မိန္းကေလးတိုင္းသိသင့္တဲ့ တင္းတိပ္

တင္းတိပ္ဆိုတာ မ်က္နွာမွာ အမဲကြက္ေတြ မညီမညာျဖစ္လာတာကို ေခၚပါတယ္။ တင္းတိပ္ကို melasma လို႕ေခၚပါတယ္။ melas ဆိုတာ ဂရိစကားကလာတယ္။ အမဲေရာင္ဆိုတဲ့အဓိပၸါယ္သက္ေရာက္တယ္။ တခ်ိဳ႕က chloasma တဲ့။ ကိုယ္ဝန္ေဆာင္ေတြမွာ အျဖစ္မ်ားလို႕ ကိုယ္ဝန္ေဆာင္ မ်က္နွာဖံုးလို႕ေတာင္ တင္စားေခၚၾကတယ္။ ကုိယ္ဝန္ေဆာင္ေတြမွာ ျဖစ္ရင္ ကေလးေမြးျပီးတဲ့အခါ ျပန္ေပ်ာက္နိုင္တယ္။

ေဆးပညာမွာ ပုံမွန္ထက္ အေရာင္ရင့္တဲ့အကြက္ေတြကို hyperpigmentation လို႕ သံုးပါတယ္။ တင္းတိပ္အေၾကာင္းမေျပာခင္ တင္းတိပ္အမဲကြက္ျဖစ္ေစတဲ့ melanin အေၾကာင္းအရင္ရွင္းရပါမယ္။melaninဆိုတာ ေရာင္ျခယ္ပစၥည္းတမ်ိဳး။ melanin ထုတ္တဲ့ဆဲလ္ကို melanocyte လို႕ ေခၚပါတယ္။ melanocyte ဆိုတာ အေရျပားအေပၚလႊာ(epidermis)မွာ ရွိတဲ့ဆဲလ္ေတြျဖစ္ပါတယ္။ အဆိုပါဆဲလ္ေတြက မယ္လနင္ပံုမွန္ထက္ ပိုထုတ္တဲ့အခါ တင္းတိပ္ဆိုတာ ျဖစ္လာတယ္။


တင္းတိပ္အမ်ားစုက ဘာ့ေၾကာင့္ျဖစ္မွန္းမသိပါ။ ေနေရာင္ထိေတြ႕မႈမ်ားလို႕ ျဖစ္တာလို႕ေတာ့ သိထားတယ္။ အပူပိုင္းေဒသ အသားလတ္သူ၊ ညိဳသူ ေနေရာင္နဲ႕ပိုထိေတြ႕ရသူေတြမွာ တင္းတိပ္ပိုျဖစ္တယ္။ အထူးသျဖင့္ ေႏြရာသီလိုကာလေတြမွာ တင္းတိပ္က ပိုသိသာေလ့ရွိတယ္။ တခါ oestrogen , progesterone စတဲ့ေဟာ္မုန္းေတြက ဒီဆဲလ္ေတြအေပၚ အက်ိဳးသက္ေရာက္ေစတယ္လို႕ သိထားတယ္။ အဆိုပါေဟာ္မုန္းေတြက ေနေရာင္နဲ႕ထိေတြ႕တဲ့အခါ မယ္လနင္ကို ပံုမွန္ထက္ပိုထြက္ေအာင္ လံႈ႕ေဆာ္ေပးတယ္။

