလို အေျခအေနပိုဆိုးလာတယ္။ ၾကာလာရင္ အဆစ္ေနရာမွာ ပံုပ်က္ပန္းပ်က္ ျဖစ္လာတယ္။ ေနာက္ပိုင္းမွာ ေရာဂါလကၡဏာဟာ သက္သာမလာဘဲ ပိုဆိုးလာေတာ့တယ္။ 

ဘယ္လိုသိရွိနိုင္လဲ။

အသက္အရြယ္၊ ေရာဂါလကၡဏာ၊အဆစ္အေနအထား ၊စမ္းသပ္စစ္ေဆးမႈေတြက သိရွိနိုင္တယ္။ ဓာတ္မွန္ရိုက္ၾကည့္ရင္ အဆစ္ေနရာက်ဥ္းတာ၊အရိုးမ်က္နွာျပင္ ထူတာ၊ပံုမမွန္တာမ်ိဳး ေတြ႕ရတတ္တယ္။ လိုအပ္ရင္ တျခားစစ္ေဆးမႈေတြ(ေသြး၊ဆီး၊ဓာတ္မွန္အၾကီးစား)ရိုက္တာလုပ္ရနိုင္တယ္။ 

Osteoarthritis ျဖစ္လာခဲ့ရင္ 

စိတ္အားမငယ္ေအာင္ အားေပးသင့္တယ္။အားေပးရံုတင္မက ေလ့က်င့္ခန္းလုပ္နိုင္ဖို႕ ကူညီေပးရတယ္။ အဝလြန္သူျဖစ္တဲ့ တက္ေနတဲ့ဝိတ္ကို အရင္ခ်ေပးရတယ္။ ၾကြကိသားေတြ သန္မာေစဖို႕ အေၾကာေလွ်ာ့ေလ့က်င့္ခန္း ေန႕စဥ္လုပ္ေပးသင့္တယ္။အရိုးအဆစ္မွာ ဖိအားကင္းကင္းနဲ႕ လႈပ္ရွားတဲ့ ေလ့က်င့္ခန္းျဖစ္ဖို႕ လိုအပ္ပါတယ္။ အသင့္ေတာ္ဆံုးေလ့က်င့္ခန္းက ေရကူးတာ၊  စက္ဘီးစီးတာမ်ိဳး ျဖစ္ပါတယ္။ နာက်င္မႈသက္သာေစဖို႕ အကိုက္အခဲေပ်ာက္ေဆး တမ်ိဳးမ်ိဳးနဲ႕ ထည့္ေသာက္ေပးရတယ္။ေသာက္ေဆးတင္မက လိမ္းေဆးေပးဖို႕ ညႊန္းလာၾကတယ္။  ဒူးေခါင္းနဲ႕ လက္ေခ်ာင္းေတြမွာ ျဖစ္ရင္ လိမ္းေဆးက ပိုမိုသင့္ေတာ္တာ ေတြ႕ရတယ္။capsaicin၊salicylate ၊menthol ပါတဲ့အပူဓာတ္လိမ္းေဆးမ်ိဳး လိမ္းေပးနိုင္တယ္။ အပူေဆးေတြမခံနိုင္ရင္ အေအးဓာတ္လိမ္းေဆးေတြ လိုအပ္သလို သံုးစြဲနိုင္တယ္။ ဒီဖက္ေခတ္ေတြမွာ အသံုးမ်ားတဲ့ေဆးတမ်ိဳးက glucosamine နဲ႕ chondroitin ပါတဲ့ အရိုးနု၊အဆစ္အားျဖည့္ေဆးမ်ိဳး ျဖစ္ပါတယ္။ငါးေၾကးခြံကထုတ္တာေၾကာင့္ အရိုးနုသစ္ျဖစ္ေပၚေစတယ္။ အဆစ္ရည္ကို အားျဖည့္ေပးတယ္။ေလ့လာမႈေတြအရ လူနာေတြရဲ႕ သံုးပံုတစ္ပံုမွာ အက်ိဳးရွိတာေတြ႕ရတယ္။  ေဆးေပးျပီး ၆လေက်ာ္ထိ ထူးျခားမႈမရွိရင္ ျပန္ျဖတ္နိုင္တယ္။ ေနာက္ပိုင္းမွာ အဆစ္အားျဖည့္လိမ္းေဆးေတြပါ ထုတ္လာၾကတယ္။ လိမ္းေဆး၊ေသာက္ေဆး မသက္သာေသးရင္ အေရာင္က်ေအာင္ အဆစ္ထဲ စတီးရြိဳက္ေဆးထိုးထည့္ နိုင္တယ္။တနွစ္ကို ေလးၾကိမ္ထက္ ပိုမထိုးသင့္ဘူး။ အဆစ္ရည္အားျဖည့္ဖို႕အတြက္ hyaluronic acidကို အဆစ္ထဲထိုးထည့္ေပးနိုင္တယ္။ အထူးသျဖင့္ ဒူးဆစ္၊ေပါင္ဆစ္ အားျဖည့္ခ်င္တဲ့အခါမွာ အသံုးျပဳၾကတယ္။ ေနာက္ဆံုးမသက္သာရင္ အဆစ္အစားထိုးကုသမႈမ်ိဳး လုပ္နိုင္ပါတယ္။ ကုန္က်စရိတ္ႁကီးသလို ကၽြမ္းက်င္မႈလည္း လိုအပ္ပါတယ္။ ေလ့လာမႈေတြအရ အေမရိကားမွာ အဆစ္အစားထိုးကုသမႈအမ်ားစုဟာ osteoarthritis ေရာဂါေၾကာင့္ ျဖစ္ပါတယ္။

ကာကြယ္ျခင္း

-ကိုယ္အေလးခ်ိန္တတ္နိုင္သမွ် ေလွ်ာ့ခ်ပါ။

-အစားအေသာက္ သင့္တင့္မွ်တရံုသာ စားေပးပါ။

-ေလ့က်င့္ခန္း ပံုမွန္လုပ္ေပးသင့္တယ္။

-အဆစ္ေပၚမွာ ဖိအားကင္းတဲ့ ေလ့က်င့္ခန္း ျဖစ္ဖို႕လည္း လိုအပ္ပါတယ္။

-ေလ့က်င့္ခန္းလုပ္စဥ္ ေျခစြပ္၊ဒူးစြပ္ ဝတ္ဆင္ပါ။

-ေလ့က်င့္ခန္းျပင္းျပင္းထန္ထန္ လုပ္တာမ်ိဳး ေရွာင္ၾကဥ္သင့္တယ္။

-ခပ္ေပ်ာ့ေပ်ာ့၊ဝိတ္ထိန္းနိုင္တဲ့ ဖိနပ္မ်ိဳးစီးေပးပါ။

-အဆစ္ေနရာကို ထိခိုက္ဒဏ္ရာမရေအာင္ ဂရုစိုက္ပါ။

-မိဘမ်ိဳးရိုးရွိရင္ သတိပိုထားသင့္တယ္။

-ေသြးဆံုးျပီးအမ်ိဳးသမီးေတြ အဆစ္အားျဖည့္ေဆး ၾကိဳေသာက္ထားသင့္တယ္။

-ဒီလိုအဆစ္ေရာဂါမ်ိဳးမွာ ကာကြယ္ျခင္းကို ပိုမိုအေလးထားလုပ္ေဆာင္သင့္ပါတယ္။

ေဒါက္တာေအးမင္းထူး

Health Care Journal(19.7.13)