မ်ိဳးရိုးနဲ႕ တိုက္ရိုက္မဆိုင္ေပမယ့္ မိသားစုဝင္ထဲမွာ ျဖစ္ရင္တျခားတေယာက္မွာလည္း ျဖစ္တတ္တယ္။ အမ်ိဳးသမီးေတြမွာ အျဖစ္မ်ားတယ္။ အခ်ိဳးခ်ၾကည့္ရင္ အမ်ိဳးသမီး ၉ေယာက္ျဖစ္တိုင္း အမ်ိဳးသားက တေယာက္သာ ေတြ႕မယ္။ သိုင္းရြိဳက္ေရာဂါအခံရွိသူေတြမွာလည္းဒါမ်ိဳးျဖစ္တာ ေတြ႕ရတယ္။ အလွအပပစၥည္း၊ေဆးဝါး ဓာတုပစၥည္း စတာေတြ ဓာတ္မတဲ့လို႔လည္း ျဖစ္နိုင္တယ္။ စိတ္ဖိစီးမႈက MSH ေဟာ္မုန္းကို ထြက္ေစတာေၾကာင့္ ပိုျဖစ္ေစတယ္။

တင္းတိပ္အမ်ားစုက မ်က္နွာမွာ အညိဳကြက္ေတြ အကြက္လိုက္ ေပါက္တာျဖစ္တယ္။ မ်က္နွာတင္မက ေနေရာင္အထိမ်ားတဲ့ လည္ပင္း၊လက္ စတဲ့ေနရာေတြမွာလည္း ျဖစ္နိုင္တယ္။ အညိဳကြက္ရဲ႕ ေဘးသားႏႈတ္ခမ္းေတြက မညီညာဘူး။ ဘယ္၊ညာနွစ္ဖက္လံုးျဖစ္ၾကတယ္။ အကြက္ေတြက ေန႕ခ်င္းညခ်င္း ျဖစ္လာတာမဟုတ္ဘဲ ျဖည္းျဖည္းခ်င္းသိသာလာတာျဖစ္တယ္။ တခ်ိဳ႕တျဖညး္ျဖည္း ပိုမ်ားလာတယ္။ အၾကည့္ရဆိုးလာတယ္။ တင္းတိပ္ကို ေယဘုယ်သံုးမ်ိဳးခြဲလိုက္တယ္။

ဆိုတာ အေရျပားအေပၚဆံုးလႊာမွာ ျဖစ္တယ္။ အေရာင္ပိုရင့္ျပီး သိသာလြန္းတယ္။ အကြက္ရဲ႔အနားသတ္ေတြက ညီညာတယ္။ တကယ္ေတာ့ ဒီအမ်ိဳးအစားက  ေဆးေတြကို တံု႕ျပန္မႈအားေကာင္းလို႕ ကုဖို႕ ပိုလြယ္တယ္။
၂။Dermal melasma ဆိုတာ အေရျပားရဲ႔ေအာက္လႊာမွာျဖစ္တာ။ အနားသတ္ေတြက မညီမညာျဖစ္ေနတတ္တယ္။ မီးခိုးေရာင္ နည္းနည္းေဖ်ာ့မယ္။ အေရျပားေအာက္မို႕ ေပ်ာက္ကင္းသက္သာဖို႕ ခက္ခဲတယ္။
၃။Mixed melasma ဆိုတာ အေပၚကအမ်ိဳးအစားနွစ္ခုလံုး တြဲျဖစ္တာမ်ိဳးပါ။

တင္းတိပ္ဟုတ္မဟုတ္ ျမင္ရံုနဲ႕ သိနိုင္ပါတယ္။ ဘယ္အလႊာေရာက္လဲသိခ်င္ရင္ 340 - 400 nm လိႈင္းအလ်ားရွိတဲ့ Wood's lamp နဲ႕ စမ္းသပ္လို႕ရပါတယ္။  ေသခ်ာခ်င္ရင္ biopsy အသားစကို ယူျပီး စစ္လို႕ရတယ္။

တင္းတိပ္မွာ hydroquinone(HQ)ပါတဲ့ လိမ္းေဆးေတြကအသံုးမ်ားဆံုးပဲ။ တကယ္ကအေရာင္ခၽြတ္ေဆးပါ။ေဆးက  မယ္လနင္ထြက္ေစတဲ့ tyrosinase ဆိုတဲ့ဓာတ္တမ်ိဳးကို တားဆီးလိုက္တာျဖစ္တယ္။ ျပင္းအားနည္းတာက ဆရာဝန္လက္မွတ္မလိုပါ။ cream, lotion, gel, or liquid  ျပင္းအား 2%, 4%စသည္ျဖင့္ ပံုစံအမ်ိဳးမ်ိဳးနဲ႕လာတယ္။ ေရရွည္သံုးရင္ ေဘးထြက္ဆိုးက်ိဳးပိုမ်ားတယ္။ သတိျပဳရမွာက လိမ္းေဆးသံုးျပီးတဲ့အခါ ေနေရာင္နဲ႕ထိေတြ႕မႈကို တတ္နိုင္သမွ် ေရွာင္သင့္တယ္။

ဝက္ျခံမွာ သံုးတဲ့ tretinoin, azelaic acidစတဲ့ ေဆးေတြလည္း သံုးလို႕ရတယ္။ tretinoin 0.05% ဆိုတာ  ဗီတာမင္ေအ ပါတဲ့လိမ္းေဆးျဖစ္ပါတယ္။ တုံ႕ျပန္မႈေနွးတယ္။ ေျခာက္လေလာက္ၾကာမွ နည္းနည္းသိသာလာတာမ်ိဳးလည္းရွိတယ္။ အေရျပားေျခာက္ေသြ႕ေစျပီး အခန္႕မသင့္ရင္ အေရျပားေရာင္တာထိ ျဖစ္နိုင္လို႕ စတီးရြိဳက္ေဆးေတြနဲ႕ ေရာသံုးသင့္တယ္။ azelaic acid 20%ဆိုတာ ေရာင္ျခယ္ထုတ္တဲ့ melanocytesကို အဓိကထားတိုက္ခိုကိတာေၾကာင့္ ေဘးထြက္ပိုနည္းတယ္။

တင္းတိပ္ေပ်ာက္ေဆးေတြထဲမွာ triple cream ေခၚတဲ့ hydroquinone , tretinoin နဲ႕ corticosteroid သံုးမ်ိဳးေပါင္းထားတဲ့ လိမ္းေဆးေတြကေကာင္းတယ္။ US FDAက အသိမွတိျပဳထားတာက Tri-Lumaဆိုတဲ့ လိမ္းေဆး။ hydroquinone 4%, tretinoin 0.05%, နဲ႕ fluocinolone acetonide 0.01% ဆိုတဲ့ေဆးသံုးမ်ိဳးေပါင္းထားတယ္။ ၆၀ ရာခိုင္ႏႈန္းေလာက္ ထိေရာက္ေကာင္းမြန္ေစတယ္။ တင္းတိပ္မွာ ေဆးေပးတဲ့အခါ ေပါင္းစပ္ထားတဲ့လိမ္းေဆးေတြက ပိုအာနိသင္ရွိတာ ေတြ႕ရတယ္။ ပံုမွန္အားျဖင့္ ၂လ ေလာက္သံုးရင္သိသာျပီ။ ၂၀၁၀ကေလ့လာမႈေတြအရ ဒီေဆးကို ၆လထိ စိတ္ခ်လက္ခ်သံုးစြဲနိုင္သတဲ့။

တျခားနည္းေတြလဲ အမ်ားၾကီးပဲ။  သိပ္မဆိုးရင္ Microdermabrasion ၊အေရျပားလႊာေအာက္ နည္းနည္းေရာက္ရင္ dermabrasion ဆိုတဲ့နည္းေတြလည္း သံုးပါတယ္။cosmatic camouflage ဆိုတာမ်က္မနွာအမဲစက္ေတြကို မသိသာေအာင္ ဖံုးေပးတဲ့လိမ္းေဆးျဖစ္တယ္။ ခရုသင္းမွာလည္း သံုးေသးတယ္။ တကယ္က အသားအေရာင္ညီညာေအာင္ ေဆးဆိုးတာပဲ။

chemical peel ဆိုတာလည္း အေပၚယံအေရျပားကိုကြာေစတဲ့နည္းျဖစ္ပါတယ္။ 30%-70% glycolic acid ပါတာေတြ သံုးတယ္။ kojic acid ပါတာေတြက အညိဳကြက္အေရာင္က ေဖ်ာ့သြားေစတယ္။ အလြန္အကၽြံသံုးတာက အေရျပားကို ပိုမိုေရာင္ရမ္းေစတယ္။ ကၽြမ္းက်င္မႈမရွိဘဲသံုးရင္ ပိုဆိုးလာနိုင္တာ သတိျပဳပါ။

 ေလဆာနည္းေတြကလည္း သံုးၾကတာပဲ။ တခ်ိဳ႕က မယ္လနင္ထြက္တဲ့ဆဲလ္ကို ဖ်က္ဆီးတာျဖစ္ျပီး တခ်ိဳ႕က အေပၚယံအေရျပားကို ဖယ္ရွားပစ္တယ္။chemical peel ပဲျဖစ္ျဖစ္၊ laser treatment ေလဆာနည္းပဲျဖစ္ျဖစ္ ေသခ်ာေပါက္ေပ်ာက္မယ္လို႕ အာမမခံနိုင္ပါ။ ေလ့လာၾကည့္ေတာ့ လူနာေတြရဲ႕ သံုးပံုတပံုမွာ အက်ိဳးရွိတယ္။ ေနာက္သံုးပံုတပံုမွာ ထူးျခားမႈမရွိ။ က်န္တဲ့ သံုးပံုတပံုကေတာ့ ပိုဆိုးလာနိုင္ပါသတဲ့။

တင္းတိပ္သေဘာက ေပ်ာက္ခဲတယ္။ မွန္းဆရခက္တယ္။ တိုးတက္မႈရွိဖို႕ လအနည္းငယ္ေစာင့္ရတတ္တယ္။ ေနေရာင္ထိပါမ်ားရင္ ျပန္ျဖစ္တတ္တယ္။ ကုိယ္ဝန္ေဆာင္တင္းတိပ္ထြက္ရင္ ကုဖို႕မလိုပါ။ ကေလးေမြးျပီးတာနဲ႕ တျဖညး္ျဖည္း အလိုလိုျပန္ေပ်ာက္သြားတယ္။ ေဟာ္မုန္းပါတဲ့တားေဆးေတြေၾကာင့္ျဖစ္ရင္ ေဆးျဖတ္ျပီးတဲ့အခါ ေပ်ာက္သြားတယ္။အီစတိုဂ်င္ပါတဲ့ေဆးေတြသံုးေနရင္ ျဖတ္ပစ္ပါ။

အထူးဂရုစိုက္ရမွာက ေနေရာင္နဲ႕တိုက္ရိုက္မထိေတြ႕ေအာင္ ျဖစ္တယ္။ အျပင္သြားရင္SPF 30-50 ပါတဲ့ ေနေလာင္ကာလိမ္းေဆး အျမဲလိမ္းဖို႔ လိုပါတယ္။ အျပင္မထြက္ခင္ ၁၅မိနစ္ ၾကိဳလိမ္းပါ။ လိုအပ္ရင္ နွစ္နာရီတခါလိမ္းပါ။ ျပီးရင္ အေဆာင္းအကာတခုခု သံုးပါ။တင္းတိပ္ေတြက ကူးစက္ေရာဂါမဟုတ္သလို ကင္ဆာကိုလည္း မျဖစ္ေစပါ။ ေပ်ာက္ဖို႕ခက္ေပမယ့္ ကံေကာင္းသူေတြကေတာ့ သူ႕အလိုလိုျပန္လည္ေပ်ာက္ကင္းနိုင္ပါတယ္။

ေဒါက္တာ ေအးမင္းထူး
ရတနာပံုသတင္းစာ(၃.၈.၁၅)